Wybuch wojny między Ligą Ateńską a Spartą- niespodzianka! – na wzór niemal wszystkich innych kampanii z ostatnich 50 lat. (Prawdziwymi zwycięzcami okazali się być Tebanie, którzy budowali swoje terytorium i dochody z udanych bitew). Gdy wojna się rozpoczęła, Ateny uznały walkę za prawdziwy ciężar finansowy i walczyły o nałożenie nowych podatków na obywateli, aby za to zapłacić. Ateńczycy zorganizowali konferencję pokojową, na której Sparta i Teby pokłóciły się, kto będzie kontrolował terytoria Boiotia. Wkrótce Sparta i niektórzy z jej sojuszników (w tym Korynt, który zamienili strony) spotkali Tebańczyków w bitwie pod wioską Leuktra w Boiotia. Sparta i jej sojusznicy z łatwością przewyższali liczebnie Tebańczyków i oczekiwano łatwego zwycięstwa. Tylko, że tak się nie stało. Tebanie odnieśli oszałamiające zwycięstwo nad Spartą, a spartański król Kleombrotos został zabity wraz z ponad 400 spartańskimi oddziałami cracku, Spartiatami. Tebanie wygrali bitwę pod Leuktrą, ustawiając swoją falangę w klina. Tradycyjnie falanga miała 12 linii głębokości, ale Tebańczycy ustawili się na 50 głębokości po lewej stronie, tworząc rodzaj trójkąta, jak klin sera. Formacja ta oznaczała, że ich najsilniejsze oddziały (po lewej) mocno zaatakowały prawą stronę Spartan (ich najsilniejszy punkt), zanim słabsze oddziały tebańskie przyłączyły się do bitwy. Spartanie zareagowali na klęskę w typowo dziwny sposób. Według Ksenofonta:
Ponadto, podczas gdy [Spartanie] przekazywali imiona wszystkich zmarłych zainteresowanym krewnym, kazali im znosić cierpienie w milczeniu i unikać okrzyków lamentujących. I tak następnego dnia można było zobaczyć, jak ci, których krewni zostali zabici, chodzą publicznie, wyglądali jasno i szczęśliwie, podczas gdy ci, których krewni żyli. . . chodzili posępnie i żal siebie