Po przestudiowaniu Części XXIV powinieneś być w stanie:

•  Zacząć od jasnego planu
•  Współpracować z biznesem
•  Włączyć big data do procesu planowania i realizacji

Po przestudiowaniu Części XXIII powinieneś być w stanie:

•  Zrozumieće swoje cele
•  Ustalić mapę drogową
•  Zrozumieć, jakie dane posiadasz i jakich danych potrzebujesz
•  Zrozumieć zarządzanie i zaufanie oparte na bezpieczeństwie
•  Upewnić się, że dane mają sens

Po przestudiowaniu Części XXII powinieneś być w stanie:

•  Dowiedzieć się, dlaczego firmy potrzebują analizy dużych zbiorów danych
•  Poprawić obsługę klienta dzięki analityce tekstu
•  Przewidywać kolejne najlepsze działania za pomocą dużych zbiorów danych
•  Zapobiegać oszustwom za pomocą dużych zbiorów danych
•  Zrozumieć korzyści biznesowych płynących z integracji nowych źródeł danych

Po przestudiowaniu Części XXI powinieneś być w stanie:

•  Zrozumieć, dlaczego firmy potrzebują danych w ruchu
•  Zrozumieć strumieniowe przesyłanie danych z wpływem na środowisko
•  Zrozumieć strumieniowe przesyłanie danych mających wpływ na politykę publiczną
•  Zrozumieć strumieniowe przesyłanie danych mających wpływ na zdrowie
•  Zrozumieć strumieniowe przesyłanie danych z wpływem na energię

Po przestudiowaniu Części XX powinieneś być w stanie:

•  Wykorzystać data jako narzędzia planowania biznesowego
•  Włączyć big data do procesu planowania firmy
•  Podejmować decyzjie biznesowe za pomocą big data
•  Rozpocząć swoją podróży do wielkich zbiorów danych

Po przestudiowaniu Części XIX powinieneś być w stanie:

•  Uwzględnić wymagania bezpieczeństwa dla dużych zbiorów danych
•  Zarządzać dużymi zbiorami danych
•  Zbliżyć się do ekosystemu Big Data
•  Rozszerzyć zarządzanie o analizę dużych zbiorów danych
•  Rozwinąć bezpieczne środowiska Big Data
•  Utrzymać bezpieczne środowiska Big Data

Po przestudiowaniu Części XVIII powinieneś być w stanie:

•  Zrozumieć ekonomię dużych zbiorów danych
•  Integrować zarządzanie danymi przedsiębiorstwa i big data
•  Zaprojektować mapę drogową wdrożenia
•  Podjąć pierwsze kroki

Po przestudiowaniu Części XVII powinieneś być w stanie:

•  Włączyć big data do procesów biznesowych/operacyjnych
•  Zrozumieć przepływ pracy z dużymi zbiorami danych
•  Zapewnić ważności, prawdziwości i zmienności dużych zbiorów danych

Po przestudiowaniu Części XVI powinieneś być w stanie:

•  Poznać dane strumieniowe
•  Odkryć złożone przetwarzania zdarzeń
•  Zrozumieć, w jaki sposób przesyłanie strumieniowe danych i złożone przetwarzanie zdarzeń wpływają na duże zbiory danych
•  Wykorzystać dane strumieniowe i złożonego przetwarzania zdarzeń w świecie rzeczywistym
•  Poznać strumieniowe przesyłanie danych w akcji

Po przestudiowaniu Części XV powinieneś być w stanie:

•  Zidentyfikować potrzebne dane
•  Zrozumieć podstawy integracji dużych zbiorów danych
•  Używać Hadoop jako ETL
• Poznać najlepsze praktyki w zakresie integracji danych

Po przestudiowaniu Części XIV powinieneś być w stanie:

•  Poznać nowe modele i podejścia ewoluujące w celu wsparcia analizy dużych zbiorów danych
•  Poznać pełne podejście do analizy niestandardowej i częściowo niestandardowej
•  Poznać optymalne środowisko do analizy big data
•  Poznać cel od dużego do małego

Po przestudiowaniu Części XIII powinieneś być w stanie:

•  Poznawać różne typy danych nieustrukturyzowanych
•  Zdefiniować analizy tekstu
•  Poznać przypadki użycia analizy nieustrukturyzowanej
•  Połączyć dane nieustrukturyzowane z danymi ustrukturyzowanymi

Po przestudiowaniu Części XII powinieneś być w stanie:

•  Wykorzystać duże zbiory danych do uzyskania wyników
•  Znajdować różnice w big data
•  Poznawać wyzwania związane z analizą dużych zbiorów danych
•  Zbadać narzędzia analityczne dla dużych zbiorów danych

Po przestudiowaniu Części XI powinieneś być w stanie:

•  Zdefiniować Big Data Warehouse
•  Stworzyć nowy model do obsługi zmieniających się wymagań
•  Poznać hybrydowy system hurtowni danych Big Data
•  Ocenić modele wdrażania dla hurtowni danych big data

Po przestudiowaniu Części X powinieneś być w stanie:

•  Wiedzieć dlaczego ekosystem Hadoop ma fundamentalne znaczenie dla dużych zbiorów danych
•  Zarządzać zasobami i aplikacjami za pomocą Hadoop YARN
•  Przechowywać duże zbiory danych za pomocą HBase
•  Wydobywać duże zbiory danych za pomocą Hive
•  Poznać interakcję z ekosystemem Hadoop

Po przestudiowaniu Części IX powinieneś być w stanie:

•  Odkryć Hadoop i dlaczego jest to takie ważne
•  Eksplorować rozproszony system plików Hadoop
•  Zagłębić się w Hadoop MapReduce
•  Wprowadzić Hadoopa do pracy

Po przestudiowaniu Części VIII powinieneś być w stanie:

•  Poznać początki MapReduce
•  Spojrzeć na funkcję mapy
•  Poznać funkcje zmniejszania
•  Złożyć mapę i redukcję razem
•  Optymalizować zadania MapReduce

Po przestudiowaniu Części VII powinieneś być w stanie:

•  Spojrzeć na relacyjną bazę danych
•  Zbadać nierelacyjną bazę danych i par klucz-wartość
•  Eksplorować bazy dokumentów i kolumnowe bazy danych
•  Zapoznać się z grafowymi i przestrzennymi bazami danych
•  W pogoni za poliglotą

Po przestudiowaniu Części VI powinieneś być w stanie:

•  Zdefiniować chmurę
•  Zbadać modele wdrażania i dostarczania w chmurze
•  Zrozumieć, dlaczego chmura jest niezbędna w przypadku dużych zbiorów danych
•  Spojrzeć na to, jak chmura może być używana we wdrożeniach Big Data

Po przestudiowaniu Części V powinieneś być w stanie:

•  Zdefiniować wirtualizację
•  Zrozumieć hipernadzorcę
•  Odkrywać abstrakcję i wirtualizację
•  Wdrożyć wirtualizację do pracy z big data

Po przestudiowaniu Części IV powinieneś być w stanie:

•  Przedstawić duży stos danych
•  Przedstawić nadmiarową infrastrukturę fizyczną
•  Przedstawić infrastrukturę bezpieczeństwa
•  Przedstawić interfejsy i kanały do i z aplikacji
•  Przedstawić operacyjne bazy danych
•  Zorganizować usługi i narzędzia związanych z danymi
•  Przedstawića nalityczną hurtownię danych
•  Przedstawić wprowadzenie do wielkich analiz
•  Przedstawić wprowadzenie do aplikacji Big Data

Po przestudiowaniu Części III powinieneś być w stanie:

•  Spojrzeć na przetwarzanie rozproszone na przestrzeni lat
•  Eksplorować elementy przetwarzania rozproszonego
•  Połączyć przetwarzanie rozproszoneo z postępami w zakresie sprzętu i oprogramowania

Po przestudiowaniu Części II powinieneś być w stanie:

•  Zidetyfikować dane ustrukturyzowane i nieustrukturyzowane
•  Rozpoznawać wymagania czasu rzeczywistego i nie w czasie rzeczywistym dla typów danych
•  Integrować typy danych w środowisku big data

Po przestudiowaniu Części I powinieneś być w stanie:

•  Spojrzeć na historię zarządzania danymi
•  Zrozumieć, dlaczego duże zbiory danych są ważne dla biznesu
•  Zastosować big data do efektywności biznesowej
•  Zdefiniować fundamentalne elementy big data
•  Zbadać rolę big data w przyszłości

Czas doskonały

Perfekt charakteryzuje się przyrostkami fleksyjnymi. Formy pisane tych przyrostków fleksyjnych są reprezentowane w transliteracji, zarówno ze znakami diakrytycznymi samogłosek, jak i bez Wcześniejsze lub szerzej poświadczone sufiksy są wymienione powyżej, później lub w węższym zakresie. Symbol ten oznacza brak przyrostka fleksyjnego, graficznie i fonologicznie lub tylko fonologicznie. W tych formach tylko t i n reprezentują prawdziwe spółgłoski; wszystkie inne litery to matres lectionis . Czasowniki z końcową spółgłoską, która historycznie była /w/ lub /y/, świadczą o nieco zmienionych formach niektórych z tych sufiksów.



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. Trzeci sufiks liczby żeńskiej w liczbie pojedynczej jest czasami poświadczany jako -^› lub -h (=-ā) w żydowskim babilońskim aramejskim i samarytańskim aramejskim.
2. Drugi przyrostek rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej -t^› lub -th zawsze reprezentuje -tā i jest poświadczany we wszystkich okresach, chociaż w późnymarameijskim jest poświadczony tylko w żydowskim palestyńskoarameckim jako rzadka forma. Pisownia -t jest również poświadczona we wszystkich okresach. We wcześniejszych okresach, kiedy matres lectionis używano rzadziej, -t oznacza -tā pisane bez mater lectionis. W późniejszych okresach, kiedy częściej używano matres lectionis, reprezentuje -t.
3. Drugi żeński przyrostek liczby pojedynczej -ty (= -tî) jest formą wcześniejszą. W późnym aramejsku -ty występuje tylko w syryjskim i samarytańskim aramejskim, gdzie oznacza -t.
4. Pierwszy wspólny przyrostek liczby pojedynczej jest pisany z mater lectionis tylko w niektórych tekstach późnoaramejskich. Jego wymowa różniła się od dialektu do dialektu, a czasem w poszczególnych dialektach.
5. Trzeci męski przyrostek liczby mnogiej -w jest poświadczony we wszystkich okresach i we wszystkich dialektach. Reprezentuje -ûwe wszystkich dialektach z wyjątkiem syryjskiego, gdzie jego wartość to -∅. Przyrostek -wn (= -ûn) jest późniejszą alternatywną formą występującą w syryjskim i żydowskim palestyńskim aramejskim.
6. Nie ma wyraźnych form trzeciego żeńskiego przyrostka liczby mnogiej poświadczonej w starym lub cesarskim aramejskim. W kilku tekstach trzecia męska forma liczby mnogiej jest używana z żeńskimi podmiotami liczby mnogiej. Przyrostek -^› lub -h (= -ā) jest poświadczony w większości dialektów środkowego i późnego aramejskiego. Przyrostek -n (= -ān) jest poświadczony w żydowskim palestyńskim aramejskim i żydowskim babilońskim aramejskim. Przyrostek -y (=-î) jest poświadczony w Samarytaninie aramejskim, a przyrostki -yn (= -ên) i -y (= -∅) są poświadczone w syryjskim. Te dwie ostatnie formy mogły powstać przez analogię do drugiego żeńskiego przyrostka liczby mnogiej.
7. Drugi przyrostek rodzaju męskiego liczby mnogiej jest również poświadczony jako -tm (= -ūm lub -tōm) w staroaramejskim. Przyrostki -tn i/lub -twn są poświadczone we wszystkich okresach.
8. Żadne formy z drugim żeńskim przyrostkiem liczby mnogiej nie są poświadczone w języku stararamejskim. Przyrostki -tn i/lub -tyn są poświadczone we wszystkich innych okresach.
9. Pierwszy wspólny przyrostek -n zawsze reprezentuje -nā i jest potwierdzony we wszystkich okresach, ale nie we wszystkich dialektach. Przyrostek -n jest również poświadczony we wszystkich okresach. We wcześniejszych okresach reprezentuje -nā napisane bez mater lectionis. W późniejszych okresach reprezentuje -n. Forma -nn (= -nan) jest formą alternatywną występującą tylko w niektórych dialektach późnego aramejskiego.

Czas niedokonany

Niedoskonały charakteryzuje się przedrostkami fleksyjnymi, a w niektórych formach także przyrostkami. W ^›Aph^‹el i trzech tematach z przedrostkiem ^›t- przedrostek spółgłoski zastępuje przedrostek ^›. We wcześniejszych formach tych rdzeni z przedrostkiem h- lub ht- pozostaje h- i poprzedzona jest spółgłoska. Formy, które są prawie wyłącznie poświadczone we wschodnim późnym aramejsku, są wymienione poniżej formy, które są poświadczone w zachodnim późnym aramejsku i wszystkich wcześniejszych dialektach. Wszystkie litery reprezentują prawdziwe spółgłoski z wyjątkiem y w drugim żeńskim przyrostku liczby pojedynczej oraz w drugim i trzecim męskim przyrostku liczby mnogiej, czyli matres lectionis. Czasowniki z końcową spółgłoską, która historycznie była /w/ lub /y/, świadczą o nieco zmienionych formach przyrostków.



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. Samogłoska następująca po przedrostku każdej z tych form jest określona przez rdzeń i/lub początkowy rdzeń spółgłoski danego czasownika.
2. W języku syryjskim trzeci rodzaj rodzaju męskiego liczby pojedynczej i mnogiej, a trzeci żeński prefiks liczby mnogiej to n- zamiast y-.
3. W żydowskim babilońskim języku aramejskim trzeci rodzaj rodzaju męskiego liczby pojedynczej i mnogiej, a trzeci żeński prefiks liczby mnogiej to l- zamiast y-. Ten przedrostek występuje również sporadycznie w innych dialektach.
4. W języku syryjskim istnieje alternatywna trzecia forma liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego z przyrostkiem -y (= -∅).
5. W samarytańskim aramejskim drugim żeńskim przyrostkiem w liczbie pojedynczej jest -y (= -î), a w żydowskim babilońskim aramejskim przyrostek ten jest poświadczony jako forma alternatywna.
6. W dialekcie Sam^›al w języku staroaramejskim trzeci przyrostek rodzaju męskiego liczby mnogiej jest poświadczony jako -w (= -û).
7. W języku samarytańsko-aramejskim i żydowskim babilońsko-aramejskim, drugi i trzeci męski przyrostek liczby mnogiej mają alternatywną formę -w (= -û).

Rozsądne

W staro-cesarskim i aramejskim poświadczone są quasi-imperatywne formy drugiej i trzeciej osoby, zwane "formami jusywnymi". Formy te można odróżnić od niedoskonałych brakiem końcowego -n w formach liczby mnogiej oraz w drugiej żeńskiej formie pojedynczej. W pozostałych formach nie ma rozróżnienia między niedoskonałym a słusznym. W okresie środkowoaramejskim nie zachowały się żadne odrębne formy jusowe, chociaż formy bez końcowego -n zostały zachowane w niektórych dialektach albo jako jedyna niedoskonała forma, albo jako alternatywna forma niedoskonała.

Tryb rozkazujący

Cztery formy rozkazujące są ściśle związane z odpowiadającymi im formami niedoskonałymi drugiej osoby. Różnią się one od form niedoskonałych na dwa sposoby: (i) brak im przedrostka formy niedoskonałej (w ^›Aph^‹el i trzech tematach z przedrostkiem ^›t - występuje); oraz (ii) w większości dialektów brakuje im końcowego -n form niedoskonałych, a pozostaje mater lectionis wskazujące na ostatnią samogłoskę. Czasowniki z końcową spółgłoską rdzeniową, która historycznie była /w/ lub /y/, świadczą o nieco zmienionych formach tych sufiksów.



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. W żydowskim palestyńskim aramejskim końcowe -n jest zachowane w żeńskiej liczbie pojedynczej i dwóch formach liczby mnogiej.
2. W Samarytańskim Aramejskim końcowe -n jest opcjonalnie zachowane w żeńskiej liczbie mnogiej.
3. W języku syryjskim żeński przyrostek liczby pojedynczej -y reprezentuje -∅, podobnie jak męski przyrostek liczby mnogiej -w. Istnieje również alternatywna forma przyrostka rodzaju męskiego liczby mnogiej z końcowym -n (-wn = -ûn). Wreszcie, standardowy żeński sufiks liczby mnogiej nie jest poświadczony w tym dialekcie. Zamiast tego poświadczone są żeńskie przyrostki liczby mnogiej -y (= -∅) i -yn (= -ên).

Bezokolicznik

Każdy z tematów ma jedną formę bezokolicznika i forma ta nie jest odmieniana, chociaż formy związane zaimka osobowego mogą być do niego dodawane w celu wskazania jego podmiotu lub przedmiotu . Bezokolicznik jest rzeczownikiem czynnościowym (nomen actionis) i jako taki występuje powszechnie jako dopełnienie przyimka, zwłaszcza przyimka l. Bezokolicznik Pə ^‹ al ma historyczną formę ?maqtal, która staje się miktal lub meqtal, lub pozostaje maqtal, w zależności od dialektu i/lub pierwszej spółgłoski rdzenia tego słowa. Kiedy forma związana zaimka osobowego jest dołączona do jednej z tych form, a forma związana zaczyna się od samogłoski, samogłoska poprzedzająca ostatnią spółgłoskę rdzenia jest redukowana do /ə/ (np. miqtəlî). Inne, mniej powszechne formy bezokolicznika Pə ^‹ al są poświadczone w wielu okresach i dialektach. Na przykład, w staro-aramejskim poświadczonych jest kilka bezokoliczników bez przedrostka m-, a w staro- i cesarskim aramejskim kilka bezokoliczników z końcowym -at lub -ût lub ā (pisane z mater lectionis) są poświadczone. Forma z końcowym -ā przypomina jedną z powszechnych form bezokoliczników w innych rdzeniach i jest również poświadczona w żydowskim aramejsku palestyńskim, żydowskim babilońskim aramejskim i samarytańsko-aramejskim. Na uwagę zasługuje również forma miktôl poświadczona w żydowskim aramejskim palestyńskim i babilońskim aramejskim. Bezokoliczniki pozostałych rdzeni tworzą się w ten sam sposób. W każdym okresie i prawie w każdym dialekcie bezokolicznik ma ā poprzedzającą i następującą po ostatniej spółgłosce rdzenia (drugi ā zapisywany jest z mater lectionis). W języku syryjskim formy mają końcowe -û (zapisane z mater lectionis) zamiast -ā. Gdy do którejkolwiek z tych form dołączany jest przyrostek zaimkowy, -ā staje się -at lub, częściej, -ût, i- û staje się -ût. Sporadycznie we wszystkich okresach aramejskiego formy z końcowym -at lub -ût występują również bez dołączonego przyrostka. W starym, cesarskim i środkowoaramejskim bezokoliczniki tych rdzeni nie mają żadnego przedrostka, ale w większości dialektów późnego aramejskiego przedrostek m- z rdzenia Pə ^‹ al występuje także w innych rdzeniach (ten przedrostek zastępuje z ^›Aph^‹el i trzy rdzenie z przedrostkiem ^›t-). Żydowski babiloński aramejski jest jednym dialektem, który nie poświadcza przedrostka m-, a ponadto poświadcza dodatkowy zestaw form bezokoliczników, które są powszechnymi formami w tym dialekcie. Formy te mają ô poprzedzające ostatnią spółgłoskę rdzenia i ê następujące po końcowej spółgłosce rdzenia (obie samogłoski są zapisane z mater lectionis). Formy te są również sporadycznie potwierdzane w żydowskim języku palestyńsko-aramejskim.

Czasy złożone

Już w okresie cesarstwa aramejskiego poświadczane są czasy "złożone" lub "złożone", które składają się z imiesłowu czynnego połączonego ze skończoną formą czasownika hw^›/h^‹‹ "być". Imiesłów czynny w połączeniu z doskonałą formą hw^›/h służy do wyrażenia przeszłego postępującego lub nawykowego działania, a imiesłów czynny w połączeniu z niedoskonałą formą hw^›/h służy do wyrażenia przyszłego postępującego lub nawykowego działania. W późnym okresie aramejskim czasy te stały się znacznie powszechniej używane, a w niektórych dialektach rozwinęły się dodatkowe czasy. Na przykład w języku syryjskim, perfekt hw^›/h jest używany z perfektem innego czasownika jako zaprzeszły lub jako wariant stylistyczny czasownika dokonanego.

Przysłówki

We wcześniejszych dialektach aramejskiego istnieje stosunkowo niewiele przysłówków, a modyfikacja przysłówków była często dokonywana za pomocą bezwzględnych form rzeczowników i przymiotników, na przykład š/sgy^› "dużo, bardzo". W niektórych przypadkach rzeczownik lub przymiotnik mógł zachować stary przyrostek w bierniku /-a/. Jednym z możliwych przykładów jest kl^› "całkowicie" forma rzeczownika kl "wszystko, każdy". Kilka przykładów przysłówków niezwiązanych z rzeczownikami to: tnh, tnn "tutaj"; tmh, tmn "tam"; kn "tak więc"; i ^›dn, ^›dyn "wtedy". W późnym aramejsku te przysłówki zostały zachowane, a inne zostały dodane do leksykonu poprzez zwiększone użycie sufiksów przysłówkowych, takich jak -^›yt w języku syryjskim, które mogą być dodawane do dowolnego przymiotnika, aby utworzyć przysłówek.

Przyimki

Wszystkie przyimki mogą mieć związane formy zaimków osobowych z dołączonymi do nich przyrostkami , a niektóre przyimki są poświadczane w połączeniu z cząstką z/d(y), tworząc spójniki podrzędne. Morfologicznie, przyimki można podzielić na trzy kategorie:

1. Przyimki nierozłączne: Trzy przyimki, b "w", l "do" i k "podobne, jak" (ostatni potwierdzony tylko w kilku dialektach) są fonologicznie i graficznie prokliniczne do następującego słowa. Przyimek mn "od", w niektórych formach, również należy do tej kategorii.
2. Niezależne nieakcentowane przyimki: te przyimki są zapisywane jako oddzielne słowa, ale nie otrzymują akcentu, a więc są fonologicznie proklientne do następnego słowa. Niektóre typowe przyimki to ^‹l "ponad, do", ^‹m "z" i ^‹d "do, do". Do tej grupy zalicza się również przyimek mn "od" w niektórych formach, a także oznaczenie dopełnienia bliższego, ^›yt w staro-aramejskim, yt w cesarskim aramejskim, środkowoaramejskim i późnym aramejsku żydowskim.
3. Niezależne przyimki akcentowane: te przyimki są zapisywane jako oddzielne słowa i nie są fonologicznie zależne od następującego słowa. Oto kilka przykładów: ngd "naprzeciw", qdm "przed, przed" i ^›hry "za, po".

Partykuły

Partykuły egzystencjalne

Cząstka ^›yt(y) "jest/jest" wyraża istnienie. Partykuła lyt(y) "jest/nie ma", skrócenie cząstpartykuły negatywnej l^› i prtykuły egzystencjalnej ^›yt(y), wyraża nieistnienie. Obie te cząstki mogą mieć związane formy zaimków osobowych z dołączonymi do nich przyrostkami .

Negatywne partykuły

Partykuła l^› "nie" służy do negacji czasowników, zdań i rzadko rzeczowników. Partykuła ^›l "nie" jest używana w zakazach, które w języku aramejskim wyrażane są nie za pomocą czasowników w trybie rozkazującym, ale za pomocą czasowników rozstrzygających lub niedoskonałych.

Partykuły pytające

Liczne patykuły pytające są poświadczone w każdym z dialektów aramejskich, a formy często różnią się w zależności od dialektu. Jednak mn, m^›n "kto" i mh, m^› "co" są stałe w prawie wszystkich dialektach. W tekstach inspirowanych językiem hebrajskim (biblijne teksty aramejskie i targumy) poświadczana jest cząstka h, która może być poprzedzona pierwszym słowem zdania, aby wskazać, że jest to pytanie. W żydowskim babilońskim aramejskim, cząstki my i ^›tw mają tę funkcję.

Partykła z/d(y)

Ta cząstka jest pisana zy, z lub dy we wcześniejszych tekstach oraz d lub dy w późniejszych tekstach (patrz §3.2.2). W niektórych dialektach i okresach jest fonologicznie i graficznie nakłaniane do następującego słowa. Jest to niezwykle ważna cząstka, która wskazuje, że następujący rzeczownik lub zdanie pozostaje w jakiejś podrzędnej relacji do tego, co je poprzedza. Ma pięć podstawowych zastosowań: (i) do wyrażenia "dopełniacza" relacji między dwoma rzeczownikami; (ii) wprowadzenie zdania względnego modyfikującego poprzedzający rzeczownik; (iii) wskazać zdanie przedmiotowe czasownika; (iv) wprowadzenie mowy bezpośredniej lub pośredniej; (v) w celu wyrażenia celu lub wyniku. Cząstka ta jest również używana w połączeniu z przyimkami, tworząc spójniki podrzędne.

Spójniki

Spójniki koordynacyjne

Poświadczono pewną liczbę spójników koordynacyjnych. Najbardziej godne uwagi jest wszechobecne w "i, ale, lub", które jest zawsze fonologicznie i graficznie zgodne z następującym słowem. Poświadczone są również mniej popularne ^›w "lub" (^›)p "również" i brm "ale", które nie są ani fonologicznie, ani graficznie nastawione na następujące słowo. W języku syryjskim dość często występuje spójnik dyn "ale, a potem".

Spójniki podrzędne

Szereg przyimków jest używanych z cząstką z/d(y) do tworzenia spójników podrzędnych: na przykład mn "po", ^›d "dopóki" i k "kiedy". Inne powszechnie potwierdzone spójniki podrzędne to: dlm^› "aby być może"; ^›l^› , ^›lw "jednak poza tym"; bdyl d "żeby, bo"; hn, ^›n "jeśli"; oraz kl qbl "ponieważ, ze względu na, o ile". W języku syryjskim dość często występuje spójnik gyr "dla, ponieważ"

Wtrącenia

Przykładami kilku potwierdzonych wtrąceń są: ^›rw, hn, ^›h "oto" oraz hy, ^›y, wy "niestety".

Cyfry

Kardynalne

Cyfry kardynalne od 1 do 10 nie są odmieniane przez liczbę, a jedynie przez rodzaj i stan, i rzadko występują w stanach konstrukcyjnych i stanach emfatycznych. Liczebnik 2, zarówno w formie męskiej tryn, jak i żeńskiej trtyn, zachowuje protoaramejski podwójny przyrostek fleksyjny -yn. W (19) wymieniono najczęstsze bezwzględne formy liczebników od 1 do 10. Formy wymienione jako "męskie" to te, które modyfikują rzeczowniki rodzaju męskiego, a te wymienione jako "żeńskie" modyfikują rzeczowniki rodzaju żeńskiego, pomimo faktu, że męskie formy liczb od 3 do 10 są morfologicznie żeńskie, a formy żeńskie są morfologicznie męskie



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. W tych formach końcowe -h lub -^› jest mater lectionis. Formy z -h występują we wcześniejszych dialektach, a formy z -^› występują w późnym aramejsku, z wyjątkiem żydowskiego aramejskiego palestyńskiego i aramejskiego, które potwierdzają -h.
2. Końcowe -y w żeńskiej formie 8 jest mater lectionis, podobnie jak przyśrodkowe -y- w żeńskich formach 5, 6 i 9, ale nie w męskiej formie 8. W tej formie jest spółgłoska.
3. Przyśrodkowe -y- w obu formach liczebnika 2 reprezentuje protoaramejski dyftong ?/ai/, który mógł być zachowany w tych formach aż do okresu imperialnego aramejskiego. W okresie środkowego lub późnego aramejskiego ten dyftong w tej szczególnej formie stał się /e:/ we wszystkich dialektach, a więc y funkcjonuje wtedy tylko jako mater lectionis.
4. W niektórych dialektach forma męska liczby 6 jest czasami zapisywana z protetycznym alef
5. Cyfra 10 jest zapisywana jako Ąs we wcześniejszych dialektach i s w późniejszych .

Cyfry od 11 do 19 są odmieniane tylko dla rodzaju i składają się z kombinacji formy odpowiedniej cyfry (bezwzględnej, konstruktu lub alternatywnej) i alternatywnej formy cyfry 10. Formy tych cyfr różnią się w różnych dialektach aramejskich, a w niektórych dialektach poświadcza się wiele form niektórych z tych liczb. Cyfry 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80 i 90 nie są odmieniane. Każdy z nich ma jedną formę, którą charakteryzuje przyrostek -??n. Formy te są zasadniczo odpowiednikami męskiej liczby mnogiej odpowiadającej cyfrze, z wyjątkiem liczebnika 20, który odpowiada bezwzględnej męskiej liczbie mnogiej liczby 10: na przykład tlāt "3", tlātîn "30"; i sar "10", asrîn "20". Cyfra 100 to rzeczownik rodzaju żeńskiego, a cyfra 1000 to rzeczownik rodzaju męskiego. Są one w pełni odmienne dla liczby i stanu, a ich formy w liczbie mnogiej są używane w połączeniu z cyframi od 3 do 9, tworząc 300, 3000 i tak dalej. Cyfry 200 i 2000 są tworzone przy użyciu podwójnego przyrostka fleksyjnego zamiast cyfry 2. Związane formy zaimków osobowych mogą być dołączane do cyfr od 2 do 10, chociaż rzadko są one potwierdzane.

Liczby porządkowe

Istnieją różne formy porządkowe liczebników od 1 do 10. Formy te mają te same spółgłoski rdzeniowe, co odpowiadające im kardynały, z wyjątkiem liczebnika 1 i, z wyjątkiem liczebników 1 i 2, charakteryzują się samogłoską poprzedzającą ostatnią spółgłoskę rdzenia i przyrostek āy po ostatniej spółgłosce rdzenia: na przykład tlāt "3", tlî?tāy "3rd". W niektórych dialektach środkowego i późnego aramejskiego przyrostkiem jest ā ^› . Te liczebniki są przymiotnikami i mogą być w pełni odmieniane przez rodzaj, liczbę i stan, chociaż najczęściej poświadcza się je w stanie bezwzględnym. W przypadku liczebników porządkowych większych niż 10 stosuje się odpowiednią liczebnik główny. W niektórych dialektach późnego aramejskiego liczebniki główne z przedrostkiem z/d(y) są również używane jako liczby porządkowe: na przykład dtryn "kto [jest] 2" = "drugi".

Zaimki wskazujące
Bliskie zaimki wskazujące

W starym, cesarskim i środkowoaramejskim formy liczebne zbliżone do zaimków wskazujących charakteryzują się początkowym z lub d (= historyczny / ð /, po którym w formach męskich występuje n i materia końcowa lectionis -h lub -^› . Formy są następujące: liczba męska liczby pojedynczej znh, zn^› , dnh, dn^› oraz liczba żeńska liczby pojedynczej z^› , zh, d^› . W środkowoaramejskim męskie formy liczby pojedynczej dn i zn są również poświadczone, co sugeruje, że w tym okresie zanikała ostatnia samogłoska. Płeć nie jest rozróżniana w liczbie mnogiej w prawie demonstratywnym. Wszystkie te formy charakteryzują się początkowym ^›. Są to ^›l, ^›lh, ^›ln. W późnym okresie aramejskim, w pobliżu demonstratywów często poświadcza się inicjał h. To h zwykle zastępuje inicjał d form liczby pojedynczej i inicjał ^› liczby mnogiej. Jednak niektóre formy liczby pojedynczej w niektórych dialektach potwierdzają zarówno h, jak i d. Na przykład syryjski poświadcza liczbę męską w liczbie pojedynczej hn i hn^› , żeńską liczbę pojedynczą hd^› i mnogą hlyn. Żydowski palestyński aramejski poświadcza liczbę męską dyn, dn^› , hyn i hn, żeńską liczbę pojedynczą d^› oraz liczbę mnogą hlyn i ^›lyn. Żydowski babiloński aramejski potwierdza wiele form, w tym męską liczbę pojedynczą dyn i hdyn, żeńską liczbę pojedynczą hd i h oraz liczbę mnogą lyn i hlyn. Samarytański aramejski poświadcza liczbę męską dn w liczbie pojedynczej, żeńską dh w liczbie pojedynczej oraz mnogą hlyn i ^›lyn.

Dalekie zaimki wskazujące

W starym, imperialnym i środkowym aramejskim dalekie zaimki wskazujące są jak bliskie zaimki wskazujące , ponieważ formy liczby pojedynczej charakteryzują się inicjałem z lub d, a formy liczby mnogiej inicjałem ^›l, ale w przeciwieństwie do bliskich demonstratives, ten początkowy element jest po którym następuje k. Formy są następujące: rodzaj męski l. znk, zk, dk; żeńska liczba pojedyncza zk, zk^›, dk, zky, dky; i liczba mnoga ^›lk, ^›lky. Oprócz tych form istnieją sporadyczne poświadczenia o używaniu zaimków osobowych trzecioosobowych niezależnych. Takie użycie jest powszechne w dialektach kananejskich, a świadectwa te znajdują się na ogół w dialektach aramejskich, na które wpływ ma kanaanejski, takich jak dialekt Sam^›al ze staro-aramejskiego i niektóre dialekty środkowoaramejskie pod wpływem języka hebrajskiego. W okresie późnoaramejskim zaimki osobowe niezależne w trzeciej osobie stają się coraz powszechniej używane jako dalekie symbole wskazujące, chociaż w większości dialektów nie zastępują wcześniejszych form, lecz są po prostu poświadczane obok nich. W języku syryjskim wcześniejsze formy zostały całkowicie utracone, a odległe zaimki wskazujące różnią się od zaimków osobowych samogłoską pierwszej sylaby form liczby pojedynczej i obecnością h zamiast ^›początkowej spółgłoski form liczby mnogiej.

Zaimki zwrotne

Ekwiwalent zaimka zwrotnego wyrażany jest przez dodanie do formy związanej zaimka osobowego npš "życie, dusza" lub grm "kość".

Zaimki dzierżawcze

Zaimki dzierżawcze są zwykle wyrażane przez formy związane zaimków osobowych, ale w środkowym i późnym aramejsku cząstka z/dyl (=cząstka z/dy + przyimek l) z przyrostkiem formy związanej została użyta jako zaimek dzierżawczy.

Morfologia werbalna
Tworzenie słów

Wyłączając materiał fleksyjny, wszystkie rodzime czasowniki aramejskie składają się z (i) dwu-, trzy- lub czterospółgłoskowego rdzenia; (ii) wzór samogłoskowy lub ablaut; oraz, opcjonalnie, (iii) jedną lub więcej przedrostków lub spółgłosek wstawionych. Korzeń zapewnia podstawową wartość semantyczną formy czasownika. Pozostałe dwa elementy (ii i iii) zapewniają semantyczne rozróżnienie głosu, przyczynowości i tak dalej; a wariacje w tych dwóch elementach definiują system pni czasownikowych lub koniugacji, które są ze sobą morfosemantycznie powiązane. Spośród tych dwóch elementów wzór samogłoski jest mniej ważny niż dodatkowa spółgłoska (spółgłoski), ponieważ samogłoski często zmieniają się z jednej odmiennej formy w drugą. Różnice między pniami są generalnie, ale nie zawsze, utrzymywane pomimo tych zmian samogłosek. Co więcej, niektóre z tych wzorów samogłosek różnią się nieznacznie w zależności od dialektu. Z tych powodów wzorce samogłosek nie zostaną omówione w poniższej dyskusji.

Główne rdzenie czasownika

W języku aramejskim istnieje wiele rdzeni czasowników, ale istnieje tylko sześć rdzeni podstawowych. Można je zdefiniować morfologicznie w następujący sposób, zakładając w każdym przypadku pierwiastek trzyspółgłoskowy.

1. Pə^‹al: Ten pień jest najczęściej potwierdzony z sześciu. Jest to również najprostszy morfologicznie pień, charakteryzujący się brakiem spółgłosek innych niż spółgłoski rdzeniowe. Z tego powodu jest uważany za podstawowy pień. Ten rdzeń potwierdza wiele wzorów samogłosek w obu pierwotnych skończonych formach czasownika i jest to jedyny rdzeń z wieloma wzorcami samogłosek.
2. ^›Ethpə^‹el lub ^›Ithpə^‹el: Ten rdzeń charakteryzuje się obecnością przedrostka ^›t-. Historycznie ten przedrostek to ht-, a formy z ht- są sporadycznie poświadczane we wszystkich okresach.
3. Pa^‹‹el: Ten pień charakteryzuje się kiełkowaniem (wydłużeniem) drugiej spółgłoski rdzenia.
4. ^›Ethpa^‹‹al lub ^›Ithpa^‹‹al: Ten pień charakteryzuje się kiełkowaniem (wydłużeniem) drugiej spółgłoski rdzenia i przedrostkiem ^›t-. Historycznie ten przedrostek to ht-, a formy z ht- są sporadycznie poświadczane we wszystkich okresach.
5. Haph^‹el lub Aph^‹el: ten rdzeń charakteryzuje się przedrostkiem spółgłoski hor spółgłoska ^›-. Formy z h- są historycznie wcześniejsze niż formy z ^›-i prawie całkowicie zniknęły w okresie środkowoaramejskim, chociaż kilka form z h- przetrwały do późnego okresu aramejskiego.
6. ^›Ettaph^‹al lub ^›Ittaph^‹al: Ten pień charakteryzuje się przedrostkiem ^›tt-. Drugie t jest historycznie h- lub ^›- od Haph^‹el/^›Aph^‹el, które zostało zasymilowane z poprzednim t.

Pewne modyfikacje tych rdzeni występują, gdy istnieją dwie lub cztery spółgłoski rdzeniowe, a nie trzy. Czasowniki z czterema rdzennymi spółgłoskami mają tylko formy odpowiadające rdzeniom Pa^‹‹el i ^›Ethpa^‹‹al/^›Ithpa^‹‹al, przy czym dwie spółgłoski środkowego rdzenia zastępują wyrośniętą (wydłużoną) drugą spółgłoskę rdzenia czasownika z trzema spółgłoskami rdzeniowymi. Czasowniki z dwoma rdzeniami tworzą spółgłoskę środkowego rdzenia -y- w Pa^{‹ ‹}el i ^›Ethpa^‹‹al/^›Ithpa^‹‹al, a rozróżnienie między ^›Ethpə^‹el/^›Ithpə^‹el i formą ^›Ettaph^‹al / ^›Ittaph^‹al są całkowicie stracone, z zachowaniem tylko tych ostatnich form.

Głos i inne rozróżnienia semantyczne

Ten system rdzeni wyraża różnorodne semantyczne rozróżnienia, a między rdzeniami istnieją różnorodne relacje. Jednym z podstawowych rozróżnień jest głos. Pə ^‹al, Pa^{‹ ‹}el i Haph^‹el/^›Aph^‹el wyrażają aktywny głos. Trzy rdzenie z przedrostkiem ^›t-wszystkie wyrażają stronę bierną. Każdy z pni biernych jest bezpośrednio powiązany tylko z jego morfologicznie podobnym pniem aktywnym, a relacje między pniami biernymi po prostu odzwierciedlają wzajemne relacje pni aktywnych. W protoaramejskim jest prawdopodobne, że rdzenie z przedrostkiem ^›t- były refleksyjne, ale w istniejących dialektach aramejskiego, refleksyjne użycie tych rdzeni jest jedynie sporadycznie potwierdzane. Relacje między aktywnymi pniami są bardziej złożone. Pa^‹‹el i Haph^‹el/^›Aph^‹el są bezpośrednio związane z Pə^‹al, ale nie ze sobą. Haph^‹el/^›Aph^‹el wyraża związek przyczynowy. Czasownik Haph^‹el/^›Aph^‹el o określonym rdzeniu jest zwykle przyczyną czasownika Pə^‹al, tego samego rdzenia. Na przykład Haph^‹el/^›Aph^‹el czasownik hkšl/ k šl "potykać się o kogoś" jest przyczyną czasownika Pə^‹al kšl "potknąć się". Istnieje jednak pewna liczba czasowników Haph^‹el/^›Aph^‹el, z których niektóre są mianownikami, dla których nie ma odpowiadającego czasownika Pə^‹al lub które nie wyrażają związku przyczynowego. Stosunek rdzenia Pa^‹‹el do rdzenia Pə^‹al zmienia się w zależności od klasy semantycznej, do której należy czasownik z rdzenia Pə^‹al. Czasowniki w rdzeniu Pə^‹al wykazują szereg rozróżnień semantycznych, z których dwa najważniejsze to (i) rozróżnienie między czasownikami statycznymi a aktywnymi oraz (ii) rozróżnienie między orzecznikami jednomiejscowymi (zwykle składniowo nieprzechodnie) i predykaty dwumiejscowe (zwykle składniowo przechodnie). Zgodnie z ogólną zasadą, od której istnieją wyjątki, jeśli czasownik Pə^‹al jest statyczny i/lub orzecznik jednomiejscowy, czasownik Pa^‹‹el o tym samym rdzeniu jest "faktyczny" (tj. sprawczy). Jeśli istnieje czasownik Haph^‹el/^›Aph^‹el o tym samym rdzeniu, jest to z grubsza synonimem czasownika Pa^‹‹el lub istnieje leksykalnie idiosynkratyczna różnica w znaczeniu; na przykład Pə^‹al qrb "zbliżyć się", Pa^{‹ ‹}el qrb "przybliżyć, ofiarować", Haph^‹el/^›Aph^‹el hqrb/ qrb "zbliżyć się" lub, w niektórych tylko dialekty, "walczyć". Jeśli czasownik Pə^‹al. jest orzeczeniem dwumiejscowym, czasownik Pa^‹‹el o tym samym rdzeniu będzie "intensywny", chociaż w niektórych przypadkach te dwa czasowniki są synonimami lub występuje leksykalnie idiosynkratyczna różnica w znaczeniu; na przykład Pə^‹al zmr "śpiewać", Pa^‹‹el zmr "śpiewać". Ponadto istnieje wiele czasowników Pa^‹‹el, z których wiele ma cztery rdzenie spółgłosek i dla których nie ma odpowiadającego czasownika Pə^‹al. Do okresu późnoaramejskiego relacje między rdzeniami uległy rozpadowi w procesie leksykalizacji. Chociaż niektóre relacje nadal utrzymywały się między poszczególnymi czasownikami o tym samym rdzeniu, w wielu przypadkach tak się nie stało. Podział ten był wspomagany podobieństwem znaczeniowym niektórych par czasowników oraz, w przypadku ^›Ethpə^‹el/^›Ithpə^‹el i ^›Ethpa^{‹ ‹}al/^›Ithpa^‹‹al, rosnącym podobieństwem morfologicznym ze względu na do zmian samogłosek w języku.

Mniejsze rdzenie

W staroaramejskim możliwe jest, że istniał zestaw rdzeni biernych, odpowiadający każdemu z trzech głównych rdzeni aktywnych i różniących się od nich jedynie wzorem samogłosek. Ewentualne poświadczenia takich łodyg są dość rzadkie i wiele z nich jest kwestionowanych. We wszystkich okresach aramejskiego, a zwłaszcza w późnym aramejskim, poświadczono pewną liczbę jeszcze dodatkowych pędów, ale są one ograniczone i występują w nie więcej niż kilku korzeniach. Jedną godną uwagi parą pni jest Šaph^‹el i jego bierna, ^›Eštaph^‹al/Ištaph^‹al. Te rdzenie odpowiadają w formie i znaczeniu Haph^‹el/^›Aph^‹el i ^›Ettaph^‹al/^›Ittaph^‹al, ale z przedrostkiem š- zamiast h- lub ^›-. W ^›Eštaph^›al/ Ištaph^‹al doszło do metatezy /š/ i /t/. Formy tych rdzeni, które są poświadczone w języku aramejskim, są najwyraźniej zapożyczeniami z dwóch możliwych źródeł: (i) akadyjski w okresie cesarskim i środkowoaramejskim oraz (ii) (inny) inny język (języki) północno-zachodniosemicki, w którym Šaph^‹el był standardowy rdzeń sprawczy w epoce starej i/lub protoaramejskiej. Żaden z tych pni nie jest produktywny w żadnym istniejącym dialekcie aramejskim.

Kategorie fleksyjne

Czasowniki odmienia się dla trzech osób, dwóch rodzajów (nie rozróżnianych w pierwszej osobie), dwóch liczb i dwóch pierwotnych "czasów", doskonałego i niedokonanego. Istnieje również zestaw form jussive drugiej i trzeciej osoby (poświadczone tylko w języku staro- i cesarskim aramejskim), zestaw form trybu rozkazującego drugiej osoby oraz forma bezokolicznika, która nie jest odmieniana. W rdzeniach aktywnych występują dwa zbiory form imiesłowowych, zbiór czynny i zbiór bierny. W tematach biernych występuje jeden zestaw (biernych) form imiesłowowych. Imiesłowy są odmieniane jak przymiotniki . Znak dokonany i tryb rozkazujący charakteryzują się przyrostkami fleksyjnymi, a niedokonany przede wszystkim przedrostkami, chociaż niektóre formy mają zarówno przedrostki, jak i przyrostki. Samogłoski związane ze spółgłoskami rdzeniowymi tych form różnią się w zależności od rdzenia czasownika, formy fonologicznej materiału fleksyjnego i położenia akcentu. Podobnie jak w przypadku rzeczowników, wariacje w tych samogłoskach są wynikiem zmian fonologicznych, jakie zaszły w historii języka aramejskiego. Jednak synchroniczne wyjaśnianie tych naprzemiennych wzorców wymaga zestawu dość skomplikowanych reguł i nie będzie tutaj podejmowane. Dokładna wartość semantyczna dwóch czasów pierwotnych jest niepewna. Jest prawdopodobne, że na najwcześniejszych etapach języka aramejskiego doskonałe i niedoskonałe wyrażały różnice w aspekcie i po drugie, rozróżnienia czasu i modalności. Perfekt był używany do wyrażania aspektu dokonanego i zwykle był używany do wyrażania czasu przeszłego i trybu realis; podczas gdy niedokonany był używany do wyrażania niedokonanego aspektu i był zwykle używany do wyrażania czasu nie przeszłego i trybu irrealis. Jednak już w okresie cesarstwa aramejskiego, czas zaczął być głównym rozróżnieniem między tymi dwiema formami, a imiesłów zaczął być używany częściej jako forma werbalna niż nominalna. W okresie późnego aramejskiego, dokonany stał się czasem przeszłym, imiesłów stał się czasem nie przeszłym, a niedokonany był używany do wyrażenia przypadkowości, celu lub woli, a czasami do wyrażenia przyszłego działania. W połączeniu z tą zmianą, system został rozszerzony o "czasy złożone" , które zostały użyte do wyrażenia dalszych rozróżnień aspektu i modalności.

Związane zaimki osobowe

Formy te są używane dla posiadacza rzeczownika, dopełnienia przyimka, podmiotu lub dopełnienia bezokolicznika lub dopełnienia czasownika i różnią się w zależności od rodzaju słowa, do którego są dołączone. Formy związane z przyrostkami przy rzeczownikach, przyimkach, partykułach i bezokolicznikach można podzielić na dwa zestawy: Zestaw I jest używany z rzeczownikami rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej, wszystkimi rzeczownikami rodzaju żeńskiego, bezokolicznikami i niektórymi przyimkami; Zestaw II jest używany z rzeczownikami rodzaju męskiego w liczbie mnogiej, innymi przyimkami i cząstkami egzystencjalnymi:



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. Pierwszym powszechnym sufiksem liczby pojedynczej występującym w bezokoliczniku jest częściej -ny niż -y. W języku syryjskim bezokolicznik występuje również z alternatywnymi formami trzeciej liczby pojedynczej męskiej (-ywhy) i trzeciej liczby pojedynczej żeńskiej (-yh).
2. W zestawie I trzecia liczba pojedyncza męska -yh i druga liczba pojedyncza żeńska -yk odzwierciedlają obecność wewnętrznego mater lectionis w tekstach późnoaramejskich.
3. Różnice w liczbie mnogiej drugiej i trzeciej osoby obu zestawów wynikają z obecności lub nieobecności matres lectionis oraz przesunięcia końcowego /m/ na /n/ w formach męskich. W samarytańskim aramejskim, trzecia liczba mnoga obu zestawów jest również poświadczona bez -h-. W żydowskim babilońskim języku aramejskim, formy liczby mnogiej drugiej i trzeciej osoby w obu zestawach są również poświadczone bez końcowego -n.
4. W zestawach I i II pierwsza powszechna forma liczby mnogiej bez ’ odzwierciedla brak mater lectionis we wcześniejszych tekstach i brak końcowej samogłoski w późniejszych tekstach.
5. W żydowskim palestyńskim aramejskim, trzecia liczba pojedyncza żeńska, druga liczba pojedyncza męska, druga liczba pojedyncza żeńska i pierwsza popularna liczba mnoga w zestawie II są również poświadczone bez początkowego y, co sugeruje przesunięcie /ai/ na /a/. Pierwsza wspólna liczba pojedyncza, pierwsza wspólna liczba mnoga i trzecia żeńska liczba pojedyncza w zestawie II są również poświadczone odpowiednio jako -’y, -ynn i -yh, w tym dialekcie.
6. Druga żeńska forma pojedyncza zestawów I i II jest również napisana bez końcowego y w żydowskim palestyńskim aramejskim, co sugeruje utratę ostatniej samogłoski, a w syryjskim y jest napisane, ale nie wymawiane.
7. Trzecia męska forma liczby pojedynczej -wh z Zestawu II prawdopodobnie odzwierciedla brak mater lectionis we wcześniejszych tekstach. Forma -wy odzwierciedla utratę interwokalnego /h/ w późniejszych tekstach. Dialekt Sam al ze staroaramejskiego potwierdza -yh, sugerując dyftong /ai/ zamiast /au/. Dyftong ten jest historycznie wcześniejszą samogłoską, która we wszystkich innych dialektach stała się /au/.

Związane formy zaimków, które są dołączone do czasowników, będą się różnić w zależności od trzech czynników: (i) czasu czasownika; (ii) formy fonologicznej czasownika; i (iii) dialektu. Większość zmienności jest wynikiem formy fonologicznej czasownika, a nie czasu czasownika, chociaż formy używane z niedokonanym często wykazują dodatkowe -n- (= /inn/). W niektórych dialektach późnego aramejskiego to dodatkowe -n- występuje również w formach, które są używane z perfektem. Inne różnice w zaimkach związanych w dialektach odzwierciedlają szersze zmiany fonologiczne w języku, takie jak utrata samogłosek końcowych wyrazów lub spółgłosek. Związane formy trzecioosobowych zaimków liczby mnogiej zazwyczaj nie są dodawane do czasowników, chociaż istnieją poświadczone formy w języku staroaramejskim, zwłaszcza w dialekcie Sam al, oraz w żydowskim babilońskim aramejskim i żydowskim palestyńskim aramejskim. zamiast tego używany jest zaimek. Jednak w niektórych dialektach formy te nie są akcentowane, a więc są fonologicznie enklityczne względem poprzedniej formy czasownika, mimo że są napisane jako oddzielne słowa. W (13)-(15) y, w, i ’ wszystkie są matres lectionis, ale h reprezentuje prawdziwą spółgłoskę:



Zwróć uwagę na następujące kwestie: 1. Pierwsza powszechna forma liczby pojedynczej -y jest poświadczona w żydowskim aramejsku palestyńskim i aramejskim samarytańskim. W żydowskim babilońskim aramejskim poświadcza się forma -n i reprezentuje ona utratę ostatniej samogłoski. Ostatnia samogłoska również została utracona w syryjskim, ale forma jest nadal napisana -ny.
2. Syryjski potwierdza także trzecią rodzaju męską liczbę pojedynczą -dlaczego i -why.
3. Pierwsza wspólna forma liczby mnogiej -n reprezentuje utratę ostatniej samogłoski, a forma -nn reprezentuje dodatkowe -n-. Obie formy są poświadczone tylko w późnych dialektach aramejskich.
4. Żydowski babiloński aramejski również potwierdza drugą męską formę liczby mnogiej-kw, a także drugą męską liczbę pojedynczą (-nk), drugą męską liczbę mnogą (-nkw) i trzecią żeńską liczbę pojedynczą (-nh) z dodatkowym -n-.
5. Stary aramejski potwierdza trzecią męską formę liczby mnogiej -hm i -hmw.
6. Żydowski babiloński aramejski poświadcza trzecią męską liczbę mnogą -ynwn, -ynhw i trzecią żeńską liczbę mnogą -nhy i -ynhy. Samarytanin aramejski poświadcza trzecią męską formę mnogą -wn i trzecią żeńską formę mnogą -yn.



Zwróć uwagę na następujące kwestie:
c 1. W języku staro- i cesarskim aramejskim poświadczone są formy z dodatkowym -n- i bez niego. W żydowskim aramejskim palestyńskim, żydowskim babilońskim aramejskim i samarytańsko-aramejskim formy z -n- są znacznie częściej poświadczane niż formy bez -n-. W języku syryjskim formy z -n- nie są w ogóle poświadczone.
2. W staroaramejskim pierwsza powszechna forma liczby pojedynczej -n wymawiana jest z ostatnią samogłoską, ale zapisywana jest bez mater lectionis. W żydowskim babilońskim języku aramejskim forma -n reprezentuje utratę ostatniej samogłoski. W języku syryjskim ostatnia samogłoska również jest stracona, ale forma jest nadal napisana -ny.
3. W zachowanych tekstach nie ma drugiej żeńskiej formy liczby pojedynczej z dodatkowym -n-. Forma -ky jest wymawiana z ostatnią samogłoską w staro- i cesarskim aramejskim, ale w żydowskim babilońskim aramejskim i syryjskim ostatnia samogłoska jest tracona, chociaż w syryjskim forma jest nadal napisana -ky.
4. Trzecie męskie formy liczby pojedynczej -hy i -nhy występują tylko w starym i/lub cesarskim aramejsku.
5. Syryjski potwierdza również trzecią męską formę liczby pojedynczej -yhy i -ywhy oraz trzecią żeńską formę liczby pojedynczej -yh.
6. Żydowski babiloński aramejski potwierdza trzecią męską liczbę pojedynczą -yh i -ynyh, trzecią żeńską liczbę pojedynczą -ynh i drugą męską liczbę mnogą -ynkw.
7. W języku żydowskim palestyńskim aramejskim poświadczona jest również pierwsza powszechna forma liczby mnogiej -nn’.
8. Stary aramejski potwierdza trzecią rodzaju męską liczbę mnogą -hm i -hmw.
9. Żydowski babiloński aramejski poświadcza trzecią męską liczbę mnogą -ynwn, -ynhw i trzecią żeńską liczbę mnogą -ynhy. Samarytanin aramejski i żydowski palestyński aramejski świadczą o trzeciej męskiej liczbie mnogiej - nwn. Żydowski palestyński aramejski również potwierdza trzecią żeńską formę liczby mnogiej -nyn.



Zwróć uwagę na następujące kwestie:

1. Pierwsza powszechna forma liczby pojedynczej -ny jest poświadczona we wszystkich dialektach. Pierwsza wspólna forma liczby pojedynczej y jest poświadczona tylko w językach żydowskim palestyńskoaramejskim i samarytańsko-aramejskim. W żydowskim babilońskim aramejskim formy -yn i -n są poświadczone oprócz -ny i reprezentują utratę ostatniej samogłoski. W języku syryjskim poświadczone są formy -ny i -yny, ale y nie jest wymawiane.
2. Trzecia męska forma liczby pojedynczej -h jest poświadczona w staroaramejskim, cesarskim aramejskim, żydowskim babilońskim aramejskim i samarytańsko-aramejskim. Ta forma jest również napisana z mater lectionis jako -yh w żydowskim babilońskim aramejskim i żydowskim palestyńskim aramejskim. Forma -hy jest poświadczona w staroaramejskim, cesarskim aramejskim, żydowskim palestyńskim aramejskim i syryjskim, chociaż w syryjskim h nie jest wymawiane. Formy -dlaczego i -yhy są poświadczone tylko w języku syryjskim, a h nie jest wymawiane.
3. Tylko syryjski potwierdza trzecią żeńską formę liczby pojedynczej -yh i tylko żydowski palestyński aramejski potwierdza trzecią żeńską formę liczby pojedynczej -h’ .
4. Pierwsze wspólne zaimki związane z liczbą mnogą są poświadczone tylko w późnym aramejsku. Syryjski poświadcza -n i -yn. Poświadcza żydowsko-palestyńsko-aramejski -n i -n’ . Samarytański aramejski potwierdza -n i -nn. Świadectwa żydowskie babilońsko-aramejskie -yn’ .
5. Żydowski babiloński aramejski poświadcza trzecią męską formę mnogą -nhw i trzecią żeńską formę mnogą -nhy. Żydowski palestyński aramejski poświadcza trzecią męską liczbę mnogą -nwn i trzecią żeńską liczbę mnogą -nyn.
W późnym aramejsku, w wyniku użycia imiesłowu jako formy czasownika, skrócone formy zaimków niezależnych pierwszej i drugiej osoby zostały dodane do imiesłowu w celu wskazania podmiotu. W syryjskim i żydowskim babilońskim aramejskim, formy trzecioosobowe rozwinęły się wraz z formami pierwszej i drugiej osoby, a wszystkie te formy są powszechnie używane w różnych zdaniach niewerbalnych, nie tylko tych z imiesłowami. W tych zastosowaniach zaimki są napisane jako oddzielne słowa, ale są fonologicznie enklityczne względem poprzedniego słowa

Zaimki
Zaimki osobowe

Zaimki osobowe występują zarówno w formie niezależnej, jak i związanej (tj. enklitycznej).

Niezależne zaimki osobowe

Niezależne formy zaimków osobowych różnią się nieznacznie w zależności od dialektu i okresu. Wszystkie oprócz najrzadszych form są wymienione w (11):



Wszystkie zaimki pierwszej i drugiej osoby mają początkowe ’n, a pozostała część każdej formy ogólnie przypomina przyrostek fleksyjny czasownika doskonałego. Formy zapisane bez n to te, które uległy asymilacji od /n/ do /t/ . Trzecioosobowe formy liczby pojedynczej mają inicjał h, a liczby mnogie mają inicjał h lub ’ . Rodzaj męski ma tylną samogłoskę /o/ lub /u/, a żeński przednią samogłoskę /i/ lub /e/. Większość różnic w pisowni odzwierciedla obecność lub brak matres lectionis, chociaż niektóre odzwierciedlają rozwój historyczny. Na szczególną uwagę zasługuje zastąpienie wcześniejszego końcowego /m/ drugiej i trzeciej męskiej liczby mnogiej późniejszym /n/ pod wpływem form żeńskich. W dialekcie Sam’al staroaramejskiego pierwszą wspólną liczbą pojedynczą jest kananejski ’nk(y).

Rzeczowniki, przymiotniki i imiesłowy odmieniają się ze względu na rodzaj, liczbę i stan. Nie ma rozróżnień przypadków w żadnym z istniejących dialektów aramejskiego, chociaż takie rozróżnienia istniały w protoaramejskim. Na żadnym etapie języka nie ma również form porównawczych ani superlatywnych przymiotników. Istnieją dwa rodzaje, męski i żeński, a rzeczowniki można odróżnić od przymiotników i imiesłowów tym, że rzeczowniki mają wrodzony rodzaj, podczas gdy przymiotniki i imiesłowy nie. Istnieją dwie liczby, pojedyncza i mnoga, i chociaż kilka słów zachowuje starożytną formę liczby podwójnej, w aramejskim nie ma liczby produktywnej. Istnieją trzy stany: absolutny, konstruktywny i empatyczny. Stan absolutny i stan emfatyczny a rzeczowniki są formami swobodnymi, a stan konstrukcji jest formą związaną. We wcześniejszych stadiach języka aramejskiego stan absolutny reprezentował rzeczownik nieokreślony, stan emfatyczny reprezentował rzeczownik określony, a stan konstrukcji reprezentował rzeczownik, którego określoność określał rzeczownik, z którym był związany. W późnym aramejsku stan absolutny został prawie całkowicie utracony, a stan empatyczny został użyty zarówno dla rzeczowników określonych, jak i nieokreślonych. Definitywność była wówczas określana kontekstowo lub przez użycie liczebnika "jedynki" jako rodzaju przedimka nieokreślonego. Na tym etapie stan konstrukcji był utrzymywany tylko w zamrożonych formach i nie był produktywny, z wyjątkiem kilku słów, takich jak br "syn". Jednak przymiotniki i imiesłowy zachowały stan bezwzględny we wszystkich okresach, ponieważ były używane jako predykaty do zdań formowych. Transliteracje form pisanych sufiksów fleksyjnych rzeczowników, przymiotników i imiesłowów przedstawiono w (9). Formy każdego sufiksu są reprezentowane zarówno ze znakami diakrytycznymi samogłosek, jak i bez nich. Symbol ∅ oznacza brak przyrostka fleksyjnego. Litery ^› i h to matres lectionis.



Należy zwrócić uwagę na kilka punktów dotyczących tych przyrostków fleksyjnych:
1. Męska liczba pojedyncza emfatyczna jest również czasami poświadczana jako - h.
2. Żeński absolut liczby pojedynczej, w niektórych dialektach, jest również rzadko poświadczany jako - ^› . W języku syryjskim jest to konsekwentnie poświadczane jako - ^›.
3. y rodzaju męskiego liczby mnogiej jest mater lectionis i dlatego czasami jest pomijane w piśmie, zwłaszcza we wczesnych tekstach.
4. y w męskiej konstrukcji liczby mnogiej jest albo spółgłoską reprezentującą dyftong /ai/, albo mater lectionis reprezentującą /e:/, która rozwinęła się z /ai/ w niektórych dialektach.
5. Dialekt Sam ^›al w języku staroaramejskim potwierdza -t (= -āt) jako żeńską formę absolutną w liczbie mnogiej, zwyczajową formę w dialektach kananejskich.
6. We wschodnich dialektach środkowoaramejskiego i późnoaramejskiego rodzaj męskiej liczby mnogiej emfatyczny występuje jako -^› lub -y (= -ê), być może pod wpływem akadyjskim.

Wiele aramejskich rzeczowników, przymiotników i imiesłowów zawiera dwa (lub więcej) wzory samogłosek, które zmieniają się w zależności od formy fonologicznej materiału fleksyjnego. Te wielorakie wzorce są wynikiem zmian fonologicznych, które miały miejsce w historii aramejskiego. Jednak synchroniczne wyjaśnianie tych naprzemiennych wzorców wymaga dość złożonego zestawu reguł i nie będzie tutaj podejmowane. W dwóch grupach rzeczowników, przymiotników i imiesłowów (tych z końcową spółgłoską, która historycznie była /w/ lub /y/), te zmiany fonologiczne spowodowały również zmiany w formie niektórych przyrostków fleksyjnych. Rzeczowniki, przymiotniki i imiesłowy z końcową spółgłoską /w/ rozwinęły samogłoskę /u/ lub /o/ zarówno w absolucie liczby pojedynczej męskości i konstrukcji, jak i w trzech formach liczby pojedynczej żeńskiej (w/w/ pozostało spółgłoską w pozostałe siedem form). W żeńskich formach absolutnych i konstrukcyjnych liczby pojedynczej samogłoska ta zastąpiła samogłoskę przyrostka fleksyjnego. Rzeczowniki, przymiotniki i imiesłowy z końcową spółgłoską /y/ pokazują jeszcze więcej zmian. Przyrostki fleksyjne tych słów są podane w (10):



W męskiej liczbie pojedynczej empatycznej i żeńskiej liczbie mnogiej /y/ pozostaje spółgłoską, a przyrostek fleksyjny jest standardem. W innych formach /y/ na ogół staje się samogłoską, czasami łącząc się z końcówką fleksyjną, chociaż w niektórych rzeczownikach pozostaje spółgłoską, a przyrostek jest standardowy.

MORFOLOGIA

Typ morfologiczny

Aramejski to język typu fuzyjnego, w którym morfemy są jednostkami niesegmentalnymi, które reprezentują wiele rodzajów informacji semantycznych (np. płeć i liczba). Na podstawie samych kryteriów morfologicznych słowa aramejskie można podzielić na trzy kategorie: (i) rzeczowniki, (ii) czasowniki i (iii) wyrazy nieodmienione. Ostatnia kategoria obejmuje różne słowa, takie jak przysłówki, przyimki, partykuły, spójniki i wykrzykniki. Jak sama nazwa wskazuje, słowa z tej kategorii różnią się od słów z dwóch pierwszych kategorii brakiem fleksji. Słowa z dwóch pierwszych kategorii można odróżnić od siebie na podstawie różnic w kategoriach, dla których są odmieniane, oraz przez sam materiał fleksyjny.

Morfologia nominalna

Pod tym nagłówkiem zawarte są nie tylko rzeczowniki i przymiotniki, ale także imiesłowy.

Tworzenie słów

Wyłączając materiał fleksyjny, wszystkie rodzime aramejskie rzeczowniki, przymiotniki i imiesłowy składają się z (i) dwu-, trzy- lub czterospółgłoskowego rdzenia; (ii) wzór samogłoskowy lub ablaut; oraz, opcjonalnie, (iii) jedną lub więcej przedrostków, przyrostków lub spółgłosek wstawionych. W leksykonie rodzimych słów aramejskich istnieje wiele kombinacji tych elementów, a wcześniejsze i późniejsze wzorce można zidentyfikować w leksykonie. W języku staro- i cesarskim aramejskim znalezione wzorce są takie same, jak w innych językach semickich. Wiele wzorców charakteryzuje się niejasnymi różnicami: na przykład qal, qāl, qil, qall, qitl, qutl, qatal, qatāl, qatī?l i Qātil. Dodatkowe wzory charakteryzują kiełkowanie (wydłużenie) drugiej spółgłoski rdzenia: na przykład qattal, qittal, qattīl i qattāl. Jeszcze inne wyświetlają prefiksy - na przykład maqtal, maqtil, maqtāl, taqtīl i taqtūl; lub przyrostek - na przykład qatlūt, qutlīt i qitlāy; lub reduplikacja - na przykład qatlal i qataltāl. Semantyka niektórych z tych wzorców lub poszczególnych sufiksów jest jasna i wyraźna: na przykład wzorzec qattāl wskazuje na zawód (nomen professionalis), wzorzec qatīl to imiesłów bierny rdzenia Pə′al; a przyrostek -āy (przyrostek nisbe) wskazuje nazwę grupy etnicznej. W późnym aramejsku użycie przyrostków wzrosło, najwyraźniej w wyniku dwóch czynników historycznych. Po pierwsze, utrata krótkich samogłosek w sylabach otwartych poprzedzających sylabę akcentowaną często eliminowała pojedynczą samogłoskę, która odróżniała jeden wzór samogłoskowy od drugiego. Tak więc użycie sufiksów mogło zostać zwiększone, aby zrekompensować utratę wyraźnych wzorów samogłosek. Po drugie, kontakt aramejskiego z językami indoeuropejskimi, zwłaszcza greckim, mógł zwiększyć użycie sufiksów, ponieważ morfologia tych języków w dużej mierze obejmuje sufiksy, a nie różnice we wzorcach samogłosek. Jednym z godnych uwagi wzorców bez przyrostków, które rozwinęły się w okresie środkowego lub późnego aramejskiego, jest wzorzec q amacr;tōl, który wskazuje na rzeczownik (nomen agentis). Starszy wzorzec rzeczownika pełnomocnika, qātēl (< qātil), jest również wzorcem imiesłowu czynnego rdzenia Pə′al;, a w okresie środkowoaramejskim imiesłów ten zaczął być używany prawie wyłącznie jako słowny forma i tak powstała nowa, czysto nominalna forma rzeczownika pełnomocnika.

Procesy fonologiczne

Metateza sybilantów

W formach czasownikowych, w których /t/ jest poprzedzone rdzeniem rozpoczynającym się od sybilanty, sybilant i /t/ podlegają metatezie: na przykład /ts/→/st/ i /tš /→/št/. Jeśli sybilant jest dźwięczny /z/ lub faryngalizowany /s′/, /t/ również ulega częściowej asymilacji: /tz/→ /zd/ i /ts′/→/s′t/.

Asymilacja /t/

W formach czasownikowych, w których /t/ jest poprzedzone rdzeniem zaczynającym się od /d/ lub /t prime;/, /t/ jest całkowicie asymilowane z tą spółgłoską. Ta asymilacja zachodzi również w kilku korzeniach, których pierwszą spółgłoską jest wargowa - /b/, /p/ i /m/ - lub zębowa/zębodołowa /n/.

Asymilacja i dyssymilacja /n/

Historycznie rzecz biorąc, fonem /n/ całkowicie asymiluje się z następującą spółgłoską, gdy między nimi nie występuje samogłoska: ?nC → CC. W okresie cesarsko-aramejskim i po nim, niektóre bliźniacze (wydłużone) spółgłoski różnią się od /n/ plus spółgłoska, CC→nK, nawet w przypadkach, w których /n/ nie występowało historycznie. Ta dyssymilacja jest wynikiem wpływów akadyjskich i pojawia się częściej we wschodnich dialektach.

Dysymilacja spółgłosek pharyngealized

W niektórych tekstach aramejskich słowa, które mają korzenie, które historycznie zawierają dwie spółgłoski pharyngealizowane, wykazują dysymilację jednej ze spółgłosek do jej odpowiednika niepharyngealized. W kilku staroaramejskich tekstach ukazana jest progresywna dysymilacja: np. qţl (tj. /k′t′l/) →qtl. W niektórych tekstach aramejsko-cesarskich dysymilacja jest regresywna: np. qţl →kţl i qš′ (tj. /k′s′ ʔ/) →kš′. Dysymilacje te mogły być wynikiem wpływów akadyjskich, które świadczą o podobnych dysymilacji.

Eliminacja zbitek spółgłosek

Na różnych etapach języka aramejskiego eliminowano na różne sposoby niedopuszczalne fonotaktycznie zbitki spółgłosek.

Anaptyksja

W protoaramejskim wszystkie rzeczowniki w liczbie pojedynczej kończyły się krótką samogłoską, oznaczającą przypadek . Kiedy ta ostatnia krótka samogłoska została utracona, niektóre rzeczowniki kończyły się zbitką dwóch spółgłosek: jak w ?/málku/→/málk/. Aby wyeliminować tę grupę, między dwie spółgłoski wstawiono krótką samogłoskę anaptytyczną (zwykle /i/, czasem /a/): /málk/→/málik/. Nacisk przesunął się wtedy na tę samogłoskę z poprzedniej samogłoski: /málik/→/malík/. Na późniejszym etapie samogłoska z sylaby początkowej została utracona, a samogłoska anapttyczna obniżona: /malík/→ /mlík/→/mlék/.

Schwa

Utrata krótkich samogłosek w niektórych sylabach otwartych stworzyła możliwość zbitek spółgłosek na początku iw środku wyrazów. W pozycjach, w których całkowita utrata samogłoski spowodowałaby niedopuszczalny zbitek spółgłosek, zgrupowania tego unikano, redukując krótką samogłoskę do neutralnej środkowej samogłoski /ə/.

Alef protetyczny

Kiedy słowo zaczyna się od zbitki dwóch spółgłosek, czasami poprzedza się sylabą /ʔa/ lub /ʔε/: na przykład słowo /dmɔ/ czasami wymawia się /ʔadmɔ/.

Struktura sylaby

Aramejski zawiera zarówno sylabę zamkniętą (CVC), jak i otwartą (CV). W czasie, gdy liczba samogłosek była fonemiczna w aramejskim, zamknięta sylaba nie mogła zawierać długiej samogłoski, podczas gdy otwarta sylaba mogła zawierać długą lub krótką samogłoskę. Po tym, jak ilość samogłosek przestała być fonemiczna, takie ograniczenia nie dotyczyły już systemu fonemicznego, chociaż samogłoski w sylabach zamkniętych i otwartych najprawdopodobniej różniły się pod względem fonetycznym. Jedyne widoczne ograniczenie jakości samogłosek w sylabach aramejskich występuje w związku ze spółgłoskami /ʔ/, /ʕ/, /ℏ /, /h/ i /r/. Na wczesnym etapie w języku aramejskim krótka wysoka samogłoska poprzedzająca te spółgłoski stała się /a/. Poprzedzająca długa samogłoska wysoka zachowała swoją jakość, ale w niektórych dialektach pomiędzy samogłoskę wysoką a spółgłoskę wstawiano /a/.

Akcent

W każdym słowie aramejskim występuje jedna sylaba z akcentem podstawowym (z wyjątkiem niektórych partykuł). W protoaramejskim słowa mające końcową sylabę zamkniętą były akcentowane na tej sylabie; a słowa mające ostatnią sylabę otwartą były akcentowane na sylabie przedostatniej, niezależnie od długości samogłoski końcowej wyrazu. Na bardzo wczesnym etapie końcowe krótkie samogłoski były albo gubione, albo wydłużane, tak więc akcentowana, otwarta przedostatnia sylaba słów z końcową krótką samogłoską stała się końcową akcentowaną, zamkniętą sylabą. Akcent pozostał na tej sylabie, a zasady dotyczące akcentu nie uległy zmianie. Zasady te pozostają niezmienione przez większość historii aramejskiego, chociaż w niektórych dialektach późnego aramejskiego akcent został przesunięty z ostatniej sylaby na przedostatnią w niektórych lub we wszystkich słowach, które miały zamkniętą sylabę końcową.

Późnoaramejski

Na początku nowoczesnego okresu aramejskiego opracowano niezależnie cztery zestawy znaków diakrytycznych, aby w pełni reprezentować samogłoski aramejskie. Te zestawy znaków diakrytycznych reprezentują rozróżnienia fonemiczne dotyczące czterech dialektów późnego aramejskiego. Różnice wskazane przez te systemy są jakościowe, a nie ilościowe, co wskazuje, że ilość samogłosek nie była do tego czasu fonemiczna. We wszystkich tych systemach wymowa samogłosek niskich jest/są niepewna, dlatego zwykle podaje się dwie opcje. W wskazano również standardowe odpowiedniki transliteracji w systemie pisma.

System tyberyjski



Stan fonemiczny samogłoski /ε/ jest niepewny, ponieważ jej alternacja z innymi samogłoskami w systemie jest prawie zawsze przewidywalna. Jeśli /ε/ nie jest fonemem, to ten system może być odpowiednikiem systemu babilońskiego. System tyberyjski zawiera również cztery dodatkowe symbole dla samogłosek , z których wszystkie reprezentują samogłoski o bardzo krótkim czasie trwania: neutralną samogłoskę środkową / ə / i bardzo krótkie wymowy /&epsilo;/, /ɔ/ i /a/. Diachronicznie te samogłoski są pozostałościami krótkich samogłosek, które zostały zredukowane w niektórych sylabach. Są one tylko zachowane w miejscach, w których całkowita utrata samogłoski spowodowałaby niedopuszczalną zbitkę spółgłosek a więc reprezentują one zależne od kontekstu (a nie fonemiczne) zjawisko fonetyczne.

System babiloński



System ten jest zasadniczo odpowiednikiem systemu tyberyjskiego, ale bez /ε/. Jest prawdopodobne, że /ε/ nie występuje w tym dialekcie, ponieważ nigdy nie rozwinęło się z /i/ i /a/, a nie dlatego, że najpierw się rozwinęło, a następnie zostało utracone. System ten zawiera również symbol neutralnej samogłoski środkowej /ə /, ale w przeciwieństwie do systemu tyberyjskiego, znak diakrytyczny nie jest dwuznaczny (tj. nie reprezentuje również braku samogłoski).

System nestoriański



System ten jest zasadniczo taki sam jak system tyberyjski i środkowoaramejski, chociaż samogłoska /ε/ jest znacznie bardziej powszechna i z pewnością jest fonemem w tym systemie.

System jakobiański



System ten ma najmniejsze ze wszystkich inwentarzy i jest wynikiem dwóch zmian w stosunku do systemu środkowoaramejskiego (= nestoriańskiego): (i) podniesienia /e/ i /o/ odpowiednio do /i/ i /u/; oraz (ii) podniesienie /ε/ i /ə/ odpowiednio do /e/ i /o/.

Proto-aramejski

Zrekonstruowany protoaramejski inwentarz fonemów samogłoskowych jest równoważny zrekonstruowanym protosemickim inwentarzem fonemów samogłoskowych:



Ponadto, gdy po /a/ następowało /w/ lub /y/, powstały dyftongi /au/ i /ai/.

Środkowy aramejski

Szereg zmian samogłosek miało miejsce między okresami protoaramejskimi i środkowoaramejskimi; Podanie względnej chronologii, a tym bardziej chronologii absolutnej, tych zmian jest problematyczne. Pomijając kwestie chronologii, zmiany te można podzielić na trzy grupy:

1. Zmiany, które nie wpłynęły na system fonemów samogłoskowych, np. przesunięcie /a/ na /i/ ("osłabienie") w niektórych sylabach zamkniętych.
2. Zmiany jakie zaszły w każdym dialekcie aramejskiego:
(i) Zaakcentowane /i/ i /u/ zostały obniżone i być może wydłużone do /e/ lub /e:/ i /o/ lub /o:/.
(ii) We wszystkich dialektach, ale różniących się od dialektu do dialektu liczbą i specyfikacją środowisk, /ai/ stało się /e:/ (ewentualnie /ei/) a /au/ stało się /o:/ (ewentualnie /ou/).

(iii) W pierwszej sylabie otwartej poprzedzającej sylabę akcentowaną iw sylabach naprzemiennych przed nią utracono krótkie samogłoski. W pozycjach, w których całkowita utrata samogłoski spowodowałaby niedopuszczalny zbitek spółgłosek, samogłoska została zredukowana do neutralnej samogłoski środkowej [ə]. Ponieważ obecność tej samogłoski jest całkowicie przewidywalna na podstawie struktury sylaby, nie jest ona analizowana jako fonemiczna.
(iv) Ilość przestała być fonemiczna.

3. Zmiany, które najwyraźniej zaszły w niektórych dialektach, ale nie w innych:

(i) Niska samogłoska /a:/ została zaokrąglona i podniesiona do / ɔ /.
(ii) Nieakcentowane /u/ zostało obniżone do / ɔ / w niektórych środowiskach.
(iii) Nieakcentowane /i/ zostało obniżone do /ε/ w niektórych środowiskach.
(iv) Nieakcentowane /a/ zostało podniesione do /ε/ w niektórych środowiskach.
Dialekt, w którym zaszły wszystkie te zmiany, miałby system samogłosek (4), wraz z dyftongami /ai/ (lub /ei/) i /au/ (lub /ou/), gdyby zostały zachowane w jakimkolwiek środowiska:



Dialekt, w którym wystąpiły tylko dwa pierwsze zestawy zmian, miałby ten sam system, ale bez samogłosek /ε/ i d /ɔ/.

Zatrzymaj alofonię

Jakiś czas przed utratą krótkich samogłosek, sześć liter b, g, d, k, p i t każda reprezentuje parę dźwięków, z których jedna jest stopem, a druga szczeliną. . Na przykład b reprezentuje [b] i [v] (lub ewentualnie /β/); p reprezentowane [p] i [f] (lub ewentualnie /Φ/); i tak dalej. Na tym etapie przemienność artykulacji zwartej i szczelinowej była całkowicie przewidywalna ze środowiska fonetycznego. Artykulacja zwarta miała miejsce, gdy spółgłoska była zrośnięta (wydłużona) lub poprzedzona inną spółgłoską. Artykulacja szczelinowa miała miejsce, gdy spółgłoska nie była podrośnięta i była również poprzedzona samogłoską. Ta przemiana była czysto fonetyczna w przypadku czterech par dźwięków reprezentowanych przez b, p, g i k. W przypadku dwóch par dźwięków reprezentowanych przez d i t alternacja była albo fonetyczna, albo morfofemiczna. Jeżeli rozwój tej przemiany nastąpił przed przesunięciem /ð/ na /d/ i /θ/ na /t/, to obecność tych dwóch fonemów uczyniłaby alternację morfofonemiczną. Jeśli nastąpiło to po tej zmianie, to zmiana była fonetyczna. W późniejszym etapie języka aramejskiego w pewnych środowiskach gubiono krótkie samogłoski, w wyniku czego w niektórych słowach eliminowano środowisko, które warunkowało zmianę. Jednak artykulacja szczelinowa nie została wyeliminowana, a zatem we wszystkich sześciu przypadkach przemiana między dwoma artykulacjami stała się fonemiczna.

Samogłoski

Inwentarz aramejskich fonemów samogłoskowych jest trudniejszy do sprecyzowania niż fonemów spółgłoskowych, ponieważ samogłoski nie są w pełni reprezentowane w systemie pisma aż do początku okresu nowoaramejskiego. Do tego czasu matres lectionis były jedynym sposobem przedstawiania samogłosek. W okresie staro-cesarskim i aramejskim matres lectionis używano jedynie do oznaczania samogłosek długich. W okresie średnioaramejskim zaczęto ich używać również do oznaczania krótkich samogłosek, a to rozszerzenie ich użycia trwało do okresu późnego aramejskiego. Ta zmiana w użyciu matres lectionis sugeruje, że ilość samogłosek nie była fonemiczna w okresie środkowoaramejskim i że jakość samogłosek była jedynym istotnym czynnikiem w ich użyciu. Biorąc pod uwagę te dowody oraz dane dostarczone przez cztery systemy znaków diakrytycznych samogłosek, które zostały opracowane na początku okresu nowo-aramejskiego, można wyróżnić trzy odrębne etapy fonologii samogłosek aramejskich: protoaramejski, środkowoaramejski i późnoaramejski.

Imperialne aramejskie fonemy spółgłoskowe

Do okresu imperialno-aramejskiego zaszły trzy zmiany wśród spółgłosek zębowych: (i) stało się /s/; (ii) stało się /ς/; oraz (iii) /ð/, /θ/ i /θ′/ zmieniły się odpowiednio na /d/, /t/ i /t′/. Zmiany te ograniczyły inwentarz fonemiczny zębów do następującego:



Te zmiany w inwentarzu fonemicznym spowodowały zmiany w pisowni słów aramejskich. Na przykład słowa zawierające fonem /ð/ i pisane na literę z zostały zapisane na literę d, ponieważ fonem /ð/ stał się /d/. Podobne zmiany pisowni miały miejsce w wyrazach pisanych literami š, ş i q. Od pewnego czasu obie pisownie są poświadczone w tekstach aramejskich, ale zmiana jest kompletna w okresie późnoaramejskim, z wyjątkiem dialektów żydowskich aramejskich, w których litera š jest zachowana dla fonemu /s/ w kilku słowach, być może pod wpływem ofhebrajski, który przeszedł tę samą zmianę brzmienia, ale konsekwentnie zachował starszą pisownię.

Stare aramejskie fonemy spółgłoskowe

Tabela przedstawia spółgłoskowe fonemy staroaramejskiego wraz z transliteracją odpowiadających im symboli w systemie pisma.



Dwuwargowa : Międzyzębowa : Zębowa / Dziąsłowa : Podniebno-dziąsłowa : Palatalna : Tylnojęzykowa : Języczkowa : Gardłowa : Krtaniowa

Tylko jeden symbol jest wymieniony w przypadkach, w których transliteracja symbolu pisanego jest identyczna z symbolem używanym do reprezentowania fonemu. We wszystkich innych przypadkach transliterację pisanego symbolu umieszcza się w nawiasach. Fonemy wymienione jako "emfatyczne" są ogólnie uważane za koartykulacyjne. Zauważ, że każda z trzech liter (z, s. i q) reprezentowała dwa fonemy, a jedna litera (š) reprezentowała trzy fonemy, chociaż w jednym tekście staroaramejskim (Tel Fekheriye) fonem /θ/ był reprezentowany przez s, a nie przez š z których zatem reprezentowały dwa fonemy. Prawdopodobne jest to, że litera š ma jako jedną ze swoich wartości, a q ma jako jedną ze swoich wartości, ale nie jest pewne. Alternatywą dla q jest /&delta′/. Nie zaproponowano żadnej zadowalającej alternatywy dla š. W tekstach dialektu Sam al w języku staroaramejskim oraz w tekstach Sefire znalezionych w pobliżu Aleppo słowo np. š jest również pisane nbš. Sporadyczna pisownia słów z b zamiast p występuje również w dialektach kananejskich i ugaryckim i sugeruje, że dźwięczność mogła nie rozróżniać zwartych warg sromowych w niektórych dialektach północno-zachodniego semickiego.

FONOLOGIA

Przegląd

Rekonstrukcję fonologii aramejskiego na różnych jej etapach komplikuje niedostatek bezpośrednich dowodów na system fonologiczny oraz niejednoznaczność dowodów, które istnieją. Sam system pisma dostarcza niewiele informacji o samogłoskach, a jego reprezentacja niektórych fonemów spółgłoskowych jest niejednoznaczna. Istnieją transkrypcje słów aramejskich w innych systemach pisma (takich jak akadyjski, grecki lub demotyczny), ale dowody te są stosunkowo fragmentaryczne i trudne do interpretacji. Fonologia języka transkrypcji nie zawsze jest w pełni zrozumiała, dlatego nie można dokładnie określić wpływu systemu fonologicznego transkrybenta na transkrypcję. Co więcej, przed początkiem nowożytnego okresu aramejskiego nie istnieje żaden systematyczny opis gramatyczny aramejskiego. Tak więc prezentacja w tej sekcji opiera się na (i) zmianach w pisowni słów aramejskich na przestrzeni czasu; (ii) informacje dostarczone przez pisma gramatyczne i teksty wokalizowane od VII do IX wieku naszej ery; (iii) standardowa rekonstrukcja fonologii języka protoaramejskiego; oraz (iv) ogólnie przyjętą rekonstrukcję zmian, jakie zaszły między dialektami protoaramejskimi i późnoaramejskimi.

Spółgłoski

Związek aramejskich fonemów spółgłoskowych z literami aramejskimi jest złożony, ponieważ inwentarz fonemów przeszedł szereg zmian w historii aramejskiego. Niektóre z tych zmian miały miejsce po przyjęciu alfabetu przez Aramejczyków i spowodowały systematyczne zmiany w pisowni niektórych słów aramejskich.

Systemy znaków diakrytycznych

W okresie od siódmego do dziewiątego wieku naszej ery opracowano co najmniej cztery odrębne systemy znaków diakrytycznych do reprezentowania samogłosek. Te cztery systemy zostały opracowane niezależnie od siebie i różnią się pod względem liczby użytych znaków diakrytycznych, ich formy oraz rozmieszczenia znaków diakrytycznych względem spółgłoski. Syryjscy chrześcijanie opracowali dwa systemy: nestoriański na wschodzie i jakobicki na zachodzie. Społeczności żydowskie rozwinęły dwa systemy: tyberyjski na zachodzie i babiloński na wschodzie. Symbole z dwóch z tych systemów, tak jak wyglądałyby z literą b, są przedstawione w tabeli wraz z ich standardową transliteracją.



System tyberyjski zawiera również cztery dodatkowe symbole samogłosek, z których wszystkie reprezentują "półsamogłoski". Status fonemiczny tych samogłosek jest niepewny , a jeden z symboli może być również użyty do wskazania braku samogłoski:



Inne znaki diakrytyczne

System tyberyjski i dwa systemy syryjskie zawierają wiele innych znaków diakrytycznych oprócz tych używanych do oznaczania samogłosek. System tyberyjski zaznacza dwie odrębne wymowy litery Ąs kropką w lewym górnym lub prawym górnym rogu litery i wskazuje, że końcowe h nie jest materią, a kropka (mappiq) pośrodku list. Systemy syryjskie wskazują, że litera nie powinna być wymawiana linią (linea occultans) nad tą literą. Zarówno system tyberyjski, jak i syryjski zawierają również znaki diakrytyczne, które wskazują na alternatywną wymowę liter b, g, d, k, p i t. Wymowa tych liter jako przystanków jest w systemie tyberyjskim oznaczona kropką (daghesh) w środku litery, a w systemie syryjskim kropką (quššāyā) nad literą. Wymowa tych liter jako frykatów jest oznaczona w systemie tyberyjskim linią (raphe) nad literą lub brakiem jakiegokolwiek znaku diakrytycznego, a w systemie syryjskim kropką (rukkākā) poniżej litery

REPREZETACJA SAMOGŁOSEK

Matres lectionis

Przed VII lub VIII wiekiem samogłoski nie były w pełni reprezentowane w piśmiennictwie aramejskim. Zamiast tego niektóre samogłoski były mniej lub bardziej systematycznie reprezentowane przez cztery litery h, w i y, matres lectionis ("matki czytania"). Pierwsze dwa i h były używane tylko do reprezentowania samogłosek końcowych wyrazu. Ostatnie dwa, w i y, zostały użyte do przedstawienia zarówno środkowych, jak i końcowych samogłosek. Litera w została użyta do oznaczenia / u: / i / o: /. Litera y została użyta do oznaczenia / e: / i / i: /. Litera była używana do reprezentowania / a: / i / e: /, chociaż jej użycie dla / a: / było początkowo ograniczone do pewnych morfemów, a użycie dla / e: / rozwinęło się dopiero w środkowym lub późnym okresie aramejskim. Litera h była również używana do reprezentowania / a: / i / e: /. Użycie h do reprezentowania / e: / było ograniczone do pewnych morfemów i ostatecznie h zostało prawie całkowicie zastąpione przez y w tekstach niektórych dialektów lub przez inne. Użycie h do przedstawienia / a: / zostało utrzymane we wszystkich okresach, ale zostało stopniowo zmniejszone i całkowicie wyeliminowane w tekstach niektórych dialektów przez zwiększone użycie do przedstawiania / a: /. Pierwotnie matres lectionis służyło do przedstawiania tylko długich samogłosek. W okresie środkowoaramejskim matres lectionis zaczęto używać do reprezentowania krótkich samogłosek, a użycie to wzrosło w późnym okresie aramejskim, co sugeruje, że liczba samogłosek nie była już fonemiczna

SYSTEM PISANIA

Alfabet

Aramejski zapisywany jest alfabetem, który został pierwotnie zapożyczony od Fenicjan (ok. 1100 r. p.n.e.). Ten alfabet reprezentuje tylko fonemy spółgłoskowe, chociaż cztery litery były czasami używane do reprezentowania niektórych fonemów samogłosek. Ponadto, ponieważ aramejski spis fonemów spółgłoskowych nie odpowiadał dokładnie inwentarzowi fenickiemu, niektóre litery pierwotnie reprezentowały dwa (lub więcej) fonemów. W długiej historii języka aramejskiego litery te ulegały różnym zmianom w formie, w tym rozwój alternatywnych form środkowej i końcowej niektórych liter. Do późnego okresu aramejskiego poświadczono wiele odrębnych, choć powiązanych ze sobą scenariuszy. Poniżej przedstawiono dwa najbardziej popularne pisma z tego okresu, kwadratowy alfabet aramejski (który był również używany do pisania po hebrajsku) i syryjski alfabet Estrangelo, wraz ze standardową transliteracją każdej litery. Formularze końcowe są wymienione po prawej stronie formularzy środkowych. W chrześcijańskim palestyńskim języku aramejskim dodatkowa litera opracowana w celu przedstawienia greckiej litery π w greckich zapożyczeniach. Miał taką samą formę jak litera p w skrypcie Estrangelo, ale został napisany odwrotnie.

Historyczne etapy i dialekty języka aramejskiego

Podział zachowanych materiałów na odrębne aramejskie dialekty jest problematyczny, po części ze względu na charakter systemu pisma, a po części z powodu liczby, rodzajów i zasięgu geograficznego zachowanych materiałów. W zachowanych tekstach nie zawsze można wykryć ewentualne różnice dialektalne, a gdy można je wykryć, nie zawsze jest jasne, czy są one odzwierciedleniem różnic synchronicznych czy diachronicznych. Mając na uwadze te zastrzeżenia, istniejące teksty aramejskie można podzielić na pięć etapy, do których można dodać szósty etap: protoaramejski, zrekonstruowany etap języka poprzedzający jakiekolwiek istniejące teksty.


Stary aramejski (950-600 p.n.e.)

Chociaż w drugim tysiącleciu p.n.e. mówiono po aramejsku, pierwsze zachowane teksty pojawiają się na początku pierwszego tysiąclecia. Teksty te to prawie wszystkie inskrypcje na kamieniu, zwykle napisy królewskie związane z różnymi miastami-państwami Aramejczyków. Korpus tekstów jest dość mały, ale można wykryć niewielkie różnice w dialekcie, odpowiadające mniej więcej regionom geograficznym. Tak więc jeden dialekt jest poświadczony na rdzennym Aramejskim terytorium Aleppo i Damaszku, inny w północno-zachodnim regionie granicznym wokół aramejskiego państwa-miasta Sam al, a trzeci w północno-wschodnim regionie wokół Tel Fekheriye. Istnieje kilka innych tekstów aramejskich, znalezionych poza tymi regionami, z których większość poświadcza dialekty aramejskie zmieszane z elementami z innych języków semickich, na przykład teksty znalezione w Deir ′Alla.

Imperialny lub oficjalny aramejski (600-200 p.n.e.)

Okres ten rozpoczyna się wraz z przyjęciem języka aramejskiego jako lingua franca przez Imperium Babilońskie. Jednak kilka tekstów jest poświadczonych do ok. 500 p.n.e., kiedy Persowie założyli swoje imperium na Bliskim Wschodzie. W tekstach z tego okresu występuje dość jednolity dialekt, podobny do dialektu "Aleppo - Damaszek" w języku staroaramejskim. Jednak ta jednorodność wynika w dużej mierze z charakteru zachowanych tekstów. Prawie wszystkie teksty są oficjalnymi dokumentami Imperium Perskiego lub jego poddanych królestw, a prawie wszystkie pochodzą z Egiptu. Prawdopodobnie istniało wiele lokalnych dialektów aramejskiego, ale rzadko te dialekty są odzwierciedlone w tekstach, jednym możliwym wyjątkiem są papirusy Hermopolis.

Bliski aramejski (200 p.n.e. - 200 n.e.)

Okres ten naznaczony jest pojawieniem się lokalnych dialektów aramejskich w zapisie tekstowym, w szczególności Palmyreny, Hatran, Nabatean i dialektu tekstów aramejskich znalezionych w jaskiniach w pobliżu Qumran (Zwoje znad Morza Martwego). Jednak wiele tekstów nadal poświadcza dialekt bardzo podobny do imperialnego aramejskiego, ale z pewnymi znaczącymi różnicami (czasami nazywany standardowym literackim aramejskim).

Późny aramejski (200 n.e.-700 n.e.)

To z tego okresu pochodzi przytłaczająca większość tekstów aramejskich, a ze względu na bogactwo tekstów można wyodrębnić jasne i wyraźne dialekty. Te dialekty można podzielić na grupę zachodnią i grupę wschodnią. Główne dialekty na zachodzie to samarytańsko-aramejski, żydowsko-palestyński aramejski (zwany także galilejskim aramejskim) i chrześcijański palestyński aramejski. Główne dialekty na wschodzie to syryjski, żydowski babiloński aramejski i mandajski. Okres ten kończy się wkrótce po podboju arabskim, ale działalność literacka w niektórych z tych dialektów trwa do XIII wieku naszej ery.

Współczesny aramejski (od 700 AD do chwili obecnej)

Okres ten charakteryzuje się stopniowym upadkiem języka aramejskiego ze względu na coraz częstsze używanie arabskiego na Bliskim Wschodzie oraz liczne lokalne dialekty, takie jak Turoyo w południowo-wschodniej Turcji i Ma′lulan w Syrii zostały poświadczone w XIX wieku, ale pod koniec XX wieku wiele z tych dialektów przestało istnieć.

KONTEKSTY HISTORYCZNE I KULTUROWE

Aramejski jest członkiem rodziny języków semickich i stanowi jedną z dwóch głównych gałęzi północno-zachodniej grupy semickiej w tej rodzinie, drugą jest kananejska (obejmująca hebrajski, fenicki, moabitski itp.). Językiem najbardziej zbliżonym do aramejskiego jest hebrajski. Bardziej odległe języki to akadyjski i arabski. Ze wszystkich języków semickich, aramejski jest jednym z najpowszechniej poświadczonych, zarówno pod względem geograficznym, jak i czasowym. Język aramejski jest używany nieprzerwanie od około 3500 lat (ok. 1500 p.n.e do chwili obecnej) i jest potwierdzony na całym Bliskim Wschodzie i w świecie śródziemnomorskim. Aramejski był pierwotnie używany przez plemiona aramejskie, które osiedliły się w częściach dzisiejszej Syrii, Libanu, Jordanii, Turcji i Iraku, regionu ograniczonego z grubsza przez Damaszek i jego okolice na południu, Mt. Amanus na północnym zachodzie i region między rzekami Balikh i Khabur na północnym wschodzie. Aramejczycy byli ludem semickim, podobnie jak ich sąsiedzi Hebrajczycy, Fenicjanie i Asyryjczycy, w przeciwieństwie do Hetytów, Hurytów i Urartian. Ich gospodarka była w dużej mierze rolnicza i pasterska, chociaż istniały także wsie i miasta, a także większe ośrodki miejskie, takie jak Aleppo i Damaszek. Te ośrodki miejskie były zwykle niezależnymi jednostkami politycznymi, rządzonymi przez króla (aramejski mlk), który sprawował władzę nad okolicznymi regionami rolniczymi i pastwiskami oraz pobliskimi miastami i wioskami. W późniejszych czasach sam język był używany jako lingua franca na całym Bliskim Wschodzie zarówno przez Aramejczyków, jak i osoby niebędące Aramejczykami, aż do siódmego wieku naszej ery zastąpił go arabski. Aramejski jest nadal używany w społecznościach wschodniej Syrii, północnego Iraku i południowo-wschodniej Turcji, chociaż na dialekty te silnie wpłynął język arabski i / lub kurdyjski. Społeczności te stawały się coraz mniejsze w XX wieku i mogą przestać istnieć w ciągu kilku następnych pokoleń.

Wstęp i przegląd historyczny, czyli o co w tym wszystkim chodzi?

Algorytmy i dane

Języki programowania i paradygmaty

Metody algorytmiczne

Poprawność algorytmów

Analiza czasu zagnieżdżonych pętli

Oczywiście skomplikowane algorytmy, które obejmują wiele powiązanych ze sobą struktur kontrolnych i zawierają potencjalnie rekurencyjne podprogramy, mogą być dość trudne do przeanalizowania. Omówmy pokrótce złożoność czasową niektórych algorytmów pojawiających się w poprzednich częściach. Algorytm sortowania bąbelków z części 2 składał się z dwóch pętli zagnieżdżonych w następujący sposób:

(1) wykonaj następujące N-1 razy:
….
(1.2) wykonaj następujące N - 1 razy:
….

Wewnętrzna pętla jest wykonywana N-1 razy na każdy N-1 razy wykonywana jest pętla zewnętrzna. Jak poprzednio, wszystko inne jest stałe; stąd całkowita wydajność czasowa sortowania pęcherzyków jest rzędu (N - 1) × (N - 1), czyli N2 - 2N + 1. W tym przypadku N2 nazywamy wyrazem dominującym wyrażenia, co oznacza, że inne części, a mianowicie -2N i +1, zostają "połknięte" przez N2, gdy używa się notacji Big-O. W konsekwencji sortowanie bąbelkowe jest algorytmem O(N2), czyli czasu kwadratowego. Przypomnij sobie naszą dyskusję na temat ulepszonej wersji sortowania bąbelkowego, która umożliwiała przechodzenie przez coraz mniejsze fragmenty listy wejściowej. Pierwsze przejście składa się z N ? 1 elementów, następne z N ? 2 elementów i tak dalej. Dlatego analiza czasu wyniesie w sumie:

(N - 1) + (N - 2) + (N - 3) + … +3 + 2 + 1

które można wykazać, aby ocenić do (N2 - N)/2. To mniej niż N2 ? 2N + 1 naiwnej wersji, ale nadal jest kwadratowa, ponieważ dominującym czynnikiem jest N2/2, a stały czynnik 12 również zostaje utracony. W ten sposób mamy 50% skrócenie czasu, ale nie dużą poprawę. Łatwo zauważyć, że prosty algorytm sumowania wynagrodzeń jest liniowy, to znaczy O(N), ale algorytm dla bardziej zaawansowanej wersji, która pociągała za sobą zagnieżdżoną pętlę do wyszukiwania bezpośrednich menedżerów , jest kwadratowy . (Dlaczego?) Algorytm wyszukiwania "pieniędzy", z zastosowaniem procedury lub bez niej może być postrzegany jako liniowy, co należy dokładnie sprawdzić; chociaż mogą istnieć dwa wskaźniki, które rozwijają się oddzielnie, tekst jest przeszukiwany tylko raz, w sposób liniowy. Mając wiedzę zdobytą w niniejszej części, powinno być całkiem proste ustalenie powodu, dla którego próbowaliśmy ulepszyć algorytm maksymalnej odległości wielokątnej w Części 4. Algorytm naiwny, który przebiega przez wszystkie pary wierzchołków, jest kwadratowy (gdzie N przyjmuje się, że jest liczbą wierzchołków), podczas gdy ulepszony algorytm wykonuje cykle wokół wielokąta tylko raz i można wykazać, że jest liniowy.

Solidność notacji Big-O

Jak wyjaśniono, big-Os ukrywają stałe czynniki. W związku z tym w najgorszej analizie wyszukiwania binarnego nie było potrzeby, abyśmy byli bardziej precyzyjni w szczegółach poszczególnych instrukcji składających się na algorytm. Wystarczyło przeanalizować strukturę pętli algorytmu i przekonać się, że pomiędzy dowolnymi dwoma porównaniami jest tylko stała liczba instrukcji w najgorszym przypadku. Jakoś to nie brzmi całkiem dobrze. Z pewnością złożoność czasowa wyszukiwania binarnego zależy od dozwolonych podstawowych instrukcji. Gdybyśmy zezwolili na instrukcję:

search list L for item Y

algorytm składałby się po prostu z pojedynczej instrukcji, a zatem jego złożoność czasowa byłaby O(1), czyli stała liczba w ogóle nie zależna od N. Jak więc możemy powiedzieć, że szczegóły instrukcji są nieistotne? Cóż, złożoność czasowa algorytmu jest rzeczywiście pojęciem względnym i ma sens tylko w połączeniu z uzgodnionym zbiorem instrukcji elementarnych. Niemniej jednak, standardowe rodzaje problemów są zwykle rozważane w kontekście standardowych rodzajów instrukcji elementarnych. Na przykład, wyszukiwanie i sortowanie problemów zazwyczaj obejmuje porównania, aktualizacje indeksów i testy końca listy, tak że analiza złożoności jest przeprowadzana w odniesieniu do nich. Co więcej, jeśli określony język programowania jest z góry ustalony, to określony zestaw instrukcji elementarnych również został poprawiony, na dobre lub na złe. To, co sprawia, że obserwacje te są istotne, to fakt, że w przypadku większości standardowych rodzajów instrukcji elementarnych możemy sobie pozwolić na dość niejasne, jeśli chodzi o złożoność rzędu wielkości. Napisanie algorytmu w określonym języku programowania lub użycie określonego kompilatora może oczywiście wpłynąć na ostateczny czas działania. Jeśli jednak algorytm używa konwencjonalnych instrukcji podstawowych, różnice te będą składać się tylko ze stałego współczynnika na instrukcję podstawową, a to oznacza, że złożoność big-O jest niezmienna przy takich fluktuacjach implementacyjnych. Innymi słowy, tak długo, jak uzgodniony jest podstawowy zestaw dozwolonych instrukcji elementarnych i tak długo, jak wszelkie skróty stosowane w opisach wysokiego poziomu nie ukrywają nieograniczonych iteracji takich instrukcji, a jedynie reprezentują ich skończone skupiska, duże-O szacunki czasu są solidne. Właściwie dla dobra czytelników, którzy z logarytmami czują się jak w domu, należy dodać, że podstawa logarytmiczna też nie ma znaczenia. Dla dowolnego ustalonego K liczby log₂N i log_KN różnią się tylko stałym współczynnikiem, a zatem tę różnicę można również ukryć pod notacją big-O. W konsekwencji będziemy odnosić się do wydajności w czasie logarytmicznym po prostu jako O(logN), a nie O(log₂N). Solidność zapisu big-O stanowi zarówno jego siłę, jak i słabość. Kiedy ktoś wykazuje algorytm logarytmiczny czasu A, podczas gdy ktoś inny algorytm B działa w czasie liniowym, można bardzo dobrze stwierdzić, że B działa szybciej na przykładowych danych wejściowych niż A! Powód tkwi w ukrytych stałych. Powiedzmy, że skrupulatnie wzięliśmy pod uwagę stałą liczbę elementarnych instrukcji między punktami kontrolnymi, język programowania, w którym zaszyfrowany jest algorytm, kompilator, który tłumaczy go w dół, podstawowe instrukcje maszynowe używane przez komputer z kodem maszynowym oraz samą prędkość tego komputera. Po wykonaniu tej czynności możemy stwierdzić, że algorytm A działa w czasie ograniczonym przez K × log₂N nanosekund, a B działa w ciągu J × N nanosekund, ale przy K równym 1000, a J równym 10. Oznacza to, że jak możesz zweryfikować, że dla każdego wejścia o długości mniejszej niż tysiąc (w rzeczywistości dokładna liczba to 996), algorytm B jest lepszy od A. Tylko wtedy, gdy osiągnięto dane wejściowe o wielkości 1000 lub większej, różnica między N a log₂ N stają się widoczne i, jak już wspomniano, kiedy różnica zaczyna się opłacać, robi to bardzo ładnie: do czasu osiągnięcia wielkości wejściowych miliona, algorytm A staje się do 500 razy bardziej wydajny niż algorytm B, a dla nakłady o wielkości miliarda, poprawa jest ponad 330 000 razy! Tak więc użytkownik, który jest zainteresowany tylko danymi wejściowymi o długości poniżej tysiąca, powinien zdecydowanie zastosować algorytm B, pomimo wyższości rzędu wielkości A. Jednak w większości przypadków współczynniki stałe nie są tak daleko od siebie jak 10 i 1000, stąd szacunki dużego O są zwykle znacznie bardziej realistyczne niż w tym wymyślonym przykładzie. Morał tej historii polega na tym, aby najpierw poszukać dobrego i wydajnego algorytmu, podkreślającego wydajność dużego O, a następnie spróbować go ulepszyć za pomocą sztuczek stosowanych wcześniej w celu zmniejszenia zaangażowanych czynników stałych. W każdym razie, ponieważ wydajność big-O może być myląca, kandydujące algorytmy powinny być uruchamiane eksperymentalnie, a ich wyniki czasowe dla różnych typowo występujących rodzajów danych wejściowych powinny być zestawione. Odporność oszacowań dużego O, w połączeniu z faktem, że w większości przypadków algorytmy, które są lepsze w sensie dużego O, są również lepsze w praktyce, sprawia, że badanie złożoności czasowej rzędu wielkości jest najbardziej interesujące dla komputera. naukowcy. W związku z tym, w imię nauki i solidności, w dalszej części skoncentrujemy się głównie na szacunkach big-O i podobnych pojęciach, chociaż mogą one ukrywać kwestie o możliwym znaczeniu praktycznym, takie jak czynniki stałe.

Dlaczego wystarczy liczyć porównania?

Aby zakończyć naszą analizę złożoności wyszukiwania binarnego, pokazujemy teraz, że jeśli jesteśmy zadowoleni z oszacowania dużego O, wystarczy zliczyć tylko porównania. Czemu? Oczywiście w wyszukiwaniu binarnym wykonywanych jest znacznie więcej instrukcji niż tylko porównania. Ponowne skupienie się na właściwej połowie listy i przygotowanie jej na następny raz wokół pętli prawdopodobnie wiązałoby się z pewnym testowaniem i zmianą indeksów. A potem jest test na pustą listę i tak dalej. Jak się okazuje, pomocne okazują się również punkty kontrolne użyte w poprzednim rozdziale do sprawdzania poprawności. Rysunek przedstawia schemat blokowy z uwzględnieniem punktów kontrolnych i ilustruje możliwe ścieżki lokalne lub "przeskoki" między nimi.



Zauważ, że również tutaj punkty kontrolne przecinają wszystkie pętle - w tym przypadku jest tylko jedna - tak, że cztery ścieżki lokalne są wolne od pętli, jak w przykładzie podanym w Części 5. Fakt ten był ważny dla dowodów poprawności, ponieważ dał początek łatwym do opanowania warunkom weryfikacji, tutaj jest to ważne, ponieważ segmenty bez pętli i podprogramów zajmują maksymalnie stałą ilość czasu. Prawdą jest, że obecność instrukcji warunkowych w takim segmencie może dać kilka różnych sposobów jego przechodzenia. Jednak brak pętli (i podprogramów rekurencyjnych) gwarantuje, że istnieje ograniczenie tej liczby, a zatem całkowita liczba instrukcji wykonywanych w pojedynczym wykonaniu takiego segmentu nie jest większa niż pewna stała. Jak zobaczymy, często ułatwia to łatwe obliczenie czasu, jaki zajmuje algorytm. Na rysunku skojarzyliśmy stałe od K₁ do K₄ z czterema możliwymi ścieżkami lokalnymi. Na przykład oznacza to, że zakłada się, że każde pojedyncze wykonanie ścieżki lokalnej z punktu kontrolnego (2) z powrotem do samego siebie obejmuje nie więcej niż instrukcje K2. (Umownie przyjmuje się, że obejmuje to porównanie wykonane na początku segmentu, ale nie na jego końcu). Rozważmy teraz typowe wykonanie wyszukiwania binarnego



Ponieważ punkt kontrolny (2) jest jedynym miejscem w tekście algorytmu dotyczącego porównania, jest on osiągany (w najgorszym przypadku) dokładnie 1 + log₂N razy, ponieważ, jak omówiono powyżej, jest to całkowita liczba dokonanych porównań. Teraz wszystkie z wyjątkiem ostatniego z tych porównań powodują, że procesor ponownie omija pętlę, a tym samym wykonuje co najwyżej kolejne K instrukcji. Oznacza to, że całkowity koszt czasu wszystkich tych przejść log2 N segmentu (2)?→(2) wynosi K₂ × log₂N. Aby zakończyć analizę, zauważ, że łączna liczba wszystkich wykonanych instrukcji, które nie są częścią (2) →(2) segmenty, to albo K₁ + K₃ albo K₁ + K₄, w zależności od tego, czy algorytm zatrzymuje się w punkcie kontrolnym (3) czy (4) ; w obu przypadkach mamy stałą niezależną od N. Jeśli przez K oznaczymy maksimum z tych dwóch sum, możemy wywnioskować, że całkowita liczba instrukcji wykonywanych przez algorytm przeszukiwania binarnego na liście o długości N jest ograniczona za pomocą:

K + (K₂ × log₂N)

W związku z tym, ponieważ używamy notacji rzędu wielkości, stałe K i K₂ można "zakopać" pod big-O i możemy po prostu wywnioskować, że wyszukiwanie binarne przebiega w czasie O(log₂N) w najgorszym przypadku . Nazywa się to algorytmem logarytmicznym.

Wyszukiwanie binarne: Przykład

Dla konkretności załóżmy, że książka telefoniczna zawiera milion nazwisk, czyli N to 1 000 000 i nazwijmy je X₁, X₂, … , X_{1 000 000}. Pierwsze porównanie przeprowadzone przez nowy algorytm nie następuje między Y a imieniem lub nazwiskiem w L, ale między Y i drugim imieniem (lub, jeśli lista jest parzysta, to nazwisko z pierwszej połowy listy), czyli X_{500 000}. Zakładając, że porównywane nazwy okażą się nierówne, co oznacza, że jeszcze nie skończyliśmy, istnieją dwie możliwości: (1) Y poprzedza X_{500 000} w kolejności alfabetycznej, oraz (2) X_{500 000} poprzedza Y . Ponieważ lista jest posortowana alfabetycznie, jeśli tak jest w przypadku (1), wiemy, że jeśli w ogóle pojawia się na liście, to musi być w pierwszej połowie, a jeśli tak jest w przypadku (2), to musi pojawić się w drugiej połowie. Możemy więc ograniczyć nasze kolejne poszukiwania do odpowiedniej połowy listy. W związku z tym następne porównanie będzie pomiędzy Y a środkowym elementem tej połowy: X250.000 w przypadku (1) i X_{750 000} w przypadku (2). I znowu, wynikiem tego porównania będzie zawężenie możliwości do połowy tej nowej, krótszej listy; to znaczy do listy, której długość jest równa jednej czwartej oryginału. Ten proces jest kontynuowany, zmniejszając długość listy lub ogólniej, rozmiar problemu o połowę na każdym kroku, aż do znalezienia Y, w którym to przypadku procedura kończy się, zgłaszając sukces lub trywialną pustą listę zostanie osiągnięty, w takim przypadku kończy się, zgłaszając niepowodzenie . Ta procedura nazywa się przeszukiwaniem binarnym i jest tak naprawdę zastosowaniem paradygmatu dziel i zwyciężaj omówionego w Części 4. Różnica między tym przykładem a wprowadzonymi w nim (przeszukiwanie min&max i sortowanie przez scalanie) polega na tym, że po dzieleniu potrzebujemy tylko podbij jedną z części, a nie obie. Rysunek 1 zawiera schematyczną iteracyjną wersję wyszukiwania binarnego, ale w rzeczywistości możliwe jest również zapisanie prostej wersji rekurencyjnej.



Zachęcamy do tego. Jaka jest złożoność czasowa wyszukiwania binarnego? Aby na to odpowiedzieć, najpierw policzmy porównania. Próba odgadnięcia, ile porównań będzie wymagał algorytm wyszukiwania binarnego w najgorszym przypadku w naszej książce telefonicznej zawierającej milion nazwisk, jest dość pouczające. Przypomnijmy, że naiwne poszukiwania wymagałyby miliona porównań. Cóż, w najgorszym przypadku (jaki jest przykład jednego? ile jest najgorszych przypadków?) algorytm będzie wymagał tylko 20 porównań! Co więcej, im większe staje się N, tym bardziej imponująca jest poprawa. Międzynarodowa książka telefoniczna zawierająca, powiedzmy, miliard nazwisk, wymagałaby co najwyżej 30 porównań zamiast miliarda! Przypomnij sobie, że każde porównanie zmniejsza długość listy wejściowej L o połowę, a proces kończy się, gdy lista stanie się pusta lub wcześniej. Stąd najgorszą liczbę porównań uzyskuje się, obliczając, ile razy liczba N może być wielokrotnie podzielona przez 2, zanim zostanie zredukowana do 0. (Zasady gry polegają na ignorowaniu ułamków). logarytm o podstawie 2 z N i jest oznaczony przez log₂N. W rzeczywistości log2 N zlicza liczbę potrzebną do zredukowania N do 1, a nie do 0, więc tak naprawdę szukamy 1 + log₂N. można śmiało powiedzieć, że algorytm wykonuje porównania O(log N) w najgorszym przypadku. Możemy wyczuć rodzaj ulepszeń, jakie oferuje wyszukiwanie binarne, analizując poniższą tabelę, która przedstawia kilka wartości N w stosunku do liczby porównań wymaganych przez wyszukiwanie binarne w najgorszym przypadku:

N : 1 + log₂ N

10 : 4
100 : 7
1000 : 10
milion : 20
miliard : 30 miliard miliardów : 60

Warto zauważyć, że sami posługujemy się wariantem wyszukiwania binarnego, gdy szukamy numeru w książce telefonicznej. Różnica polega na tym, że niekoniecznie porównujemy dane nazwisko z tym, które pojawia się dokładnie w środku książki, a następnie z tym w 1/4 lub 3/4 pozycji i tak dalej. Raczej korzystamy z dodatkowej wiedzy, którą posiadamy, dotyczącej oczekiwanego rozmieszczenia nazwisk w księdze. Ta technika jest często nazywana wyszukiwaniem interpolacyjnym. Jeśli szukamy na przykład "Mary D. Ramsey", otworzymy książkę mniej więcej w punkcie dwóch trzecich. Oczywiście jest to dalekie od precyzji i pracujemy według ogólnych, intuicyjnych reguł, które zostaną omówione pod pojęciem heurystyki w Części 15. Niemniej jednak istnieją precyzyjne sformułowania algorytmów wyszukiwania, które działają w sposób krzywy, podyktowany naturą. i rozmieszczenie elementów. Ogólnie rzecz biorąc, chociaż są one średnio znacznie bardziej ekonomiczne, zmiany te wykazują również podobne zachowanie w najgorszym przypadku jak porównania O(log₂N).

Ulepszenia rzędu wielkości

Skrócenie czasu działania algorytmu o 50% jest imponujące. Jak to jednak bywa, w wielu przypadkach potrafimy zrobić dużo lepiej. Kiedy mówimy "lepiej", nie mamy na myśli tylko stałych spadków o 50%, 60%, a nawet 90%, ale spadki, których stopa staje się coraz lepsza wraz ze wzrostem wielkości danych wejściowych. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest wyszukiwanie elementu na uporządkowanej lub posortowanej liście (na przykład wyszukiwanie numeru telefonu w normalnej książce telefonicznej). Mówiąc dokładniej, załóżmy, że dane wejściowe składają się z nazwy Y oraz listy L nazwisk i ich numerów telefonów. Zakłada się, że lista, która ma długość N, jest posortowana alfabetycznie według nazw. Naiwny algorytm, który wyszukuje numer telefonu Y, to ten opisany wcześniej dla nieposortowanej listy: przeglądaj listę L po jednym nazwisku, porównując Y z bieżącą nazwą na każdym kroku i sprawdzając koniec listy listy w tym samym czasie lub stosując sztuczkę opisaną w poprzedniej sekcji i sprawdzając ją tylko raz, gdy zostanie znalezione Y. Nawet jeśli sztuczka zostanie zastosowana, aby skrócić czas działania o 50%, nadal może istnieć przypadek, w którym konieczne jest pełne N porównań; mianowicie, gdy Y w ogóle nie pojawia się w L lub gdy pojawia się na ostatniej pozycji. Mówimy, że algorytm, nazwijmy go A, ma najgorszy możliwy czas działania, który jest liniowy w N lub, używając równoważnego terminu, jest rzędu N. Jest to opisane bardziej zwięźle, mówiąc, że A działa w czas O(N) w najgorszym przypadku, gdzie duże-O oznacza "kolejność". Notacja O(N) jest dość subtelna. Zauważ, że powiedzieliśmy "A działa w czasie O(N)". Nie doprecyzowaliśmy stwierdzenia, aby odnosiło się tylko do liczby porównań, chociaż porównania między Y a nazwiskami w L były jedynym rodzajem instrukcji, który liczyliśmy. Powód tego zostanie wyjaśniony później. Na razie wystarczy powiedzieć, że używając notacji duże-O, jak to się czasem nazywa, nie obchodzi nas, czy algorytm przyjmuje czas N (czyli wykonuje N instrukcji elementarnych), czas 3N (czyli wymaga trzykrotnie większej liczby instrukcji elementarnych), czyli 10N, a nawet 100N. Co więcej, nawet jeśli zajmuje tylko ułamek N, powiedzmy N/6, nadal mówimy, że działa w czasie O(N). Jedyną rzeczą, która ma znaczenie, jest to, że czas działania rośnie liniowo wraz z N. Oznacza to, że istnieje pewna stała liczba K, taka, że algorytm działa w czasie nie większym niż K × N w najgorszym przypadku. Rzeczywiście, wersja, która sprawdza koniec listy za każdym razem działa mniej więcej w czasie 2N, a podstępna wersja zmniejsza to do mniej więcej N. Jednak obie mają czas działania wprost proporcjonalny do N. Są to zatem algorytmy czasu liniowego , mający najgorszy czas działania O(N). Termin "najgorszy przypadek" oznacza, że algorytm mógłby prawdopodobnie działać znacznie mniej na niektórych wejściach, być może na większości wejść. Mówimy tylko, że algorytm nigdy nie działa dłużej niż K × N czasu i że jest to prawdą dla dowolnego N i dla dowolnego wejścia o długości N, nawet najgorszych. Oczywiście, jeśli spróbujemy ulepszyć algorytm wyszukiwania w czasie liniowym, rozpoczynając porównania od końca listy, nadal będą występować równie złe przypadki - Y nie pojawia się w ogóle lub Y pojawia się jako pierwsze imię na liście. W rzeczywistości, jeśli algorytm wymaga dokładnego przeszukania listy, kolejność, w jakiej nazwy są porównywane z Y, nie ma znaczenia. Taki algorytm nadal będzie miał czas działania O(N) w najgorszym przypadku. Mimo to, możemy lepiej przeszukiwać uporządkowaną listę, nie tylko pod względem stałego czynnika "ukrytego wewnątrz" dużego O, ale pod względem samego oszacowania O(N). Jest to poprawa rzędu wielkości i teraz zobaczymy, jak można ją osiągnąć.

Wyszukiwanie liniowe: przykład

Załóżmy, że szukamy elementu X na nieuporządkowanej liście (np. numer telefonu w pomieszanej książce telefonicznej). Standardowy algorytm wywołuje prostą pętlę, w ramach której przeprowadzane są dwa testy: (1) "czy znaleźliśmy X?" oraz (2) "czy doszliśmy do końca listy?" Pozytywna odpowiedź na którekolwiek z tych pytań powoduje zakończenie działania algorytmu - pomyślnie w pierwszym przypadku i bezskutecznie w drugim. Ponownie możemy założyć, że testy te dominują w wydajności czasowej algorytmu wyszukiwania. Drugi test można wykonać poza pętlą, korzystając z następującej sztuczki. Przed rozpoczęciem wyszukiwania wymagany element X jest fikcyjnie dodawany na końcu listy. Następnie wykonywana jest pętla wyszukiwania, ale bez testowania końca listy; w pętli sprawdzamy tylko, czy X został znaleziony. Skraca to również czas całego algorytmu o około 50%. Teraz, odkąd dodaliśmy X do listy, X zawsze zostanie znaleziony, nawet jeśli nie pojawił się na oryginalnej liście. Jednak w tym przypadku znajdziemy się na końcu nowej listy, gdy konfrontujemy się z X po raz pierwszy, podczas gdy znajdziemy się gdzieś w jej obrębie, jeśli X pojawił się na oryginalnej liście. W konsekwencji, po osiągnięciu X, test na znalezienie się na końcu listy jest przeprowadzany raz, a algorytm zgłasza sukces lub porażkę w zależności od wyniku. (Nawiasem mówiąc, częsty błąd może wystąpić tutaj, jeśli zapomnimy usunąć fikcyjnego X z końca listy przed zakończeniem.) Tym razem musieliśmy być nieco bardziej kreatywni, aby zaoszczędzić 50%.

Ulepszenia po fakcie

Istnieje wiele standardowych sposobów na poprawienie czasu działania danego algorytmu. Niektóre z nich są włączane do kompilatorów, zamieniając je w kompilatory optymalizujące, które w rzeczywistości rekompensują pewne złe decyzje ze strony programisty. Wiele zadań kompilatora optymalizującego można traktować jako przeprowadzanie pewnych rodzajów przekształceń programu. Jednym z najpowszechniej stosowanych jest modyfikowanie programu lub algorytmu poprzez przenoszenie instrukcji z wnętrza pętli na zewnątrz. Czasami jest to proste, jak w poniższym przykładzie. Załóżmy, że nauczyciel, w interesie, aby klasa zarejestrowała w miarę dobre wyniki na egzaminie, chce znormalizować listę ocen, dając uczniowi, który uzyskał najlepszy wynik na egzaminie, 100 punktów i odpowiednio podnosząc resztę. Wysokopoziomowy opis algorytmu może wyglądać tak:

(1) obliczyć maksymalny wynik w MAX;
(2) pomnóż każdy wynik przez 100 i podziel go przez MAX.

(Musimy założyć, że istnieje co najmniej jedna niezerowa klasa, aby podział był dobrze zdefiniowany.) Jeśli lista jest podana w wektorze L(1), … , L(N), obie części można wykonać za pomocą prostych pętli biegnących przez wektor. Pierwsza szuka maksimum w jakiś standardowy sposób, a druga może być napisana:

(2) dla I od 1 do N wykonuję:
(2.1) L(I) L(I) × 100/MAX

Zauważ, że dla każdego stopnia L(I ) algorytm wykonuje jedno mnożenie i jedno dzielenie w pętli. Jednak ani 100, ani wartość MAX nie zmienia się w pętli. Stąd czas wykonania tej drugiej pętli można skrócić prawie o dwie (!) obliczając stosunek 100/MAX przed rozpoczęciem pętli. Odbywa się to po prostu wstawiając oświadczenie:

WSPÓŁCZYNNIK ? 100/MAKS.

między krokami (1) i (2) oraz pomnożenie L(I) przez FACTOR w pętli. Wynikowy algorytm to:

(1) obliczyć maksymalny wynik w MAX;
(2) WSPÓŁCZYNNIK?100/MAX;
(3) dla I od 1 do N wykonuję:
(3.1) L(I) L(I) × WSPÓŁCZYNNIK.

Powodem prawie 50% poprawy jest to, że treść drugiej pętli, która pierwotnie składała się z dwóch operacji arytmetycznych, teraz składa się tylko z jednej. Oczywiście nie we wszystkich implementacjach takiego algorytmu czas będzie zdominowany przez instrukcje arytmetyczne; możliwe, że aktualizacja wartości L(I) jest bardziej czasochłonne niż dzielenie liczbowe. Mimo to następuje znaczna poprawa czasu działania i wyraźnie im dłuższa lista, tym więcej czasu zyskuje ta zmiana. Jak wspomniano, modyfikacje takie jak ta są dość proste i wiele kompilatorów jest w stanie przeprowadzić je automatycznie. Jednak nawet proste usunięcie instrukcji czasami wymaga sprytnych sztuczek. Spójrzmy na inny przykład.

Potrzebne są ulepszenia

Naszą dyskusję na temat efektywności czasowej w algorytmice należy rozpocząć od całkowitego odrzucenia mitu dotyczącego szybkości komputera. Niektórzy uważają, że komputery są tak niewiarygodnie szybkie, że nie ma problemu z czasem. Cóż, ta opinia jest bezpodstawna. Oto dwa krótkie przykłady, o których powiemy więcej w dalszej części. Załóżmy, że interesuje nas znalezienie najkrótszej trasy dla podróżnika, który chce odwiedzić każde z, powiedzmy, 200 miast. W tej chwili nie ma komputera, który mógłby znaleźć trasę w czasie krótszym niż miliony lat obliczeniowych! Podobnie żaden komputer nie jest w stanie rozłożyć na czynniki (czyli znaleźć liczb pierwszych, które dzielą) dużych liczb całkowitych, powiedzmy o długości 300 cyfr, w czasie krótszym niż miliony lat. Status obu tych problemów może się zmienić, ale na razie nikt nie zna ich sensownych rozwiązań. Bardziej szczegółowe omówienie rzeczywistego czasu, jaki zajęłoby współczesnemu komputerowi rozwiązanie tych problemów, znajduje się w Części 7. Czas jest kluczowym czynnikiem w prawie każdym użyciu komputerów. Nawet w codziennych zastosowaniach, takich jak programy do prognozowania pogody, systemy zarządzania zapasami i programy do wyszukiwania bibliotek, istnieje szerokie pole do ulepszeń. Czas to pieniądz, a czas komputera nie jest wyjątkiem. Co więcej, jeśli chodzi o komputery, czas może być czynnikiem krytycznym. Niektóre rodzaje systemów skomputeryzowanych, takie jak sterowanie lotem, naprowadzanie pocisków i programy nawigacyjne, określane są jako systemy czasu rzeczywistego. Muszą reagować na bodźce zewnętrzne, takie jak naciskanie przycisków, w czasie "rzeczywistym"; to znaczy prawie natychmiast. Niezastosowanie się do tego może okazać się śmiertelne.

Wydajność algorytmów

Poproszony o zbudowanie mostu nad rzeką, łatwo jest zbudować "niepoprawny" most. Most może nie być wystarczająco szeroki dla wymaganych pasów, może nie być wystarczająco mocny, aby przenosić ruch w godzinach szczytu lub w ogóle nie docierać na drugą stronę! Jednak nawet jeśli jest "poprawny", w tym sensie, że w pełni spełnia wymagania operacyjne, nie każdy kandydat na projekt mostu będzie akceptowalny. Możliwe, że projekt wymaga zbyt dużej siły roboczej lub zbyt wielu materiałów lub komponentów. Doprowadzenie do końca może również zająć zbyt dużo czasu. Innymi słowy, chociaż da to dobry most, projekt może być zbyt drogi. Dziedzina algorytmiki jest podatna na podobne problemy. Algorytm może być zbyt kosztowny, a zatem niedopuszczalny. I tak, chociaż Część 5 była poświęcona udowodnieniu, że niepoprawne algorytmy są złe i że metody są potrzebne do ustalenia poprawności algorytmicznej, ta Część argumentuje, że nawet poprawny algorytm może pozostawiać wiele do życzenia. Ponieważ siła robocza i inne powiązane koszty nie są tutaj istotne, pozostają nam dwa kryteria pomiaru oszczędności - materiały i czas. W informatyce nazywa się je miarami złożoności przestrzeni pamięci (lub po prostu przestrzeni) i czasu. Pierwsza z nich jest mierzona kilkoma czynnikami, w tym liczbą zmiennych oraz liczbą i rozmiarami struktur danych wykorzystywanych podczas wykonywania algorytmu. Druga jest mierzona liczbą elementarnych czynności wykonywanych przez procesor w takim wykonaniu. Zarówno przestrzeń, jak i czas wymagany przez algorytm zazwyczaj różnią się w zależności od danych wejściowych, a zatem wydajność algorytmu odzwierciedla sposób, w jaki te zasoby są zużywane w miarę zmian danych wejściowych. Oczywiste jest, że algorytm sumowania wynagrodzeń trwa dłużej na większych listach. Nie oznacza to, że nie możemy precyzyjnie sformułować jego wykonania w czasie; oznacza to jedynie, że sformułowanie będzie musiało uwzględniać fakt, że czas działania algorytmu zależy lub jest funkcją długości listy wejściowej. To samo dotyczy miejsca w pamięci. W rozwiązaniu dynamicznego planowania problemu zmęczonego podróżnika z Części 4 obliczyliśmy wiele optymalnych podróży częściowych i musieliśmy je przechowywać w wektorze, ponieważ były one wykorzystywane w obliczeniach innych. Ich liczba, a co za tym idzie ilość pamięci wykorzystywanej przez algorytm, zależy bezpośrednio od liczby węzłów w wejściowym grafie miasta. Chociaż koncentrujemy się na mierze czasu, należy zauważyć, że kwestie całkiem analogiczne do poruszonych tutaj dotyczą również miary przestrzeni.

• Kluczowe Idee
• Przed startem …
• Podstawowe Zachowania
• Badania Użytkowników
• Granice naszych umysłów
• Architektura informacji
• Projektowanie zachowań
• Zasady projektowania wizualnego
• Szkielety i prototypy
• Psychologia użyteczności
• Treść
• Moment Prawdy
• Dane dla projektantów
• Znajdź pracę, ty brudny hipisie

Po przestudiowaniu Części X powinieneś być w stanie:

•  Wyjaśnić podstawy reagowania na katastrofy.
•  Opisać proces reagowania na włamania w przypadku poważnych incydentów.
•  Opisać względy prawne.
•  Wyjaśnić konieczność tworzenia kopii zapasowych.
•  Opisać funkcje i rodzaje systemów wykrywania włamań (IDS).
•  Wyjaśnić znaczenie edukacji, certyfikacji i świadomości.
•  Opisać planowanie ciągłości działania.
•  Wymienić zalety centrów danych.
•  Poznać proces odzyskiwania po awarii IT.

Po przestudiowaniu Części IX powinieneś być w stanie:

•  Wyjaśnić konieczność tworzenia kopii zapasowej.
•  Opisać zakres i metody tworzenia kopii zapasowych.
•  Opisać różne poziomy RAID (nadmiarowa tablica niezależnych dysków).
•  Wyjaśnićpotrzebę zasad przechowywania danych.
•  Wyjaśnić zabezpieczenia bazy danych.
•  Wyjaśnić potrzebę kontroli dostępu do bazy danych, audytu i szyfrowania.
•  Opisać różnicę między wyciekiem danych a kradzieżą danych.
•  Wyjaśnić usuwanie, niszczenie i usuwanie danych.
•  Wyjaśnić zarządzanie prawami cyfrowymi (DRM) i sposób, w jaki może zapobiegać utracie danych

Po przestudiowaniu Części VIII powinieneś być w stanie:

•  Wyjaśnić, dlaczego atakujący coraz częściej skupiają się na aplikacjach.
•  Wymienić główne kroki w zabezpieczaniu aplikacji.
•  Dowiedzieć się, jak zabezpieczyć serwisy WWW i usługi e-commerce.
•  Opisać luki w przeglądarkach internetowych.
•  Wyjaśnić proces zabezpieczania poczty e-mail.
•  Wyjaśnić, jak zabezpieczyć Voice over IP (VoIP).
•  Opisać zagrożenia związane z usługą Skype VoIP.
•  Opisać, jak zabezpieczyć inne aplikacje użytkownika.
•  Dowiedzieć się, jak zabezpieczyć aplikacje nadzorcze TCP/IP.

Po przestudiowaniu Części VII powinieneś być w stanie:

• Zdefiniować elementy hartowania hosta, podstawy bezpieczeństwa i obrazy oraz administrację systemami.
•  Poznać ważne systemy operacyjne serwerów.
•  Opisać luki w zabezpieczeniach i poprawki.
•  Wyjaśnić jak zarządzać użytkownikami i grupami.
•  Wyjaśnić, jak zarządzać uprawnieniami.
• Poznać zabezpieczenia komputerów klienckich z systemem Windows, w tym scentralizowane zarządzanie bezpieczeństwem komputerów.
•  Wyjaśnić, jak tworzyć silne hasła.
•  Opisać, jak testować pod kątem luk w zabezpieczeniach.

Po przestudiowaniu Części VI powinieneś być w stanie:

•  Ogólnie zdefiniować firewalle (podstawowe działanie, architektura, problem przeciążenia).
•  Opisać, jak działa statyczne filtrowanie pakietów.
•  Wyjaśnić stanową inspekcję pakietów (SPI) dla głównych zapór granicznych.
•  Opisać, jak działa translacja adresów sieciowych (NAT).
•  Wyjaśnić zapory proxy aplikacji i filtrowanie treści w zaporach SPI.
•  Rozróżnić systemy wykrywania włamań (IDS) i systemy zapobiegania włamaniom (IPS).
•  Opisać filtrowanie antywirusowe.
•  Zdefiniować architektury zapory.
•  Opisać zarządzanie firewallem (definiowanie polityk, wdrażanie polityk, odczytywanie plików dziennika).
•  Opisać niektóre trudne problemy związane z zaporami ogniowymi

Po przestudiowaniu Części V powinieneś być w stanie:

•  Zdefiniować podstawową terminologię kontroli dostępu.
•  Opisać budynek fizyczny i zabezpieczenia komputerowe.
•  Wyjaśnić hasła wielokrotnego użytku.
•  Wyjaśnić, jak działają karty dostępu i tokeny.
•  Opisać uwierzytelnianie biometryczne, w tym weryfikację i identyfikację.
•  Wyjaśnić uprawnienia.
•  Wyjaśnić audyt.
•  Opisać, jak działają centralne serwery uwierzytelniania.
•  Opisać, jak działają serwery katalogowe.
•  Zdefiniować pełne zarządzanie tożsamością

Po przestudiowaniu Części IV powinieneś być w stanie:

•  Opisać cele tworzenia bezpiecznych sieci.
• Wyjaśnić, jak działają ataki typu "odmowa usługi".
• Wyjaśnić, jak działa zatrucie ARP.
• Dowiedzieć się, dlaczego kontrola dostępu jest ważna dla sieci.
• Wyjaśnić, jak zabezpieczyć sieci Ethernet.
• Opisać standardy bezpieczeństwa sieci bezprzewodowej (WLAN).
• Opisać potencjalne ataki na sieci bezprzewodowe.

Po przestudiowaniu Części III powinieneś być w stanie:

•  Wyjaśnić pojęcie kryptografii.
•  Opisać szyfrowanie kluczem symetrycznym i znaczenie długości klucza.
•  Wyjaśnić etap negocjacji.
•  Wyjaśnić wstępne uwierzytelnianie, w tym MS-CHAP.
•  Opisać kluczowanie, w tym szyfrowanie kluczem publicznym.
•  Wyjaśnić, jak działają podpisy elektroniczne, w tym podpisy cyfrowe, certyfikaty cyfrowe i kody uwierzytelniania wiadomości z haszowanym kluczem (HMAC).
•  Opisać szyfrowanie kluczem publicznym do uwierzytelniania.
•  Opisać bezpieczeństwo kwantowe.
•  Wyjaśnić systemy kryptograficzne, w tym VPN, SSL i IPsec.

Po przestudiowaniu Części II powinieneś być w stanie:

•  Uzasadnić potrzebę formalnych procesów zarządzania.
•  Wyjaśnić cykl zarządzania bezpieczeństwem planuj, chroń i zareaguj.
•  Opisać przepisy i regulacje dotyczące zgodności.
•  Opisać kwestie bezpieczeństwa organizacji.
•  Opisać analizę ryzyka.
•  Opisać techniczną infrastrukturę bezpieczeństwa.
•  Wyjaśnić implementację sterowaną polityką.
•  Poznać ramy zarządzania.

Po przestudiowaniu Części I powinieneś być w stanie:

•  Zdefiniować termin środowisko zagrożenia.
•  Używać podstawowej terminologii bezpieczeństwa.
•  Opisać zagrożenia ze strony pracowników i byłych pracowników.
•  Opisać zagrożenia ze strony twórców złośliwego oprogramowania.
•  Opisać tradycyjnych zewnętrznych hakerów i ich ataki, w tym procesy włamań, socjotechnikę, i ataki typu "odmowa usługi".
•  Wiedzieć, że przestępcy stali się dziś dominującymi napastnikami, opisz rodzaje ataków, których dokonują, i omówić ich metody współpracy.
•  Rozróżniać cyberwojnę od cyberterroryzmu.

IV Rewolucja Przemysłowa

"Czwarta rewolucja przemysłowa : uogólniająca koncepcja odnosząca się do pojęcia "rewolucji przemysłowej" w związku ze współczesnym wzajemnym wykorzystywaniem automatyzacji, przetwarzania i wymiany danych oraz technik wytwórczych."  (Wikipedia)