9 sierpnia 378 n.e. armia wschodniorzymska pod dowództwem cesarza Walensa zaatakowała armię gocką (złożoną z Wizygotów i Ostrogotów), która rozbiła obóz w pobliżu Adrianopola (zwanego też Hadrianoplis) i została rozbita. Bitwa jest często uważana za początek upadku Cesarstwa Rzymskiego w V wieku. W latach 70-tych n.e. nastąpił ruch ludów z Mongolii do Europy Wschodniej. Nazywani Hunami zostali wypędzeni z Mongolii przez Chińczyków. Od 372 do 376 r. Hunowie wypędzili Gotów na zachód, najpierw z rejonu Wołgi i Donu, a następnie nad Dniepr. To zepchnęło Gotów do obszaru Dunaju i do Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Szukając schronienia przed Hunami, cesarz Walens dał Gotom pozwolenie na osiedlenie się w imperium, pod warunkiem, że zgodzili się służyć w armii rzymskiej. Rzymianie zgodzili się na zaopatrzenie Gotów. Chciwi i skorumpowani rzymscy urzędnicy próbowali wykorzystać sytuację na swoją korzyść, albo sprzedając Gotom zapasy, które powinny być wolne, albo w ogóle ich nie dostarczając. Podczas konferencji między przywódcami Wizygotów a władzami rzymskimi w 377 r. Rzymianie zaatakowali przywódców Wizygotów. Niektórzy z przywódców uciekli i przyłączyli się do Ostrogotów i zaczęli najeżdżać rzymskie osady w Tracji. W lipcu i sierpniu 378 r. Rzymianie zdobyli przewagę i zrobili obławę na siły gockie. Większość Gotów została ostatecznie schwytana w pobliżu Adrianopola. Cesarze zachodni i wschodni zgodzili się współpracować, aby rozprawić się z Gotami. Cesarz zachodni Gracjan ze swoją armią był w drodze, by dołączyć do Walensa, gdy Walens postanowił zaatakować Gotów bez Gracjana i jego armii. Przemieszczając się z Adrianopola przeciwko gockiemu obozowi wozów 9 sierpnia, atak Valensa rozpoczął się, zanim jego piechota zakończyła rozmieszczanie. Gdy kawaleria rzymska zaatakowała obóz, kawaleria gocka, odwołana z najazdów na okoliczne tereny, wróciła i zaszarżowała na jazdę rzymską i rozgromiła ją na polu bitwy. Połączone siły piechoty i kawalerii gockiej zwróciły się następnie przeciwko piechocie rzymskiej i wymordowały ją. Goci zabili dwie trzecie armii rzymskiej, w tym cesarza. Potrzeba było nowego cesarza Teodozjusza I aż do 383 roku, aby zdobyć przewagę. Teodozjusz był w stanie wypędzić wielu Gotów z powrotem na północ od Dunaju, podczas gdy innym pozwolono osiedlić się na terytorium rzymskim jako obywatele rzymscy. Na krótką metę zakończyło to problemy z Gotami, ale przygotowało grunt pod problemy zachodniego cesarstwa rzymskiego. Wraz z pokojem Cesarstwo Wschodniorzymskie zyskało źródło żołnierzy dla swojej armii. Ci żołnierze w końcu zbuntowali się i pomaszerowali przeciwko Rzymowi. W 401 gocki przywódca Alaryk poprowadził armię gotycko-rzymską do inwazji na Włochy. Inwazja została odwrócona w 402 r., a Alaryk ostatecznie zgodził się na zaprzestanie działań wojennych w 403. Pokój trwał tylko do 409 r., kiedy to Alaryk ponownie najechał Włochy i ostatecznie zdobył i złupił Rzym 24 sierpnia 410 r. n.e.

Eneida Wergiliusza jest prawdopodobnie najbardziej wpływowym i sławnym dziełem literatury łacińskiej. Zapisana w epickim metrum, heksametrze daktylowym, Eneida śledzi podróż Eneasza, syna Wenus, po upadku Troi. Zgodnie ze starożytną tradycją mityczną Eneasz uciekł z płonącego miasta i wylądował we Włoszech, gdzie założył linię potomków, którzy stali się ludem rzymskim. Wergiliusz (70 - 19 r. p.n.e.) czerpie z dzieł wielu autorów, takich jak Lukrecjusz, Enniusz, Apoloniusz z Rodos, a zwłaszcza Homer. Wergiliusz konsekwentnie przyjmuje homerycki styl i dykcję (dobry przykład to pierwsza linijka wiersza: "Śpiewam o broni i człowieku … ."). Odtwarza także całe sceny z Iliady i Odysei. Księgi od 1 do 6 Eneidy pokazują tak bliskie podobieństwa do eposów homeryckich, że często nazywa się je "Odyseją Wirgilijską". Księgi od 7 do 12 tymczasem powtarzaj uważnie Iliadę. Użycie przez Wergiliusza elementów homeryckich wykracza poza zwykłe naśladowanie. Wergiliusz często umieszcza Eneasza w sytuacjach identycznych z Odyseuszem lub Achillesem, pozwalając, aby reakcja Eneasza na te sytuacje odróżniła go od (a czasem przewyższyła) jego homeryckich odpowiedników. Wergiliusz konstruuje swoją epopeję w odniesieniu do ludu rzymskiego i jego ideałów kulturowych. Definiuje Eneasza przez etyczną jakość pobożności, pojęcia szczególnie ważnego dla Rzymu w czasach powstania Eneidy. Eneida zawiera również kilka etiologicznych historii interesujących lud rzymski, w szczególności historię Dydony i przyczyny sporu między Rzymianami a Kartagińczykami. Odcinek Dydony to jedna z najsłynniejszych winiet Eneidy. Dydona, królowa Kartaginy - znana również pod fenickim imieniem Elyssa - pomaga Eneaszowi i jego rozbitkom Trojanom w księdze 1. Dzięki interwencji Wenus Dydona rozpaczliwie zakochuje się w Eneaszu i chce, aby on i jego ludzie pozostali w Kartaginie. Ale wiadomość od Jowisza przypomina Eneaszowi, że jego przeznaczona ziemia znajduje się we Włoszech. Natychmiast rozkazuje swoim ludziom odejść. Dydona jest załamana odejściem Eneasza: buduje stos z darów Eneasza i popełnia na nim samobójstwo, przepowiadając nadejście Hannibala, zanim umrze. Kiedy Eneasz schodzi do Zaświatów w Księdze 4, cień Dydony odmawia z nim rozmowy. Postać Dydony jest bardzo złożona. Pojawia się najpierw jako amalgamat Alcinousa i Arete, gdy gościnnie przyjmuje swoich trojańskich gości, ale wkrótce staje się postacią Medei, dobrze zaznajomioną z magią i tajemną wiedzą. Dydona jest sympatyczną postacią przez cały epos, chociaż wiele z tego, jak opisuje ją Wergiliusz, przywodziłoby rzymskiemu czytelnikowi na myśl egipską królową Kleopatrę (związaną z Markiem Antoniuszem i wojną domową). Interpretacje Eneidy są liczne i dalekie od jednomyślności. Kompozycja Eneidy zbiega się z końcem wojen domowych i początkiem reżimu Augusta. Wergiliusz rzekomo popiera nowego princepsa, nazywając go człowiekiem, który zapoczątkuje kolejny złoty wiek. Jednak kilka elementów eposu może sugerować, że Wergiliusz nie popierał całkowicie Augusta. Duża część debaty koncentruje się na wojnie we Włoszech, która zajmuje drugą połowę eposu, w której niektórzy uczeni widzą odniesienie do bitwy pod Peruzją z 41 r. p.n.e., wydarzenia, które August wolałby zapomnieć. Uczeni wskazują również na koniec Eneidy, w którym Eneasz zabija Turnusa, błagającego o życie, jako jednoznaczną krytykę nowego przywództwa. Ten antyaugustański pogląd na Eneidę spotkał się jednak ze sprzeciwem. Wielu uczonych znajduje więcej dowodów na Iliadę niż na kampanię Augusta w drugiej połowie Eneidy. Inni sugerują, że zabijając Turnusa, Eneasz postąpił adekwatnie do swojej sytuacji kulturowej. Eneida miała również reprezentować nie pogląd Wergiliusza na Augusta, ale raczej stan rzymskiego ludu. Wergiliusz wydaje się przedstawiać sprzeczne dowody na swoje spojrzenie na augustianów Rzym i może celowo pozostawić sprawę niejednoznaczną, tak aby czytelnik mógł sam zdecydować. Eneida była bardzo oczekiwana jeszcze przed publikacją i od tego czasu cieszy się ogromną popularnością. Quintilian uważał Wergiliusza prawie równego Homerowi i przypisuje mu trudniejsze zadanie. Łaciński pisarze epiccy po Wergiliuszu wzorowali się na Eneidzie. Statius przyznaje nawet, że jego epos, Tebaida, nie może przewyższyć tego Wergiliusza. Eneida stała się standardowym tekstem szkolnym starożytnego świata i była kluczowym elementem dobrej edukacji. Wergiliusz uważał jednak dzieło za niedokończone. W chwili śmierci wezwał do spalenia Eneidy, a nie publikacji. August uratował Eneidę przed płomieniami i nakazał jej publikację.

Grecki dramaturg Syn zamożnej rodziny w VI wieku p.n.e. -z Attyki, Ajschylos był tragikiem w czasach, gdy teatr grecki wciąż rozwijał się od swoich początków jako forma wyszukanego tańca. W przeciwieństwie do pierwszych dramatów, wystawianych na cześć Dionizosa i pod wpływem obfitych ilości wina, twórczość Ajschylosa kładła nacisk na prawo naturalne i karę z rąk bogów, badając rolę jego bohaterów w większym świecie. Jego udział jako żołnierza w bitwie maratońskiej w 490 r. p.n.e., kiedy najeźdźcy Persowie zostali skutecznie odparci przez znacznie przewyższające liczebnie siły greckie, prawdopodobnie wpłynęły na jego podejście. "Persowie" opowiadali historię bitwy i po raz pierwszy wystawiono ją 18 lat później. Z 70-kilku sztuk Ajschylosa przetrwało tylko siedem. Są to najwcześniejsze znane tragedie greckie, gdyż jest on jednym z zaledwie trzech tragików (z Eurypidesem i Sofoklesem), których dzieła przetrwały do czasów nowożytnych. "Siedmiu przeciwko Tebom" to kolejna narracja bitewna, dotycząca "Siedmiu" mitycznych bohaterów przeciwko Tebom po śmierci synów Edypa. Supliants to prostsza opowieść o ucieczce córek Danausa przed przymusowym małżeństwem, a Oresteia to trylogia dramatów o domu Atreusa, poczynając od powrotu Agamemnona z wojny trojańskiej. Oresteia cieszyła się niesłabnącą popularnością we współczesnym świecie: XX-wieczny dramaturg Eugene O′Neill oparł na niej Mourning Becomes Electra, zastępując wojnę domową wojną trojańską w historii trylogii O′Neilla. Kompozytorzy Richard Strauss i Siergiej Taniejw oparli opery na Orestei, a wielu innych pisarzy i artystów odkryło przekonującą ideę Furii, które w trylogii Ajschylosa sprowadzają gniew bogów na Orestesa za zabicie jego matki. W pewnym sensie Oresteia to nie tylko najwcześniejsza zachowana trylogia sztuk greckich. Jest to również jedna z najwcześniejszych opowieści grozy, w której Furie śledzą Orestesa, podążając za zapachem krwi jego matki Klitajmestry, a sztuka kładzie nacisk na ideę, tak donośną w literaturze grozy i opowieściach o duchach, o nadprzyrodzonej, wymagającej straszliwej sprawiedliwości wobec przestępców . Legenda głosi, że Ajschylos poniósł śmierć w najdziwniejszych okolicznościach, kiedy przechodzący orzeł upuścił mu na głowę żółwia.

Grecki pisarz . Niewolnik w starożytnej Grecji w VI wieku p.n.e. Ezop był twórcą lub popularyzatorem gatunku bajek noszących jego imię. Niewiele o nim wiadomo: ponad pół tuzina miejsc twierdziło, że jest ich rodowitym synem i chociaż Herodot odnotowuje, że został zabity przez obywateli Delf, nie podaje żadnego motywu. Bajki Ezopa były krótkimi opowieściami, odpowiednimi dla dzieci i zorganizowanymi wokół prostej lekcji moralnej. Większość z nich przedstawiała zwierzęta antropomorficzne - zwierzęta, które mówiły i zachowywały się jak ludzie, często motywowane jakąś przesadną ludzką cechą. W przeciwieństwie do opowieści o zwierzętach w wielu mitycznych tradycjach - na przykład opowieści o Kojotach z Ameryki Północnej - zwierzęta Ezopa nie przedstawiały istot duchowych ani boskich, ani nie wyjaśniały natury świata. Były one porównywalne do współczesnej literatury dziecięcej i kreskówek, choć z zacięciem edukacyjnym. Bajki pozostają jednymi z najbardziej znanych opowieści w świecie zachodnim, często poddając się przysłowia. Niektóre z najbardziej znanych to The Fox and the Grapes, od którego wywodzi się idiom "kwaśne winogrona", w odniesieniu do czegoś, do czego, podobnie jak winogrona, których lis nie może dosięgnąć, uważa się, że nie jest warte zachodu; The Tortoise and the Hare, który stwierdza, że "powolny i stały wygrywa wyścig" i został dostosowany do wielu mediów, w tym kreskówki Disneya; Mrówka i konik polny, z których ten ostatni cierpi przez srogą zimę, na którą nie był przygotowany tak jak mrówka; i chyba najbardziej sugestywnie, Skorpion i żaba. W tej opowieści skorpion prosi żabę, aby przeniosła go przez rzekę, a gdy żaba odmawia obawiając się użądlenia, skorpion odsuwa troskę na bok, wskazując, że gdyby użądlił żabę, oboje umrą, gdy skorpion utonie. Mimo to strach żaby okazuje się uzasadniony - gdy skorpion ukąsił ją w połowie rzeki, przypomina żabie, że takie zachowanie jest wyraźnie naturą skorpiona.

Powstanie afrykańskich miast-państw rozpoczęło się w Afryce Północnej od starożytnego Egiptu, a następnie ukształtowania się imperium Kartaginy. Obie te cywilizacje są mocno udokumentowane pisemnymi relacjami, podobnie jak inne północnoafrykańskie królestwa Numidii i Mauretanii. Jednak poza zachowanymi relacjami z drugiej ręki od wczesnych podróżników z Egiptu lub Kartaginy, wiedza o państwach-miastach w pozostałej części Afryki opiera się wyłącznie na dowodach archeologicznych. Kartagina rządziła obszarem wokół swojej stolicy poprzez bezpośrednie rządy, a pozostałymi obszarami przez królów-klientów, takich jak Numidia. Numidyjczycy wspierający Rzymian w bitwie pod Zamą w 202 roku p.n.e. widział klęskę Kartagińczyków, przygotowując scenę do zniszczenia samej Kartaginy w 146 r. p.n.e. Numidia miała krótki okres niepodległości, zanim również znalazła się pod kontrolą Rzymian. Uważa się, że najbardziej znane afrykańskie miasta-państwa poza Afryką Północną powstały we współczesnym Sudanie i Etiopii, z wieloma osadami w pobliżu zbiegu Nilu Błękitnego i Białego, a starożytne megality znaleziono w południowej Etiopii. Stopniowo pojawiły się dwa państwa-miasta, Meroe (900 p.n.e.- 400 n.e.) i Aksum (100 -1000 n.e.), oba przekształcone z potężnych miast w znaczące królestwa kontrolujące duże połacie ziemi, polegając w dużym stopniu na wczesnym wykorzystaniu żelaza. O wykorzystaniu brązu i żelaza w wojnie świadczy też wyraźnie lokalizacja niektórych z tych osad. W Sudanie znaleziono pozostałości wielu starożytnych wiosek i małych miasteczek, co pokazuje, że ochrona przed atakiem była znacznie ważniejsza niż dostęp do żyznych gruntów ornych. Drugim obszarem, który wydawał się być świadkiem powstania miast-państw w starożytności, była subsaharyjska Afryka Zachodnia. Odkrycie dużej liczby przedmiotów i artefaktów w Nok we współczesnej Nigerii, która rozkwitała od 500 p.n.e., dowiodło istnienia bogatego miasta handlowego na płaskowyżu Jos. Wydaje się prawdopodobne, że w regionie istniałyby inne osady i małe miasta-państwa, a ludzie z tego obszaru zaczęli migrować wzdłuż zachodniego wybrzeża dzisiejszego Gabonu, Konga i Angoli, a także w głąb lądu do Jeziora Wiktorii . Głównym afrykańskim miastem-państwem, które powstało pod koniec tego okresu, było Wielkie Zimbabwe. Jej kamienne budowle, niewątpliwie zastępujące wcześniejsze drewniane, świadczą o tym, jak rozwinęło się społeczeństwo na tym terenie do XI wieku n.e.

Zachowało się niewiele współczesnych materiałów pisanych na temat tradycji religijnych w starożytnej Afryce, z wyjątkiem inskrypcji starożytnych Egipcjan dotyczących ich wierzeń oraz relacji Herodota, kiedy opisywał on religie i folklor Afryki Północnej. Wierzenia egipskie obejmowały bogów i monarchów jako potomków tych bóstw i ich przedstawicieli na ziemi. Wielu egipskich bogów ma różne formy, a niektórzy, jak Horus i Izyda, są dobrze znani, a zmiany pogody, klimatu i dobrobytu w kraju odzwierciedlają względną moc poszczególnych rywalizujących bóstw. Krótko w XVIII dynastii faraon Echnaton (XIV wiek p.n.e.) próbował ustanowić monoteizm z kultem boga słońca Atona. Ten ruch osłabił władzę kapłanów oddanych bogu słońca Amunowi-Ra, który zadał cios. Po ustanowieniu nowej stolicy w Tel el Amarna, faraon zmarł w tajemniczych okolicznościach, a stara religia została przywrócona i kontynuowana aż do przejęcia Egiptu przez Ptolemeuszy w IV wieku p.n.e. stał się częścią Cesarstwa Rzymskiego. Chociaż koncepcje te powstały w Egipcie, podobne idee, prawie na pewno wywodzące się z Egiptu, można znaleźć w Nubii i gdzie indziej. W Meroë we współczesnym Sudanie istnieją dowody na kult bogów podobny do Egipcjan. Wydaje się również prawdopodobne, że podobne idee kwitły przez wiele stuleci w Kush i Aksum, które to ostatnie we współczesnej Etiopii znalazło się pod wpływem południowej Arabii i wprowadziło stamtąd do Afryki niektóre bóstwa. W Kartaginie wiele wierzeń było zgodnych z wierzeniami Fenicjan. Mówiono również, że bóstwo Moloch zaspokaja tylko ofiary z ludzi, a niektórzy historycy sugerują, że jeden z braci Hannibala został złożony w ofierze Molochowi jako dziecko. Współcześni historycy sugerują, że Rzymianie wyolbrzymiali krwiożerczy charakter kultu kartagińskiego bóstwa Molocha, aby lepiej usprawiedliwić swoją wojnę z Kartaginą i że duża liczba ciał niemowląt znalezionych przez archeologów na cmentarzysku w pobliżu Kartaginy mogła pochodzić raczej z chorób. niż masowe ofiary z małych dzieci. Królestwa Numidii i Mauretanii na zachód od Kartaginy były częściowo pod wpływem idei Kartaginy, ale później przyjęły rzymskie praktyki religijne, stając się częścią Cesarstwa Rzymskiego. Wiele można się domyślać na temat praktyk religijnych w Afryce subsaharyjskiej w tym okresie na podstawie posągów znalezionych w miejscach takich jak Nok we współczesnej północnej Nigerii. Ich rzeźbione kamienne posągi bóstw przetrwały, wykazując możliwe podobieństwa do niektórych śródziemnomorskich koncepcji Matki Ziemi. Wydaje się jednak bardziej prawdopodobne, że kult przodków był najważniejszym elementem tradycyjnej religii afrykańskiej, jak niewątpliwie było w przypadku wielu innych wczesnych społeczeństw. Uważa się, że figurki ludzkie, takie jak setki wyrzeźbionych ze steatytu ludów z Esie w południowo-zachodniej Nigerii i mosiężne głowy z Ife, reprezentują przodków, wodzów lub innych rzeczywistych ludzi. W Jenné-jeno i kilku innych pobliskich miejscach kości krewnych były czasami chowane w domach lub budynkach grzebalnych. Gdy islam wkroczył na ten obszar, radykalnie zmieniło to przekonania religijne na tym obszarze. Islam doprowadził do budowy wielu meczetów, których cmentarze znajdowały się na ich terenie lub na obrzeżach miast. Czczono groby świętych mężów oraz miejsca pielgrzymek i czci. W niektórych miejscach islam zaadaptował się do niektórych lokalnych zwyczajów, ale w innych obszarach, takich jak Afryka Saharyjska, całkowicie zmienił charakter tradycji religijnej. W niektórych częściach Afryki Zachodniej doszło do starcia między fundamentalnymi koncepcjami islamu a obyczajami plemiennymi, ale w większości obszarów kult przodków został zastąpiony synowskim szacunkiem dla przodków.

(IX wiek p.n.e.) król i królowa Samarii

Król Achab i królowa Izebel byli najbardziej oczernianą przez późniejszych pisarzy biblijnych parą królewską Izraela, ale to właśnie Achab uczynił Izrael i jego armię jednymi z najsilniejszych na scenie narodów i potęg Bliskiego Wschodu na początku IX wieku p.n.e. Umocnił i upiększył nowo założoną stolicę Izraela, Samarię. Wykopaliska archeologiczne pokazują, że za jego panowania w różnych regionach jego królestwa budowano miasta, aby Izrael mógł stawić opór atakom sąsiednich ludów. Jego reputacja zwróciła uwagę Fenicjan na północy, tak że jeden z ich kapłanów zaoferował Achabowi swoją córkę Izebel w zaaranżowanym małżeństwie politycznym. Biblia podaje, że Achab stoczył trzy lub cztery wojny z przerażającymi Aramejczykami i wygrał dwie z nich. Geniusz polityki zagranicznej Achaba wydaje się polegać na zawarciu pokoju z Judą na południu, stanami filistyńskimi na zachodzie i Fenicją na północy. Oszczędzanie zasobów i ograniczanie bitew pozwoliło mu uzyskać ustępstwa od Aramejczyków. Prawdziwe wyzwanie wyszło z tradycyjnego siedliska imperialnych ambicji, Mezopotamii. Tutaj zaciekli Asyryjczycy mobilizowali swoje siły, by odbudować swoje imperium na zachodnim krańcu Żyznego Półksiężyca. Tylko prowizoryczny sojusz wszystkich królestw mógł stanąć na drodze Asyrii. Kroniki asyryjskie mówią o zwycięstwie na polu bitwy pod Karkar (853 r. p.n.e.) w dolinie Orontes w regionie przybrzeżnym dzisiejszej Syrii, ale nie było to wystarczająco decydujące, by zwycięzcy szli dalej w kierunku ich celu. Fenicja nie została nawet dotknięta, a tym bardziej Izrael. Inne drobne straty Izraela w tym czasie są opisane w Moabit Stone: Mały region daleko na południowym wschodzie (dzisiejsza Jordania) odłączył się od hegemonii. Achab wiedział również, jak kierować sprawami wewnętrznymi państwa. Polegał na nowej stolicy Samarii, aby zintegrować nie-izraelskie grupy interesu, głównie zwolenników kultu Baala i Aszery, podczas gdy starsze miasto Jizreel służyło jako rezydencja dla tradycyjnych elementów kultury izraelickiej. Ta równowaga sugeruje, że Achab pozwolił na budowanie obcych świątyń, chociaż wykazywał pewne wahające się przywiązanie do izraelskiego Boga. Według Biblii wyjaśnieniem tego rozdwojenia było wzrastające poddanie się fenickiej żonie Jezebel. Według geologii podanych w Flawiuszu i innych klasycznych źródłach była pra-ciotką Dydony, wygnaną księżniczką Fenicji i legendarną założycielką Kartaginy. Była gorącą wielbicielką Baala, pracując za kulisami, aby osiągnąć dominację dla swojej religii i dynastii. Próbowała wyeliminować wszystkich tradycyjnych proroków w Izraelu i spiskowała przeciwko słynnemu prorokowi Eliaszowi. Przeżyła męża o 10 lat i zmarła dopiero wtedy, gdy jej osobisty personel zwrócił się przeciwko niej w obliczu zbuntowanego generała. Jej synowie i córka przeszli do władzy: Ochozjasz był królem przez dwa lata po śmierci Achaba; potem jej syn Joram rządził przez osiem lat; jej córka Atalia poślubiła króla Judy, a następnie bezlitośnie zabiła całe potomstwo własnego syna, aby mogła rządzić przez sześć lat po śmierci syna. W biblijnej relacji Eliasz, prorok Izraela, jest nieskażonym światłem, które rzuca mroczne cienie na reputację Achaba i Izebel. Achab jest pragmatykiem, który idzie na kompromis ze swoją wiarą i współistnieje z bałwochwalstwem, podczas gdy Jezebel wciela się w samowolną i bałwochwalczą złośnicę, której dążenie do władzy podważa bosko zrównoważony rząd. W Nowym Testamencie Jezebel staje się typem uwodzicielskiej fałszywej prorokini, która pod płaszczykiem religii daje licencję na niemoralność i bałwochwalstwo.

(zm. ok. 1362 p.n.e. i ok. XIV w. p.n.e.) Władcy egipscy

Echnaton, faraon XVIII dynastii Egiptu, był drugim synem Amenhotepa III (1391-54 p.n.e.) i Tiy (ok. 1385 p.n.e.). Jego panowanie zapoczątkowało rewolucyjny okres w historii starożytnego Egiptu. Nefertiti była jego piękną i potężną królową. Nie był ulubionym dzieckiem rodziny i został wykluczony z wydarzeń publicznych za czasów swojego ojca Amenhotepa III. Echnaton rządził z ojcem w koregencji przez krótki okres. Został koronowany w świątyni boga Amona w Karnaku jako Amenhotep IV. Od piątego roku panowania zmienił imię na Echnaton (Sługa Atona). Jego królowa została przemianowana na Nefer-Nefru-Aten (Piękne Jest Piękno Atona). Faraon zapoczątkował daleko idące zmiany w dziedzinie religii. Usunął 2000 lat religijnej historii Egiptu. W swoim monoteizmie miał być czczony tylko Aten, bóg dysku słonecznego. Znaczenie zmienionych imion dla niego i jego królowej było w stosunku do Atona. Nawet nowej stolicy, którą zbudował, nadano nazwę Akhetaton (Horyzont Atona). Uczynienie Atona "jedynym bogiem" ograniczyło rosnącą moc kapłaństwa. Wcześniej Egipcjanie czcili wielu bogów przedstawionych w postaci zwierzęcej lub ludzkiej. Poszczególne miasta miały swoich bogów. Bóg słońca otrzymał nowe imię Aten, starożytne imię fizycznego Słońca. Król był łącznikiem między bogiem a zwykłym ludem. Echnaton był przywódcą prowadzącym swoich wyznawców do nowego miejsca, gdzie budowano królewskie grobowce, świątynie, pałace, statuty faraona i budynki. W centrum stolicy zbudowano rozległą drogę. Przeznaczona do procesji rydwanów była jedną z najszerszych dróg w starożytności. Stolica Achetaton na pustyni otoczona była z trzech stron klifami, a od zachodu rzeką Nil. Grobowce rodziny królewskiej zbudowano w dolinie prowadzącej na pustynię. W pobliżu Nilu zbudowano gigantyczną świątynię dla Atona. Zamożni mieszkali w przestronnych domach otoczonych wysokimi murami. Inni mieszkali w domach zbudowanych między zamurowanymi zabudowaniami bogatych. Za panowania Echnatona w stolicy Achetaton mieszkało około 10 000 osób. Grafika stworzona za panowania Echnatona różniła się od tysięcy lat egipskiej tradycji artystycznej przyjęciem realizmu. Echnaton, prawdopodobnie cierpiący na zaburzenie genetyczne znane jako zespół Marfana, miał długą głowę, brzuch, krótki tułów i wydatne obojczyki. Reprezentacje faraona nie były zgodne z odwieczną tradycją przystojnego mężczyzny o dobrej sylwetce. Rzeźbiarz przedstawił to, co widział w rzeczywistości, prawdopodobnie pod kierunkiem Echnatona. Pochodzenie niezwykle pięknej i potężnej królowej Nefertiti jest niejasne. Niektórzy uważają, że królowa Tiy była jej matką. Według innych była córką wezyra Ay, który był bratem królowej Tiy. Ay czasami nazywał siebie "ojcem boga", sugerując, że był teściem Echnatona. Miała duże znaczenie za panowania męża, a zdjęcia ukazują ją w insygniach króla wykonującego egzekucje na obcych więźniach przez pobicie ich. Według niektórych egiptologów od 1340 r. p.n.e. była koregentką z mężem. i instrumentalna w reformach religijnych. Niektórzy uczeni egipscy uważają, że w tym samym roku spadła z łask królewskich lub mogła umrzeć. Nefertiti prawdopodobnie została pochowana w stolicy, ale jej ciała nigdy nie odnaleziono. Niektórzy badacze uważają, że rządziła przez krótki czas po śmierci Echnatona. Nie miała synów, ale jej zięciem był przyszły król Tutanchamon. Znany jako "pierwszy człowiek w historii ludzkości", panowanie Echnatona stanowi ważny okres w historii Egiptu. Pomimo jego rewolucyjnych zmian, Egipt powrócił do wcześniejszego dyskursu religijnego po jego śmierci.

Pierwsze znane imperium Mezopotamii, założone w mieście Akad, prosperowało od końca XXIV wieku p.n.e. do początku XXII wieku p.n.e. Sargon z Akadu (2334-2279 p.n.e.) założył swoje imperium w Akadzie; jego dokładna lokalizacja jest nieznana, ale być może w pobliżu współczesnego Bagdadu. Jego stała armia pozwoliła mu prowadzić kampanię od wschodniej Turcji do zachodniego Iranu. Chociaż nadal nie jest jasne, jak daleko utrzymywał stałą kontrolę, prawdopodobnie wahał się od północnej Syrii do zachodniego Iranu. Jego następcami zostali jego dwaj synowie, Rimusz (2278-70 p.n.e.) i Manisztusu (2269-55 p.n.e.), którzy odnieśli własny sukces militarny, tłumiąc rebelie i prowadząc kampanie od północnej Syrii po zachodni Iran. Jednak to syn Manisztusu, Naram-Sin (2254-18 p.n.e.), doprowadził imperium na szczyt. Ustanowił i utrzymał kontrolę od wschodniej Turcji do zachodniego Iranu. W przeciwieństwie do swojego dziadka, który został deifikowany po jego śmierci, Naram-Sin twierdził, że jest boski, gdy był jeszcze żywy. Rządy syna Naram-Sina, Shar-kali-sharri (2217-2193 p.n.e.) były w większości pomyślne, ale pod koniec jego panowania imperium akadyjskie kontrolowało tylko małe państwo w północnej Babilonii. Po śmierci Shar-kalisharriego zapanowała anarchia do czasu przywrócenia porządku przez Dudu (2189-2169 p.n.e.) i Szu-Durula (2168-2154 p.n.e.), ale byli to bardziej władcy miasta-państwa niż królowie rozległego imperium. Upadek imperium akadyjskiego można wytłumaczyć wewnętrznymi rewoltami lokalnych gubernatorów, a także zewnętrznymi atakami grup takich jak Gutianie, Elamici, Lullubi, Huryci i Amoryci. Imperium akadyjskie wyznaczyło standard, do którego dążyli mezopotamscy królowie przez następne dwa tysiąclecia. Z tego powodu pojawiło się wiele literatury dotyczącej królów akadyjskich, zwłaszcza Sargona i Naram-Sina. W legendzie Sargona, która odnosi się do jego nieślubnych narodzin, Sargon zostaje umieszczony w trzcinowym koszu w Eufracie, zanim zostanie wyciągnięty przez mężczyznę o imieniu Aqqi i wychowany jako ogrodnik. Od tego skromnego początku Sargon ustanawia się królem pierwszego imperium mezopotamskiego. Król bitwy to kolejna opowieść o tym, jak Sargon udał się do Purushkhandy w środkowej Turcji, aby uratować tamtejszych kupców przed uciskiem. Po pokonaniu króla miasta, Nur-Daggala, miejscowy władca może nadal rządzić tak długo, jak uzna Sargona za króla. Jednak Naram-Sin jest często przedstawiany jako niekompetentny i lekceważący bogów. W Klątwie Akkadu Naram-Sin jest sfrustrowany, ponieważ bogowie nie pozwolą mu odbudować świątyni boga Enlila, więc zamiast tego niszczy ją. Enlil wysyła następnie Gutian, aby zniszczyli imperium akadyjskie. Jak jednak wiemy, po śmierci Naram-Sina imperium akadyjskie nadal miało 25 lat dobrobytu pod rządami Shar-kali-sharri, a Gutianie nie byli jedynym powodem upadku imperium akadyjskiego. W rzeczywistości nie ma dowodów na to, że Gutian sprawiali problemy Akadyjczykom aż do późnych czasów panowania Shar-kali-sharri. Chociaż ta historia miała ważny cel dydaktyczny, pokazuje, że należy zachować ostrożność przy odtwarzaniu historii imperium akadyjskiego z mitów i legend. W Legendzie Cuthean Naram-Sin wyrusza do walki z grupą, która najechała Imperium Akkadyjskie. Naram-Sin szuka wyroczni na temat wyniku bitwy, ale ponieważ jest ona negatywna, ignoruje ją i kpi z całego procesu wróżenia. Podobnie jak w Klątwie Akkadu, brak szacunku Naram-Sina do bogów wpędza go w kłopoty, gdy zostaje trzykrotnie pokonany przez najeźdźców. W końcu szuka innej wyroczni i otrzymuje pozytywną odpowiedź. Naram-Sin nauczył się swojej lekcji: "Bez wróżbiarstwa nie wykonam kary". Pomimo tych opowieści, są inne, które przedstawiają Naram-Sin w bardziej pozytywnym świetle jako skutecznego króla o wyjątkowych zdolnościach militarnych. Wraz ze scentralizowanym rządem przychodzi standaryzacja. Obejmowało to stopniowe zastępowanie w dokumentach administracyjnych niesemickiego języka sumeryjskiego, akadyjskim, językiem wschodniosemickim. Datowanie według nazw lat, czyli nazywanie każdego roku po określonym wydarzeniu, takim jak "rok, w którym Sargon zniszczył Mari", stało się systemem używanym w Babilonii do 1500 r. p.n.e. kiedy został zastąpiony datowaniem przez lata panowania. Istniał również znormalizowany system miar i wag. Ze wszystkich regionów imperium pobierano podatki, aby opłacić tę scentralizowaną administrację. Władca akadyjski mianował gubernatorów na terytoriach kontrolowanych przez imperium, ale wiele razy lokalny władca był właśnie potwierdzany w swojej roli. Gubernator musiałby złożyć przysięgę wierności akadyjskiemu cesarzowi i zapłacić daninę, ale czasami, gdy imperium było słabe, lokalni władcy mogli zbuntować się i domagać się własnej suwerenności. Oznaczało to, że władcy akadyjscy nieustannie tłumili bunty. Ale być może najważniejszym precedensem zapoczątkowanym przez Imperium Akkadyjskie było wprowadzenie córki Sargona, Enheduanny, jako arcykapłanki boga księżyca Nanny w Ur. Skomponowała dwa hymny poświęcone bogini Inannie, czyniąc ją najstarszą znaną autorką w Mezopotamii. Zapewniało to bardzo potrzebną legitymację królestwu w południowej Babilonii i było praktykowane przez królów mezopotamskich aż do VI wieku p.n.e.

(450-404 r. p.n.e.) grecki mąż stanu i generał

Alkibiades był Ateńczykiem, który miał wpływ na wywołanie zamieszek w swoim rodzinnym mieście, które w dużym stopniu przyczyniły się do wyjaśnienia porażki Sparty w wojnie peloponeskiej (431-404 r. p.n.e.). Alcybiades był postacią kontrowersyjną i dzielącą, a jego spuścizna po części nadal jest ubarwiona przez jego wady charakteru nawet przez tysiąclecia po jego śmierci. Tukidydes, Platon i Plutarch opowiadają o przygodach Alcybiadesa w swoich historiach. Alcybiades urodził się w potężnej rodzinie, a jego ojciec dowodził armią ateńską w bitwie, w której zginął. Alkibiades miał wtedy zaledwie około siedmiu lat i został podopiecznym męża stanu Peryklesa. Następnie wkroczył w ateńskie życie publiczne na polu politycznym i wojskowym. Po części dzięki swojemu pochodzeniu szybko osiągnął wysoki urząd i służył z wyróżnieniem. W bitwie pod Delium asystował Sokratesowi, który został ranny i skorzystał z rady starszego mężczyzny. Jednak Alcybiades był zbyt ekstrawagancką osobowością, by przestrzegać zasad moralnych, których Sokrates wymagał od swoich uczniów. Rzeczywiście, związek z Alcybiadesem był później częścią oskarżenia przeciwko Sokratesowi o zepsucie młodzieży. Alcybiades był zajęty ustanawianiem się jako wiodąca osobistość w zgromadzeniu ateńskim, Ekklesia, a jednocześnie stał się znany jako początkujący bywalca towarzystwa. Jego rodzina cieszyła się osobistymi stosunkami z interesami Spartan i spodziewał się, że będzie mógł skorzystać z tych powiązań, by wynegocjować porozumienie pokojowe kończące wojnę peloponeską. Jednak spartańscy przywódcy nie chcieli aprobować tego osobistego podejścia i nalegali na formalne ustalenia. Następnie Alcybiades prowadził antyspartańską politykę, która prawdopodobnie utrwaliła wojnę, prawdopodobnie z poczucia irytacji. Zorganizował sojusz z peloponeskimi miastami-państwami Argos, Elis i Mantineia. Sojusz został pokonany w bitwie pod Mantineią w 418, która doprowadziła do dominacji Spartan w kraju i zmusiła Ligę Peloponeską do poszukiwania nowych frontów w wojnie. To konieczność otwarcia nowego frontu doprowadziła do kampanii syrakuskiej na Sycylii. Alcybiades pozycjonował się jako jeden z przywódców tej kampanii, ale na skraju wyjazdu ekspedycji odkryto, że posągi boga Hermesa zostały okaleczone i, na podstawie raczej poszlak, Alcybiades został oskarżony o pogwałcenie Misteriów Eleuzyjskich. Popłynął z ekspedycją, ale śledztwa były kontynuowane podczas jego nieobecności. Kiedy ustalono, że powinien wrócić do Aten, aby odpowiedzieć na postawione mu zarzuty, Alkibiades uciekł do Sparty i zapewnił sobie bezpieczeństwo, udzielając Spartanom cennych porad wojskowych. Zmniejszył swoją popularność, rzekomo uwodząc żonę króla Sparty. W końcu Spartanie znudzili się Alcybiadesem, a on starał się zrobić dla siebie nową karierę, zabiegając o Persów, którzy widzieli zamieszanie na greckim lądzie jako możliwą okazję do poszerzenia swoich wpływów. Przez kilka lat Alcybiades zmieniał strony z Persji, na Ateny, na neutralność, w zależności od wiatrów politycznych. Błyskotliwość ekspresji i savoir-faire łączyły się z całkowitym brakiem skrupułów, gdy szukał dla siebie najlepszej przewagi. W końcu zwycięstwa spartańskiej marynarki zapewniły decydującą przewagę i wykorzystały okazję, by doprowadzić do zabicia gubernatora Frygii, gdzie ukrywał się Alcybiades, aby go zabił. Tak zakończyło się życie jednej z najbardziej żywych osobistości starożytnych Aten, która z pewnością mogłaby osiągnąć prawdziwą wielkość, gdyby mógł poślubić swoje dary z pewnym poczuciem osobistej integralności.<

(356-323 r. p.n.e.) władca macedoński

Aleksander Wielki urodził się w Pelli latem 356 r. p.n.e. Jego ojcem był Filip Macedoński, a matką Olimpias. Filip II wstąpił na tron w 359 r. p.n.e. w wieku 24 lat. Za Filipa II Macedonia rozkwitła i wyłoniła się jako silne mocarstwo. Filip zreorganizował swoją armię w falangę piechoty, używając nowej broni znanej jako sarissa, która była bardzo długą (18 stóp) włócznią. Była to niszczycielska siła przeciwko wszystkim innym armiom używającym włóczni standardowej wielkości tamtych czasów. Narodziny i wczesne dzieciństwo Aleksandra są niejasne, o czym opowiada jedynie Plutarch, który napisał Życie Aleksandra około 100 roku n.e., wiele wieków później. W młodości Aleksander miał wykształcenie klasyczne, a jednym z jego nauczycieli był Arystoteles. Jeden z jego nauczycieli, Lizymach, promował utożsamianie Aleksandra z greckim bohaterem Achillesem. Później Filip II wziął kolejną żonę, Kleopatrę, która urodziła mu syna o imieniu Caranus i córkę. To stworzyło drugiego następcę tronu. Olympias była kobietą o silnej woli, która zazdrośnie strzegła prawa syna do dziedziczenia. Dała Filipowi jego najstarszego syna, jednak nie była już przychylna Filipowi. W wieku 18 lat Aleksander i jego ojciec poprowadzili kawalerię przeciwko armiom Aten i Teb, które walczyły na ostatniej linii obrony greckiej przed podbojem Filipa. Filip zastawił pułapkę swoim manewrem iw decydującym momencie Aleksander wraz ze swoją kawalerią zastawił pułapkę. To zwycięstwo w bitwie pod Cheroneą w sierpniu 338 roku zakończyło podbój Grecji przez Filipa. W 336 Filip został zamordowany przez ochroniarza Pauzaniasza. Po śmierci ojca Aleksander i jego matka Olimpias pozbyli się wszystkich jego rywali politycznych, którzy walczyli o tron. Druga żona i dzieci Filipa zostały zabite.

ALEKSANDER KRÓL

Aleksander został królem w 336 roku. Był absolutnym władcą Macedonii i królem miast-państw Aten, Sparty i Teb. Jako nowy król musiał udowodnić, że jest tak potężnym władcą, jak jego ojciec Filip II. Rewolty przeciwko jego rządom po raz pierwszy miały miejsce w Tracji. Wiosną 335 roku Aleksander i jego armia pokonali Traków i wkroczyli do królestwa plemiennego po drugiej stronie Dunaju. Aleksander stanął przed wyzwaniem udobruchania niedawno podbitych greckich państw-miast. Podczas gdy Aleksander przebywał w królestwie plemiennym, greckie miasta zbuntowały się przeciwko macedońskim rządom. Ateński mówca Demostenes rozpuścił pogłoskę, że Aleksander został śmiertelnie ranny w ataku. Wiadomość o śmierci Aleksandra wywołała bunt w innych państwach greckich, takich jak Teby. Tebańczycy zaatakowali macedoński garnizon ich miasta i wypędzili macedońskiego generała Parmenio. Ich zwycięstwo było zasługą greckiego najemnika imieniem Memnon z Rodos. Memnon pokonał Parmenio w Magnezji i zepchnął go z powrotem do północno-zachodniej Azji Mniejszej. Aleksander powrócił do Teb po swoich zwycięstwach i spotkał się z silnym sprzeciwem Tebańczyków ale Aleksander szybko ich pokonał.

KAMPANIA PRZECIWKO PERSJI

Aleksander rozpoczął kampanię przeciwko Persji wiosną 334 r. Persowie zaatakowali Ateny w 480 r., paląc święte świątynie Akropolu i zniewalając Greków Jońskich. Aleksander, Macedończyk, zyskał wielką przychylność Greków, jednocząc ich przeciwko Persji. Wyruszył z armią 30 000 piechoty, 5 000 kawalerii i flotą 120 okrętów wojennych. Główną siłą była falanga piechoty, składająca się z 9000 ludzi uzbrojonych w sarisę. Armia perska liczyła około 200 000 ludzi, w tym najemników greckich. Memnon, grecki generał najemników, dowodził siłami perskimi. Aleksander od najmłodszych lat miał doskonałą znajomość perskiej strategii wojennej. Wiosną 334 przekroczył Hellespont (Dardanele) na terytorium perskie. Armia perska stacjonowała pod górę na stromym, śliskim, skalistym terenie na wschodnim brzegu rzeki Granik. Tutaj po raz pierwszy spotkali armię Aleksandra w maju 334 roku. Aleksander został zaatakowany ze wszystkich stron, ale udało mu się uciec, choć został ranny. Persowie opuścili bitwę, myśląc, że osiągnęli zwycięstwo, i pozostawili do walki tylko swoich greckich najemników, co spowodowało bardzo wysoki wskaźnik strat po stronie perskiej. Armie Aleksandra posuwały się na południe wzdłuż wybrzeża jońskiego. Niektóre miasta poddały się wprost. Greckie miasta, takie jak Efez, powitały go jako wyzwoliciela z rąk Persów. Siły Memnona nadal stanowiły zagrożenie dla Aleksandra. Stacjonowali na morzu, a ponieważ Aleksander nie chciał przyłączyć się do bitwy morskiej, nie byli w stanie powstrzymać jego postępów na lądzie. W mieście Halikarnas Aleksander i Memnon ponownie spotkali się w walce. Aleksander zajął miasto, spalił je i ustanowił swoją sojuszniczką Adę jako królową. Perskie miasta Termessus, Aspendus, Perge, Selge i Sagalassus zostały później zdobyte bez większych trudności. Ta łatwość podboju trwała, dopóki nie dotarł do Celaenae, gdzie nakazał swojemu generałowi Antygonowi udobruchać region.

"BOSKI" WŁADCA AZJI

Podczas jego kampanii wojskowej ludzie uważali Aleksandra za boskiego. Według legendy nawet ocean wydawał się służalczy w stosunku do niego i jego armii. Istniała legenda związana z ogromnym węzłem liny, mówiąca, że ten, kto rozwiąże węzeł, będzie rządził światem. Wielu próbowało, podczas gdy Aleksander po prostu przeciął węzeł mieczem. Słysząc to, król Gordius z Gordium poddał swoje ziemie. Historia o spełnieniu się tego boskiego proroctwa szybko się rozeszła. Śmierć Memnona była również uważana za dowód boskiej jakości Aleksandra. Przyspieszyło to przemarsz Aleksandra przez perskie terytoria wschodniej części Morza Śródziemnego, które od dawna były podbitymi państwami greckimi. Bitwa pod Issus w zatoce Iskanderun była decydującą bitwą stoczoną w listopadzie 333 roku. Siłami perskimi dowodził sam perski król Dariusz. Dariusz miał potężną siłę, znacznie większą niż armia Aleksandra. Dariusz był genialny, zbliżając się do armii Aleksandra od tyłu i odcinając dostawy dla armii. Bitwa toczyła się na wąskiej równinie, która nie była wystarczająco duża dla ogromnych armii; toczyła się po drugiej stronie stromej rzeki Pinarus. To zmniejszyło przewagę Persów, a Aleksander wyszedł zwycięsko, gdy król Dariusz III uciekł. Bitwa pod Issus była punktem zwrotnym. Aleksander przeniósł się z wyzwolonych przez siebie greckich państw na ziemie zamieszkane przez samych Persów. Podbił Byblos i Sydon bez sprzeciwu. W Tyrze spotkał się z prawdziwym sprzeciwem. Miejska forteca znajdowała się na wyspie na morzu, a jego perspektywy pogarszał brak floty. Na pomoc przyszły mu wyzwolone wojska, które zdezerterowały z floty perskiej. Armia i lud Tyru zostali pokonani - większość została torturowana i zabita, niektórzy zostali sprzedani w niewolę. Inne nadmorskie miasta wtedy chętnie się poddały. W 331 Aleksander pomaszerował do Egiptu. Egipcjanie powitali go, gdy uwalniał ich spod perskiej kontroli, a w jego imieniu założono miasto Aleksandria. Aleksander odbył podróż przez pustynię do świątyni Zeusa Ammona, gdzie wyrocznia powiedziała mu o jego przyszłości i o tym, że będzie rządził światem. Z Egiptu Aleksander korespondował z Dariuszem, królem perskim. Dariusz chciał rozejmu, ale Aleksander chciał całego Imperium Perskiego. W tym samym roku wkroczył do Persji, by ścigać Dariusza. Podbił ziemie wokół Tygrysu i Eufratu. Aleksander spotkał Dariusza pod Gaugamelą i pokonał armię perską. Babilon i Suza upadły, a on zebrał ich bogactwa. Po zdobyciu perskiej stolicy Persepolis odpoczywał tam przez kilka miesięcy, a następnie kontynuował pogoń za Dariuszem. Jednak jego ludzie już zabili Dariusza. Aleksander zaczął przyjmować perskie stroje i zwyczaje, aby połączyć kulturę grecką i perską w nowe, większe imperium. Ożenił się z Roxane, tworząc królową, która nie była Greczynką, co zniechęciło część jego greckich zwolenników. Mimo to zebrał wystarczające wsparcie militarne, aby w 327 roku najechać Indie. Po wielu podbojach spotkał potężnego władcę Indii, Porusa, który stoczył wielką bitwę w pobliżu rzeki Hydaspes. Po tym jego ludzie byli niechętni dalszemu posuwaniu się w głąb Indii. Aleksander został poważnie ranny z raną w klatce piersiowej, a jego armie wycofały się z Indii. Aleksander zmarł 10 czerwca 323 r. p.n.e. w wieku 33 lat. Proponowano różne scenariusze jego śmierci, m.in. zatrucie, chorobę po przyjęciu alkoholowym lub nawrót malarii, którą nabawił się wcześniej. Pogłoski o jego chorobie krążyły wśród żołnierzy, wywołując w nich coraz większy niepokój. 9 czerwca generałowie postanowili po raz ostatni pozwolić żołnierzom zobaczyć swojego króla żywego, a goście byli wpuszczani do jego obecności pojedynczo. Ponieważ król był zbyt chory, by mówić, tylko machnął ręką. Następnego dnia Aleksander nie żył.