Miesiąc: listopad 2022

https://szkolazpieklarodem.pl/

Asru była śpiewaczką Amona w świątyni Karnak w Luksorze w trzecim okresie pośrednim. Była szlachetnie urodzona i odziedziczyła po matce stanowisko śpiewaczki, tytuł kapłański. Jej zmumifikowane ciało zostało zamknięte w dwóch bogato zdobionych trumnach, a jej szczątki mówią nam wiele o jej życiu. Odciski palców i odciski stóp pobrane z mumii pokazują, że nie była ani tancerką, ani muzykiem, a raczej piosenkarką, która śpiewała modlitwy i zaklęcia ku czci boga Amona. W późniejszych latach Asru prawdopodobnie miała trudności ze śpiewaniem z powodu trudności z oddychaniem. Asru cierpiał na szereg pasożytniczych robaków, które powodowały nudności, zawroty głowy i anemię. Prawdopodobnie widziała krew i robaki w stolcu i moczu. Jej płuca wykazywały oznaki piaskowej pylicy płuc, która była spowodowana oddychaniem w piasku i prowadziła do poważnych problemów z oddychaniem. W chwili śmierci miała również 20-centymetrową torbiel na płucu, spowodowaną przez jednego z jej robaków. Kiedy zmarła, Asru miała 60–70 lat – starość jak na starożytnego Egipcjanina. Cierpiała na chorobę zwyrodnieniową stawów i przewlekłe zapalenie stawów w całym ciele, które uszkadzało stawy palców. W pewnym momencie swojego życia miała paskudny upadek, który uszkodził jej dolną część pleców, powodując bóle rwy kulszowej w lewej nodze. Jej ostatnie lata były bolesne, a chodzenie i siedzenie były trudne, ale jako pełnoetatowa kapłanka mogła spędzić ostatnie dni w świątyni, ucząc młodsze kapłanki, jak kontynuować swoje role.

https://szkolazpieklarodem.pl/

Podobnie jak polowanie na suchym lądzie, rybołówstwo było sposobem na zdobywanie pożywienia z morza. Rybołówstwo było ważnym przemysłem w starożytnej Grecji, choć prawdopodobnie nie tak dużym, jak mogłoby się wydawać. Przewidywanie ruchów ciężkich ławic było bardzo trudne dla greckich rybaków bez pomocy nowoczesnych technologii, a Morze Śródziemne nie jest tak dobrze zaopatrzone w ryby jak większe oceany. Większość połowów odbywała się blisko brzegu za pomocą dużych sieci. (Tylko bardzo odważni łowili dalej na otwartym morzu ze względu na ograniczenia nawigacyjne). Jednak odmiany ryb dostępne na głębszych, otwartych wodach były bardzo cenione i osiągały wyższe ceny. Grecy kochali ryby i była to podstawa diety dla tych, których było na to stać.

 

https://szkolazpieklarodem.pl/

Mereruka był bardzo prominentnym urzędnikiem za panowania króla Teti w piątej dynastii. Matką Mereruki była „królewska znajoma”, Nedjetempet, co oznacza, że ​​Mereruka pochodził z wybitnej szlacheckiej rodziny przed jego awansem. Mereruka miała wiele ważnych tytułów, w tym

* Nadzorca domu broni

* Nadzorca haremu królewskiego

* Wezyr

* Arcykapłan Re

Te ważne tytuły pokazują, że Teti darzył Mererukę wielkim szacunkiem, co król wzmocnił, pozwalając Mereruce poślubić jego córkę Sesheshat. Oprócz zostania zięciem króla, Mereruka została „przybranym dzieckiem króla”, co wskazuje, że król bardzo go faworyzował. Do tego stopnia, że ​​Mereruka zajął miejsce najstarszego syna, pełniąc rolę kapłana pogrzebowego Tetiego podczas jego pogrzebu. Mereruka miał troje dzieci z Sesheshat, miał też przywilej posiadania drugiej żony, z którą miał pięciu synów. Mereruka prowadził intensywne i urozmaicone życie, a jako wezyr odpowiadał za znaczną część administracji państwowej . Nadzorował również budowę kompleksu piramidy Teti w Sakkarze i faktycznie miał swój własny ogromny grobowiec mastaby  z 32 komorami bardzo blisko piramidy swego króla. Mereruka jest największym grobowcem na cmentarzu i jest ozdobiony misternie i pięknie rzeźbionymi dekoracjami, pokazującymi, że był bogaty, prominentny i cieszył się przychylnością króla. W sumie bardzo uprzywilejowany młody człowiek.

https://szkolazpieklarodem.pl/

Podróż drogą morską była bardzo niebezpieczna. Sezon żeglarski ograniczał się zwykle do okresu od marca do października, ponieważ w miesiącach zimowych pogoda była zbyt nieprzewidywalna. Grecy nie mieli możliwości nawigacji za pomocą map, więc w miarę możliwości trzymali się blisko wybrzeża lub używali poszczególnych wysp do oceny odległości. W pogodne noce możliwa była pewna nawigacja po gwiazdach, ale żeglarze nie polegali na tej metodzie. Te ograniczenia nawigacyjne oznaczały, że żeglarze tak naprawdę znali tylko niewielką liczbę lokalnych podróży i tras, ponieważ musieli posiadać specjalistyczną wiedzę na temat lokalnych prądów i ich wpływu na podróż. Jeśli więc chciałeś podróżować między Atenami a Azją Mniejszą, musiałeś odbyć kilka małych podróży, przeskakując między wyspami, zamiast jednej długiej podróży. I byłeś na łasce szlaków handlowych i tego, czy ktoś jedzie w twoją stronę.

https://szkolazpieklarodem.pl/

Paneb był jedną z najbardziej barwnych postaci z Deir el Medina. Mieszkał tam za panowania Ramzesa II i prawdopodobnie znał Kenhirchepshefa w późniejszym życiu. Kenhirchepshef nie lubił alkoholu, więc mogło dojść do tarć między nimi, ponieważ Paneb był znany z upijania się i nieuporządkowania. Pomimo tego zachowania Kenhirchepshef stanął w obronie Paneba i pokrył niektóre z jego występków. W trakcie swojej kariery w Deir el Medina Panebowi postawiono liczne oskarżenia o przestępstwa i cudzołóstwo (za co został ukarany). Wszystkie oskarżenia zostały zapisane w dokumencie znanym jako Papirus Salt (ponieważ został zakupiony przez archeologa Henry’ego Salta) przez człowieka o imieniu Amenacht, który bardzo nie lubił stanowiska, jakie zajmował Paneb. Oskarżenia były liczne i różnorodne, m.in.:

* Przekupienie wezyra w celu zdobycia stanowiska brygadzisty

* Zmuszenie wielu robotników i ich żon do pracy dla niego bez zapłaty, w tym spokrewnienie paszy Amenachta jego (Paneba) wołu

* Używanie rządowych narzędzi do budowy własnego grobowca

* Kradzież wyciętych kamieni z grobowca Merenptaha i używanie ich we własnym grobowcu

* Grożąc, że zabije swojego ojca, Neferhotepa, gdy był pijany

* Grozi zabiciem innego brygadzisty z Deir el Medina, Hay

* Zamordowanie kilku ludzi, którzy mieli przekazać królowi orędzie

Mimo powoli narastającej dotkliwości tych oskarżeń żaden nie został udowodniony, dlatego Paneb pozostał bezkarny. Oskarżenie o morderstwo w rzeczywistości wydaje się być pogłoską, ponieważ Amenacht nawet nie zadał sobie trudu, aby wymienić nazwiska ofiar, wskazując, że być może nie wiedział, kim one są. Jednak niektóre oskarżenia o rabunek wydają się być oparte na faktach i mogły skutkować karą:

* Napad na grobowiec 1: Lista przedmiotów skradzionych z grobowca Sety II obejmuje drzwi grobowca, pokrycia rydwanów, kadzidło, wino i posągi. Sprawa została wniesiona do wezyra, a Paneb złożył przysięgę: „Jeśli wezyr ponownie usłyszy moje imię, zostanę usunięty z urzędu i znów zostanę kamieniarzem”. Ta przysięga wystarczyła, by przy tej okazji go uniewinnić.

* Napad na grobowiec 2: Według zapisów Paneb „poszedł do grobu robotnika Nachmina i ukradł łóżko, które było pod nim. Zabrał przedmioty, które daje się zmarłemu, i je ukradł”. Nie ma za to kary, więc może oskarżenie było fałszywe.

* Napad na grobowiec 3: Paneb został oskarżony o zabranie modelowej gęsi z grobu żony Ramzesa II, Henutmire. Paneb przysiągł, że nie wziął gęsi, ale władze znalazły ją w jego domu. Wkrótce po tym oskarżeniu Paneb zniknął z ewidencji, więc być może to wystarczyło, by skazać go na egzekucję, co było karą za napad na grobowiec. Mając na uwadze, że w chwili śmierci miał około 60 lat, Paneb prowadził aktywne i interesujące życie. Nawet w wieku 60 lat był wyraźnie chłopcem, schylał się i nurkował aż do dnia, w którym został złapany – lub umarł.

https://szkolazpieklarodem.pl/

Budowa statków była rzemiosłem wymagającym wysokich kwalifikacji, przekazywanym przez rodziny. W mitologii pojawiają się wspaniałe przykłady budowy statków, takie jak budowa statku Jasona Argo, który szczegółowo opisuje  Odyseję Homera. Co zaskakujące, metody budowy, które Homer opisuje około 750 r. p.n.e., były nadal używane w okresie hellenistycznym 600 lat później. Metoda budowy, którą opisuje Homer, jest znana jako technika „najpierw muszla”, w której statek zaczyna się jako stępka, do której później dodawane są deski i inne ramy. Ta metoda była dość szybka; statki można było budować stosunkowo szybko. W zależności od tego, ile osób było zaangażowanych, statek można było złożyć w około miesiąc.

 

https://szkolazpieklarodem.pl/

Naunakhte mieszkała w Deir el Medina za panowania Ramzesa II i była żoną pisarza Kenhirchepshefa. W czasie ich małżeństwa miała zaledwie 12 lat, podczas gdy on miał od 54 do 70 lat. Naunakhte i Kenhirchepshef byli małżeństwem od ośmiu do dziesięciu lat, chociaż nie mieli dzieci. Kenhirchepshef był bardziej ojcem niż mężem. Prawdopodobnie poślubił Naunakhte, aby się nią zaopiekować i zapewnić, że odziedziczy jego majątek. Jako bezdzietna wdowa, gdy miała zaledwie 20 lat, Naunakhte poślubiła robotnika imieniem Khaemnum z Deir el Medina i byli małżeństwem przez 30 lat. Miała z nim ośmioro dzieci – czterech chłopców i cztery dziewczynki. Chociaż niewiele zachowało się z życia Naunakhte, pozostawiła cztery papirusy w których zapisuje swoją ostatnią wolę, w której wydziedzicza czwórkę swoich dzieci. Oznaczało to, że odziedziczą tylko majątek ojca, a nie jej osobiste bogactwo. Powodem, dla którego wydziedzicza te dzieci, jest zaniedbanie:

Jeśli chodzi o mnie, jestem wolną kobietą ziemi faraona. Wychowałam tych ośmiu twoich sług i dałam im wszystko, co zwykle robi się dla tych na ich stanowisku. Ale zobacz, że się zestarzałem, a oni z kolei nie opiekują się mną. Temu, kto mi pomógł, temu oddaję moją własność, ale temu, kto mi nie dał; nie oddam mu nic z mojej własności.

Dwa z listy papirusów, punkt po punkcie, wszystkie posiadane przez nią przedmioty i którym z jej dzieci je zostawia. Dokumenty te pokazują, że kobiety miały całkowitą kontrolę nad swoją własnością; ale też pokazują jej raczej małostkową i pedantyczną naturę, ponieważ każda miska lub danie jest wymienione. Jak na ironię, uważając, że dziś najcenniejszym przedmiotem jest sam papirus.

https://szkolazpieklarodem.pl/

Pomimo tego, że morze jest tak niebezpieczne, niektórzy Grecy próbowali długich podróży odkrywczych. Najsłynniejszym z nich był człowiek o imieniu Pyteasz, który około 320 r. p.n.e. twierdził, że wypłynął z Morza Śródziemnego wokół Hiszpanii, do Oceanu Atlantyckiego, wokół Wysp Brytyjskich, a nawet dalej – prawie do koła podbiegunowego. Po powrocie do domu napisał książkę o wyprawie „On the Ocean”. Nikt mu wtedy nie wierzył, ale wielu współczesnych komentatorów uważa, że mówił prawdę.

 

https://szkolazpieklarodem.pl/

Horemheb jest szczególnie atrakcyjną postacią w historii Egiptu, ponieważ jego życie to prawdziwa historia od szmat do bogactwa. Urodził się w małym miasteczku niedaleko Fajum, w miejscowej rodzinie mieszczańskiej. Wyróżniał się na studiach i został pisarzem wojskowym za panowania Echnatona w XVIII dynastii. Horemheb powoli i ostrożnie postępował w swojej karierze i awansował w szeregach wojskowych, aż został generałem – potężną i wpływową osobą. Ale historia staje się lepsza: zanim chłopiec-król Tutanchamon zasiadł na tronie, Horemheb był bardzo znaczącą postacią na dworze królewskim. Jest on odnotowany jako jedyna osoba, która mogła uspokoić młodego króla, gdy miał napad złości, i być może nawet nauczył Tutanchamona swoich umiejętności wojskowych. Tutanchamon nagrodził tego generała tytułem zastępcy króla, co oznacza, że ​​Horemheb zastępował króla w niektórych królewskich nominacjach i ceremoniach. Po śmierci Tutanchamona Horemheb nie przeforsował swoich praw jako zastępca króla i przejął tron. Zamiast tego pozwolił starszemu wezyrowi Ay zająć tron. Cztery lata później Ay zmarł, a Horemheb został królem. Daleko mu do mieszczańskiej rodziny, z której się wychował! Jako król Horemheb rozpoczął na pełną skalę odbudowę Egiptu do chwały panowania Amenhotepa III, przed Echnatonem i jego rewolucją religijną (patrz rozdział 4). To ustanowiło standard dla XIX dynastii, która miała nastąpić, zapoczątkowanej przez generała armii Horemheba Ramzesa I. XIX dynastia miała być budującym imperium, opartym na wojsku, niezwykle zdyscyplinowanym, a jednocześnie religijnym okresem historii Egiptu. Ramzes II zbudował nawet świątynię przy grobie Horemheba w Sakkarze, aby czcić go jako boga. Od szmat do bogactwa po boskość – czy ktoś może liczyć na więcej?

https://szkolazpieklarodem.pl/

Kenhirchepshef był także pisarzem w Deir el Medina podczas czwartej dekady panowania Ramzesa II i piastował to stanowisko przez ponad 50 lat. Postawiono mu różne oskarżenia o korupcję, więc nie był tak uczciwy, jak jego przybrany ojciec Ramose. Kenhirchepshef jest oskarżony o przyjmowanie łapówek w celu ukrycia cudzych występków i zmuszanie wielu robotników do pracy dla niego za darmo:

Rysownik Prahotep pozdrawia swojego przełożonego. . . Kenhirkhepshef: Co oznacza ten zły sposób, w jaki mnie traktujesz? Jestem dla ciebie jak osioł. Jeśli jest jakaś praca, przyprowadź osła, a jeśli jest trochę jedzenia, przyprowadź wołu. Jak jest piwo, nie szukacie mnie, ale jak jest praca, szukacie mnie.

Pomijając korupcję, Kenhirkhepshef ma inne intrygujące aspekty. Posiadał obszerną bibliotekę z papirusami o różnej tematyce. Papirusy te zawierały teksty medyczne, zaklęcia i hymny religijne, listy, poezję, wskazówki domowe i interpretacje snów. Kenhirchepshef był wczesnym historykiem i szczególnie interesował się historią królów egipskich. Lubił robić długie listy, a jeden z tych zapisów królów z XVIII i XIX dynastii w porządku chronologicznym. Kenhirchepshef miał również kopię raportu z bitwy pod Kadesz, słynnej bitwy pod Ramzesem II, z której wynika, że ​​Kenhirchepshef interesował się bieżącymi sprawami. Kenhirchepshef, jako starszy wioski, był bardzo stanowczy w swoich przekonaniach i wydawał się nie mieć nic przeciwko ich wyrażaniu. Był szczególnie przeciwny alkoholowi, a tekst z jego biblioteki ostrzega

Nie oddawaj się piciu piwa z obawy przed wypowiedzeniem złej mowy. Jeśli upadniesz, nikt nie wyciągnie do ciebie ręki. Twoi towarzysze powiedzą „wyjdź z pijakiem”, leżysz na ziemi jak małe dziecko.