Aakjaer, Jeppe (1866-1930): duński poeta i powieściopisarz. Urodzony w Jutlandii w biednej rodzinie chłopskiej, był antyklerykiem, który stał się zapalonym działaczem na rzecz praw robotników chłopskich. Najlepiej zapamiętany jest ze swojej poezji, zwłaszcza piosenki Rugens / Song of the Rye (1906).
Aarestrup, Carl Ludvig Emil (1800-1856): duński poeta. Esteta z ciepłym podziwem dla kobiecego piękna i niezwykłą szczerością w opisie erotycznym, był mało znany aż do pośmiertnej publikacji jego wierszy w 1863 roku, a następnie wydania jego Samlede Digte / Collected Poems (1877). Urodzony w Kopenhadze Aarestrup był z zawodu lekarzem i opublikował tylko jeden tom poezji Digte / Poems (1838), za swojego życia.
Aasen, Ivar Andreas (1813-1896): norweski filolog, poeta i dramaturg. Badając dialekty wiejskie, łącząc je ze staronorweskim, rozwinął język ojczysty, który nazwał Landsm?l (obecnie znanym jako nynorsk lub nowy norweski) i który w zamierzowniu powinien zastąpić literacki duńsko-norweski. Landsm?l został uznany w 1885 r. wraz z Riksm?l lub Bokm?l, który jest rozwinięciem języka duńskiego (niegdyś oficjalnego i literackiego języka Norwegii). Aasen opublikował gramatykę Det norske folkesprogs grammatik / A Grammar of the Norwegian Folk Language (1948) oraz słownik Ordbog over det norsk folkesprog / Dictionary of the Norwegian Folk Language (1850). Pisał także sztuki i wiersze w Landsm?l.
Abbey, Edward (1927-1989): amerykański autor i konserwator. Jego powieści to The Monkey Wrench Gang (1976), opowiadający o gangu ekologicznych sabotażystów. To był bestseller, czyniąc Abbey′a kultwym bohaterem. Chociaż Abbey nie pochwalał ekologicznych ekstremistów, jego pisma i publiczne oświadczenia były charakterystycznie dziwaczne. Swoją pierwszą książkę, Jonathan Troy, opublikował w 1954 r. W Desert Solitaire (1968) - relacja z jego lat pracy na pół etatu w Arches National Monument, Utah - zaapelował o zakaz ruchu pojazdów mechanicznych w rezerwatach przyrody.
Abbot, Robert Sengstacke (1868-1940) : amerykański wydawca i redaktor, urodzony w Simons Island w stanie Georgia. W 1905 roku założył Chicago Defender, którego redagował do 1940 roku. Zaangażowany w obronę praw Afroamerykanów, gazeta prowadziła głośne kampanie przeciwko rasizmowi i niesprawiedliwości społecznej, w szczególności linczowi.
Abbotsford : dom szkockiego pisarza Waltera Scotta z 1811 roku, na prawym brzegu rzeki Tweed, region Borders w Szkocji. Pierwotnie gospodarski, został przebudowany w latach 1817-25 na gotycką salę baronialną i nadal jest w posiadaniu jego potomków.
Abbott, Jacob (1803-1879) : autor amerykański. Wstąpił do posługi Kościoła kongregacyjnego, ale jest najbardziej znany ze swoich pism edukacyjnych i religijnych. Po jego pierwszej książce, The Young Christian (1832), pojawiło się około 200 innych.
Abbt, Thomas (1738-1766) : niemiecki pisarz. Urodził się w Ulm, był przyjacielem Gottholda Lessinga i Mosesa Mendelssohna. Współpracował z Literaturbriefe, tygodnikiem literackim, który ukazał się w latach 1759-1765. Napisał Vom Tod furs Vaterland / O śmierci dla ojczyzny (1761) i Vom Verdienst / O zasługi (1765).
à Beckett, Gilbert Abbott (1811-1856) : angielski pisarz humorystyczny. Był autorem komiksowych historii Anglii i Rzymu oraz The Comic Blackstone (1844) o prawie angielskim. Napisał także ponad 50 sztuk i pomógł w dramatyzowaniu niektórych powieści Dickensa.
Abe Kobo (1924-1993) : japoński pisarz i dramaturg. Był liderem awangardy, a znajomość literatury zachodniej, egzystencjalizmu, surrealizmu i marksizmu wpłynęła na jego charakterystyczne traktowanie problemów alienacji i utraty tożsamości w powojennej Japonii. Jego książki obejmują klaustrofobiczną powieść Suna no onna / Woman of the Dunes (1962) i minimalistyczne sztuki, takie jak trylogia Bo ni natta otoko / Człowiek, który zamienił się w kij (1969).
Abercrombie, Lascelles (1881-1938) : Angielski poeta i uczony. Opublikował Interludia i wiersze (1908) oraz kilka innych tomów wersetów i dramatów poetyckich przed I wojną światową. Wśród krytycznych dzieł Abercrombie znajdują się m.in. Znaczenie (1932). Jego Wiersze zebrane ukazały się w 1930 roku.
Abish, Walter (1931-) : Amerykański pisarz pochodzenia austriacko-żydowskiego. Jego powieści, opowiadania i poezja eksperymentują z językiem i dźwiękiem. Używa niewyrażalnego, formalistycznego stylu do badania współczesnej historii i moralności w takich powieściach, jak Alphabetical Africa (1974), w których każdy rozdział zawiera słowa zaczynające się od tej samej litery oraz How German Is It? (1980), ironiczny przewodnik, który odsłania ciemność i poczucie winy za materializmem powojennych Niemiec.
About, Edmond François Valentin (1828-1885) : Francuski pisarz. Jego powieści to Le Roi des montagnes / The King of the Mountains (1856), Le Nez d'un notaire / The Lawyer's Nose (1862), L'Homme ? l'oreille cassée / The Man with the Broken Ear (1867), Le Cas de M Guérin (1862) i Le Roman d'un brave homme / The Story of a Good Man (1880). Współpracował również z pismami, założył Le XIX Si?cle / The Nineteenth Century w 1871 roku, napisał Le Progr?s, studium reform społecznych, oraz ABC du travailleur / Handbook of Social Economy; lub ABC robotnika (1868; przetłumaczone 1872).
Abrahams, Peter (1919-2017) : Południowoafrykański pisarz. Był pierwszym płodnym czarnoskórym pisarzem w RPA, którego powieści wyróżnia namiętny antyrasizm. Najbardziej znany z powieści Mine Boy (1946), Abrahams napisał całą swoją powieść po wygnaniu w 1939 roku. Następ.n.e. 20 lat spędził w Wielkiej Brytanii, zanim wyemigrował na Jamajkę w 1959 roku. We wczesnych powieściach, takich jak Song of the City (1945), wolność myśli jest przedkładana nad wolność polityczną. Jednak w późniejszych powieściach, takich jak A Wreath for Udomo (1956) i A Night of Own (1965), zmiana polityczna jest postrzegana jako warunek wolności umysłu. Późniejsza faza fikcji Abrahamsa to wzrost zainteresowania kolonializmem i rolą artysty w stosunku do ludzi. Inne prace to Return to Goli (1953), dokumentalna relacja z ponownej wizyty w Republice Południowej Afryki w 1952 roku, jego autobiografia Tell Freedom (1954) oraz powieści The Path of Thunder (1948), Wild Conquest (1951), oraz The View from Coyaba (1985).
Abrams, Meyer (Howard) (1912- 2015) : Amerykański krytyk literacki i pedagog. Był głównym krytykiem historycznym i humanistycznym, jego prace nad angielskimi poetami romantycznymi to The Mirror and the Lamp (1953). W latach 1945-83 wykładał literaturę angielską na Cornell University.
Abse, Dannie (1923-2014) : Walijski poeta, prozaik i dramaturg. Jego pierwszym tomem wierszy był After Every Green Thing (1949), a kolejne tomy to White Coat, Purple Coat: Collected Poems 1948-1988 (1989), Remembrance of Crimes Past (1990) i Selected Poems (1994). Ash on a Young Man's Sleeve (1954) i There Was a Youn g Man from Cardiff (1991) to pół-autobiograficzne powieści o jego żydowskim wychowaniu. Poeta w rodzinie (1974) to autobiografia. Abse urodził się w Cardiff, kształcił się na Uniwersytecie Południowej Walii i Monmouthshire oraz w King's College w Londynie, gdzie uzyskał kwalifikacje lekarza w 1950 r. Był poetą-rezydentem na Uniwersytecie Princeton w latach 1953-54. Jego werset odzwierciedla zarówno jego pochodzenie, jak i późniejsze codzienne doświadczenia. Jego najbardziej znaną sztuką jest jednoaktowa Gone and In the Cage, opublikowana w Three Questor Plays (1967). Intermittent Journals (1995) obejmuje artykuły literackie, medyczne i osobiste wspomnienia.
Abu-al-Ala al-Maarri (lub Abu'l-'Ala al-Ma'arri) (973-1057) : Arabski pisarz i poeta. Był wybitnym humanistą, wyróżniającym się nienawiścią do niesprawiedliwości, hipokryzji i przesądów. Jego twórczość obejmuje wiersze pod tytułem Saqt uz Zand, późniejsze wiersze Luzumiyyat oraz zbiór listów.
Abu Mâdî, Ilyâ (ok. 1890-1957) : Libański poeta. Ab? Mâdî opublikował kilka książek, zwłaszcza Al-Jadowil / The Brooks, w 1925 roku. W dużej mierze samouk, założył dwutygodniowy, a następnie codzienny przegląd literacki zatytułowany al-Samir, który redagował aż do śmierci. Ab? Mâdî wyjechał z Libanu do Egiptu, gdzie pracował jako sprzedawca wyrobów tytoniowych, zanim wyemigrował do USA w 1911 r. Był znany jako romantyczny poeta.
Abú Nuwás, Hasan ibn Háni (ok. 760 - ok. 815) : Arabski poeta. Uważany za jednego z największych poetów okresu Abbasydów, jest ceniony za swobodę, erotyzm i ironiczną lekkość dotyku, jaką wniósł do tradycyjnych form. Kształcił się w Basrze, spędził rok na pustyni wśród Arabów, a później mieszkał pod opieką kalifa Haruna al-Rashida w Bagdadzie. Divan des Abu Nuwas, przetłumaczone przez A von Kremera, ukazało się w Wiedniu w 1855 roku; został opublikowany w oryginale w Kairze 1860; oraz w Bejrucie 1884.
Academy, The : Brytyjskie czasopismo literackie i artystyczne, założone w 1869 r. Przez uczonego i wykładowcę C E C B Appletona (1841-1879) i wydawane do 1909 r. Wśród wielu współautorów byli Matthew Arnold, William Michael, Dante Gabriel Rossetti, Francis Turner Palgrave i William Morris.
Accademia della Crusca lub Furfuratorum : (Włoskie otręby crusca, które pozostają po parzeniu mąki) Włoska akademia założona we Florencji w 1582 r. Przez pisarza Antonio Francesco Grazziniego (1503-1584). Jego celem było oczyszczanie i pielęgnowanie języka i literatury włoskiej, a jej Vocabolario degli Accademici della Crusca (pierwsze wydanie 1612) jest nadal wzorem dla tego rodzaju dzieł. Académie Française była wzorowana na tym.
Acciaiuoli Donato (1429-1478) : Włoski uczony i humanista. Studiował u bizantyjskiego uczonego Johna Argyropoulosa we Florencji i zasłynął ze swojej znajomości greki, tłumaczenia Żywot Plutarcha oraz Polityki i etyki Arystotelesa. W 1473 r. Został członkiem rady magistratów we Florencji.
Accius (lub Actius lub Attius), Lucjusz (170 - ok. 85 p.n.e.): rzymski poeta tragiczny. Napisał ponad 40 tragedii na tematy greckie, ale tylko dwie na tematy rzymskie. Przetrwało około 700 linii jego pracy.
Accolti, Benedetto (1415-1464): włoski prawnik i pisarz. Urodzony w Arezzo, wykładał prawo na uniwersytecie we Florencji, a w 1458 r. Został kanclerzem Republiki Florenckiej. Zapamiętany jest przede wszystkim z historii pierwszej krucjaty, która jest podstawą eposu Gerusalemme liberata (1574) włoskiego poety Tassa.
Accolti, Bernardo (1458-1535): znany również jako Unico Aretino, włoski pisarz, syn Benedetto Accolti. Zdobył uznanie na kilku włoskich dworach, zwłaszcza w Mantui i Urbino, jako recytator zaimprowizowanych wersetów. Jego komedia Virginia, oparta na opowiadaniu z Dekameronu Boccaccia, została po raz pierwszy wystawiona w 1494 roku i wydrukowana w 1535 roku.
Accolti, Francesco (1416 - ok. 1484): znany również jako Francesco Aretino , Włoski prawnik i pisarz, brat Benedetto Accolti. Najbardziej znany jest z tłumaczenia wierszy (opublikowanego w 1528 r.) De bello italico adversus Gothos / The Italian War Against the Goths Leonarda Bruniego.
Achad Haam (lub Ahad ha-Am) (1858-1927): pseudonim Ashera Ginzberga, żydowskiego pisarza, filozofa i przywódcy syjonistów. Założył czasopismo Ha-Shiloa (1897) i podkreślił konieczność odnowy ducha hebrajskiego. W 1907 r. przeniósł się do Londynu, a w 1922 r. Do Palestyny, gdzie osiadł. Był bliskim doradcą przywódcy syjonistów Chaima Weizmanna. Urodzony na Ukrainie, wyjechał do Palestyny w 1891 i 1893 roku i przekonał się, że syjonizm musi podkreślać swój kulturowy i duchowy charakter, nie zgadzając się tym samym z celami politycznymi wielu innych syjonistów. Ostrzegł również w 1891 r., że Arabowie Palestyny sprzeciwiają się żydowskim planom politycznym na ich terytorium.
Achebe, Chinua (1930 - 2013): urodzony jako Albert Chinualumogu Achebe, Nigeryjski pisarz. Jego tematy obejmują społeczny i polityczny wpływ europejskiego kolonializmu na ludność afrykańską oraz problemy nowo niepodległych narodów afrykańskich. Jego najbardziej znanym dziełem jest wpływowa książka Things Fall Apart (1958), jedna z pierwszych powieści afrykańskich, które zdobyły światową renomę. Inne jego powieści to Arrow of God (1964), które przedstawia tradycyjne społeczeństwo Ibo oraz odpowiedź poszczególnych Ibos na europejskich misjonarzy i administratorów. No Longer at Ease (1960), A Man of the People (1966) i The Anthills of Savannah (1987) ujawniają trwałe skutki kolonializmu dla współczesnych Nigeryjczyków. Achebe opublikował także książki dla dzieci Chike and the River (1972) i How the Leopard Got Its Claws (1973), zbiór opowiadań Girls at War and Other Stories (1972) oraz tomik poezji Christmas in Biafra (1973). Założył także i redagował Okike (1971), afrykański dziennik nowego pisarstwa, który otrzymał wiele nagród.
Achilles Tatius (żył w II wieku naszej ery): grecki pisarz z Aleksandrii. Jego Romance of Leucippe and Clitophon wpłynęło na rozwój powieści w Europie.
Acker, Kathy (1944-1997): amerykańska autorka postmodernistyczna, feministyczna. Eklektyczny styl Acker, będący jedną z nowej fali awangardowych pisarzy pod wpływem kultowych postaci, takich jak William Burroughs i Georges Bataille, zyskał rozgłos, kiedy opublikowała Blood and Guts in High School w 1978. W tej powieści zestawienie elementów autobiografii, plagiatu i pornografii podważyło czytelnikową koncepcję fikcji i przesunęło granice pisarstwa. W wieku 18 lat zaczęła pracować w branży seksualnej jako striptizerka i wystawowa dziewczyna. W międzyczasie pisała artykuły dziennikarskie o branży porno, inspirowane twórczością Burroughsa. Jej pierwsze dwie powieści odzwierciedlają jego wpływ na jej twórczość: I Dreamed I Was a Nymphomaniac: Imagining (1974) i The Childlike Life of the Black Tarantula (1975). Jednak dzięki tym książkom Acker wypracowała również swój własny styl, charakteryzujący się odmową rozwijania fabuły i prowokacyjnym opisem tego, co seksualne, brutalne i brzydkie. Amerykański ruch feministyczny przyjął Acker jako głos nowej kontrkultury, ale w połowie lat osiemdziesiątych jej miłość-nienawiść do ojczyzny doprowadziła ją do przeprowadzki do Anglii. Acker zwróciła się także ku sztuce performance; jej kolczaste punkowe włosy, skórzana odzież, kolczyki i tatuaże dodały jej rozgłosu i wkrótce stała się dobrze znaną postacią. W 1990 roku Acker założył wydział pisarstwa w Instytucie Sztuki w San Francisco.
Ackroyd, Peter (1949-): angielski pisarz, biograf, recenzent i poeta. Jego powieść Hawksmoor (1985) zdobyła nagrodę Whitbread, a T.S. Eliot (1984) otrzymała nagrodę Whitbread za biografię. Inne książki Ackroyda to powieści Chatterton (1987), The House of Doctor Dee (1993), Milton in America (1996) i The Clerkenwell Tales (2003) oraz biografie Ezry Pounda (1987), Charlesa Dickensa (1990), William Blake (1995) i Thomas More (1998). W jego twórczości często zaciera się różnica między biografią a fikcją. Ackroyd urodził się w Londynie w Anglii, który w większości swoich książek opisuje jako "krajobraz dla mojej wyobraźni". Kształcił się w Clare College w Cambridge i Yale University w Connecticut. W 1973 roku dołączył do zespołu Spectator, stając się głównym recenzentem w gazecie The Times w 1986 roku. W latach 70. opublikował dwa tomiki wierszy, ale porzucił poezję jako środek komunikacji na rzecz prozy ze względu na jej komparatywność "bezkompromisowość".
Akmeizm: ruch w poezji rosyjskiej początku XX wieku będący reakcją na symbolizm. Acmeiści położyli neoklasyczny nacisk na jasne słowa o zdemistyfikowanej rzeczywistości. Do najważniejszych postaci należą Osip Mandelshtam, Anna Achmatowa i Nikolay Gumilyov (1886-1921), założyciel Acmeist organ Apollon (1909-17).
Acosta, José de (ok. 1539-1600): hiszpański jezuita i pisarz. W latach 1571-1587 mieszkał w Ameryce Południowej jako misjonarz i napisał historię tego kontynentu, opublikowaną w 1590 roku, Historia natural y moral de las Indias / A Natural and Moral History of the Indies.
Acuñ a, Cristóval de (1597 - ok. 1650): hiszpański misjonarz jezuita. Napisał relację z wyprawy badawczej w dół Amazonki, która pojawiła się w 1641 roku jako Nuevo descubrimiento del gran río de las Amazonas.
Adagia: zbiór łacińskich przysłów i aluzji opublikowany przez holenderskiego humanistę Erazma w 1500 roku. Teksty i jego komentarze miały zachęcać do stosowania poprawnego i eleganckiego stylu łacińskiego. Książka szybko odniosła ogromny sukces, a liczne wydania ukazały się w XVI wieku.
Adam, Juliette (1836-1936): urodzona Juliette Lamber Francuska pisarka. Pisała opowiadania oraz książki na tematy polityczne i społeczne, założyła rewię Nouvelle 1879. Jej salon miał wpływ polityczny.
Adam, Paul-Auguste-Marie (1862-1920): francuski pisarz. Jego prace obejmują Chair molle 1885, napisane w stylu Emile Zola; historie badań historycznych; cztery romanse z okresu napoleońskiego, w tym La Force (1899); oraz powieść autobiograficzna Jeunesse et amours de Manuel Héricourt (1913).
Adam de la Halle (ok. 1240 - ok. 1290): francuski poeta liryczny, dramaturg i kompozytor. Jego Jeu de la feuillée (ok. 1277) to jedna z najwcześniejszych francuskich komedii. Jego Le Jeu de Robin et Marion, napisane we Włoszech około 1282 roku, to dzieło teatralne z dialogami i piosenkami osadzonymi w pozornie popularnych melodiach tamtych czasów. Czasami nazywany jest prekursorem opery komicznej.
Adamic, (Alojzij) Louis (ok. 1899-1951): urodzony w Jugosławii pisarz, który wyemigrował do USA w 1913 r. Adamic napisał wiele artykułów, opowiadań i książek na podstawie swoich doświadczeń w USA i poprzedniego życia w Jugosławii. najbardziej znany to Powrót Native: Amerykański imigrant odwiedza Jugosławię i odkrywa swój stary kraj (1934). Zginął od rany postrzałowej. Adamic przyjął obywatelstwo amerykańskie w 1918 roku i służył w armii amerykańskiej podczas I wojny światowej. Chociaż wspierał Tito, był przeciwnikiem radzieckiego komunizmu. Po jego śmierci nie było rozstrzygających spekulacji, czy popełnił samobójstwo, czy też został zamordowany przez sowieckich agentów.
Adams, Charles Follen (1842-1918): amerykański poeta humorystyczny dialektyczny. Jako sprzedawca suchych towarów w Bostonie, zajął się pisaniem wierszy w niemieckim dialekcie Pensylwanii (lub "Pennsylvania Dutch"), podobnie jak popularne ballady amerykańskiego autora Hansa Breitmanna (1824-1903). Stał się powszechnie znany dzięki "Leedle Yawcob Strauss" (1878). Jego zebrane wiersze zostały opublikowane w 1910 roku.
Adams, Douglas (Noël) (1952-2001): angielski powieściopisarz i scenarzysta, autor serii bestsellerowych książek o kosmosie, które rozpoczęły się od The Hitch-Hiker's Guide to the Galaxy (pierwotnie serial radiowy w 1978 roku i opublikowany w 1979). Napisał także absurdalne książki detektywistyczne Dirk Gently's Holistic Detective Agency (1987) i The Long Dark Tea-Time of the Soul (1988) oraz książkę non-fiction o zagrożonych gatunkach, Last Chance to See.
Adams, Henry Brooks (1838-1918): amerykański historyk i prozaik, wnuk prezydenta Johna Quincy Adamsa. Opublikował dziewięciotomową Historię Stanów Zjednoczonych podczas administracji Jeffersona i Madisona (1889-91), studium ewolucji demokracji w USA.
Adams, Richard (George) (1920-2016): angielski pisarz. Napisał Watership Down (1972), opowieść o królikach, które uciekają z skazanego na zagładę labiryntu i wspólnie pracują nad założeniem nowego. Tales from Watership Down (1996) kontynuuje mitologię. Inne jego powieści, w których głównymi bohaterami są zwierzęta, to Shardik (1974), The Plague Dogs (1977) i Traveler (1988), a The Girl on the Swing (1980) i Maia (1984) mają ludzkich bohaterów. Napisał także The Days Gone By: An Autobiography (1990).
adaptacja (łac. adaptare, 'dopasować się do'): w literaturze i muzyce termin używany do określenia modyfikacji określonej formy sztuki w celu umożliwienia jej odpowiedniego wyrażenia w innej formie, na przykład adaptacji sztuki z powieści lub adaptacja utworu muzycznego na inny rodzaj instrumentu.
Adcock, (Kareen) Fleur (1934-): nowozelandzka poetka, mieszkająca w Anglii. Wypracowała charakterystyczny, pozbawiony sentymentów poetycki głos, którym chłodno zgłębia współczesne życie, miłość i życie osobiste relacje. Jej kolekcje obejmują The Eye of the Hurricane (1964), High Tide in the Garden (1971), The Inner Harbor (1979) i Time Zones (1991). Urodzona w Papakura w Nowej Zelandii Adcock zdobyła większość swojej edukacji w Anglii, zanim wróciła na uniwersytet w Nowej Zelandii. Po zakończeniu pierwszego małżeństwa wróciła do Anglii. Wydała The Oxford Book of Contemporary New Zealand Verse (1982) i przetłumaczyła średniowieczne wiersze łacińskie pod tytułem The Virgin and the Nightingale (1983). Z wykształcenia klasycystka pracowała jako bibliotekarka i wykładowca w Nowej Zelandii.
Addison, Joseph (1672-1719): angielski poeta i dramaturg, jeden z najbardziej znanych angielskich eseistów. W 1704 roku upamiętnił zwycięstwo Marlborougha pod Blenheim w wierszu zamówionym przez rząd "The Campaign". Później piastował nominacje polityczne i był posłem do parlamentu w Malmesbury od 1708 roku do śmierci. W latach 1709-1711 współtworzył czasopismo Tatler, założone przez Richarda Steele, z którym był współzałożycielem Spectator w latach 1711-12. Jego neoklasyczna tragedia z pustymi wierszami, Cato (1713), była bardzo szanowana w XVIII wieku, ale jako poeta i dramaturg, Addison zajmował wcześniej znacznie wyższe miejsce niż obecnie. Jego eseje wyznaczają jednak nowy standard łatwej elegancji w prozie angielskiej, a jego twórczość zapowiada współczesne dziennikarstwo.
Ade, George (1866-1944): amerykański humorysta i dramaturg. Jego Bajki w slangu (1900) odniosły taki sukces, że napisał sześć tomów pod różnymi tytułami. Pisał również powieści i sztuki teatralne, w tym The Country Chairman (1903), The College Widow (1904) i The Fair Co-ed (1908).
Adeler, Max (1847-1915): pseudonim Charlesa Hebera Clarka, amerykańskiego pisarza i dziennikarza. Wśród jego dzieł, w większości humorystycznych, znajdują się Out of the Hurly-Burly (1874), Elbow-Room (1876), Random Shots (1879), powieść The Quakeress (1905) oraz zbiór opowiadań By the Bend in rzeka (1914).
Adler, Elmer (1884-1962): drukarz amerykański. Kolekcjoner książek i drobnych druków, założył Pynson Printers w 1922 roku oraz Colophon: A Book Collector's Quarterly. w 1930 r. Przeniósł swoje zbiory na Uniwersytet Princeton w 1940 r., gdzie utworzył wydział grafiki, był profesorem i kuratorem.
Adlington, William (żył w XVI wieku): angielski tłumacz i pisarz. Znany jest z tłumaczenia Apuleius'Golden Ass (1566).
Adolphus, John Leycester (1795-1862): angielski pisarz i prawnik. Jego Listy do Richarda Hebera, Esq., opublikowane anonimowo w 1821 r., wykazał, że Walter Scott był autorem powieści Waverley; jego Listy z Hiszpanii ukazały się w 1858 roku.
Ady, Endre (1877-1919): węgierski poeta. Urodzony w Érmindszent, część swojej młodości spędził w Paryżu, a wpływ współczesnej literatury francuskiej można dostrzec w wielu jego wcześniejszych wierszach. Jego dojrzała twórczość charakteryzuje się przemocą, oryginalnością, pięknem i siłą. Zmarł w sanatorium w Budapeszcie.
Aelfric (ok. 955-1020) : angielski pisarz i opat. W latach 990-988 napisał w języku staroangielskim prozą dwa zestawy kazań zwanych katolickimi homiliami, a także kolejny zbiór znany jako Żywoty świętych, wszystkie w większości przetłumaczone z łaciny. Charakteryzują się stylem i rytmem.
Aeneid [Eneida] : łaciński wiersz narracyjny lub epos Wergiliusza w 12 księgach, skomponowany w tradycyjnej homeryckiej mierze, heksametrze. Napisany w ciągu ostatnich dziesięciu lat życia poety (29-19 p.n.e.), celebruje rzymskie wartości imperialne w roli swojego trojańskiego bohatera Eneasza, którego przeznaczeniem jest założenie nowego miasta we Włoszech. Po upadku Troi Eneasz wędruje po Morzu Śródziemnym ze swoimi towarzyszami, aż lądując w Afryce Północnej zakochuje się w Dydonie, królowej Kartaginy. Później opuszcza ją i ustanawia Troja w Lacjum, gdzie król Latynów ofiarowuje mu swoją córkę Lavinię za żonę. Eneasz jest przeciwny Turnusowi, rywalowi, ale ostatecznie zabija go w pojedynku. Wiersz zawdzięczany jest wielu poprzednikom (Apoloniuszowi z Rodos i łacińskim pisarzom Enniuszowi i Lukrecjuszowi), a nie tylko Odysei Homera i Iliadzie.
Ajschylos (ok. 525 - ok. 456 p.n.e.) : ateński dramaturg. Rozwinął grecką tragedię, wprowadzając drugiego aktora, umożliwiając w ten sposób prawdziwy dialog i dramatyczną akcję niezależnie od chóru. Ajschylos skomponował około 90 sztuk między 500 a 456 p.n.e., z Eurypidesem i Sofoklesem jako jednym z trzech wielkich tragików, z których siedem kompletnych tragedii przetrwało w jego imieniu: Persowie (472 p.n.e.), Siedmiu przeciw Tebom (467 p.n.e.), Suplariusze ( 463 p.n.e.), trylogia Oresteia (Agamemnon, Libation-Bearers i Eumenides) (458 p.n.e.) oraz Prometheus Bound (ostatnia, choć przypisywana mu, ma niepewną datę i autorstwo). Ajschylos urodził się w Eleusis w Attyce i walczył w bitwie pod Maratonem 490 p.n.e.. Pod koniec życia wyjechał z Aten na Sycylię. Jego twórczość charakteryzuje się spektakularną tragedią, ozdobnym językiem oraz złożonym i energicznym wykorzystaniem chóralnej pieśni i tańca. Jego trylogia Oresteia jest jedynym zachowanym przykładem ze starożytności trzech powiązanych ze sobą sztuk wystawianych z tej samej okazji.
Aesop [Ezop] : z tradycji, pisarz greckich bajek. Według historyka Herodota żył on w połowie VI wieku p.n.e. i był niewolnikiem. Bajki, które mu przypisano, zostały zebrane w późniejszym terminie i są to anegdotyczne historie, w których wykorzystano postacie zwierząt do zilustrowania moralnych lub satyrycznych punktów.
Afrykańska Literatura

Literatura afrykańska była głównie ustna do XX wieku, a ustne tradycje przysłów, mitologicznych narracji i poezji utrzymują się i wpływają na współczesne pisarstwo. Istnieje wiele różnych form narracyjnych, dramatycznych i lirycznych. W narracji prozatorskiej jednym z najpopularniejszych gatunków jest opowieść ludowa, często przedstawiająca bohatera zwierzęcego; Szczególnie popularne są historie bohatera-oszusta (w postaci pająka, żółwia, królika, człowieka lub boga). Jest też wiele mitów i opowieści religijnych, które w legendarnej formie utrwalają historię i światopogląd poszczególnych grup.

literatura ustna

Formy poetyckie są często związane z określonymi zajęciami lub kultami, na przykład ijala wykonywana przez myśliwych jorubów lub pieśni społeczności rybackich maciorek. Poezja religijna obejmuje hymny do bogów i aluzyjne (nawiązujące pośrednio) i wysoce symboliczne, prorocze wiersze prorocze, takie jak Ifa używana przez Joruba do wróżenia; oraz dydaktyczne, instruktażowe utwory w języku hausa lub suahili, czasami ujawniające wpływy islamu. W większości języków afrykańskich są liczne lamenty lub pieśni miłosne, pieśni dla dzieci, wiersze wojenne i wiersze pochwalne (takie jak poemat pochwalny z południowej Afryki) i ataki. Bębny i rogi są często używane do przekazywania lub podkreślania tonacji w niektórych językach afrykańskich, a transmisja poezji przez bębny jest szeroko rozpowszechniona w Demokratycznej Republice Konga (dawniej Zair), Ghanie i Nigerii. Epopeja nie jest typowa dla kultury afrykańskiej, chociaż epopeja Mwindo o ludu Nyanga mówiących bantu w Demokratycznej Republice Konga (dawniej Zair), która łączy prozę i werset, została zebrana i opublikowana, a długie Swahili utenzi zostały w porównaniu do eposów. Tradycyjny dramat afrykański, często kojarzony z rytuałami i wydarzeniami towarzyskimi, zwykle kładzie nacisk na pantomimę, taniec, muzykę, kostiumy i maski, a nie sztukę werbalną. Jego wpływ na współczesny dramat afrykański jest szczególnie znaczący. Wciąż rozwijane są formy literackie dla radia i piosenki popularnej.

literatura pisana w językach afrykańskich

Część literatury suahili i hausa, religijna w kierunku i pod wpływem języka arabskiego, pochodzi z XVI wieku. Dydaktyczny XVIII-wieczny Inkeshafe, wiersz 79 zwrotek, opisuje starożytną kulturę suahili i moralizuje na temat przemijającego charakteru władzy i bogactwa. Istnieje wiele wierszy narracyjnych w języku suahili, liczących od 100 do 6000 czterowierszowych strof, ogólnie opowiadających epizody z wczesnych walk islamu. Afryka Wschodnia była źródłem wielu współczesnych poezji politycznej i lirycznej w języku suahili; Shaaban Robert (1909-1962) jest znanym poetą w języku suahili. W językach zachodnich i południowoafrykańskich pierwsze pisma związane są z chrześcijańską działalnością misyjną w XIX i na początku XX wieku. Hymny i opowieści dydaktyczne analogiczne do Pielgrzyma Bunyana i odrzucające niechrześcijańskie praktyki i wierzenia są typowe. Na przykład książka Thomasa Mofolo (1875-1948) Chaka (1911), napisana w języku Sotho, a później przetłumaczona na angielski, jest potężnym portretem przywódcy Zulusów, Shaki, jako pewnego rodzaju postaci Makbeta sprowadzonej na manowce przez demonicznego szamana. Innym znaczącym pisarzem w języku narodowym (posługującym się powszechnie używanymi dialektami) jest pisarz joruba, Chief D O Fagunwa (1910-1963). Najsłynniejszy z jego sześciu dzieł, Ogboju ode ninu igbo irunmale / Dzielny łowca w lesie czterystu bogów (1938), opowiada o przygodach Akary-Oguna, syna wiedźmy i znanego łowcy, i należy do obu w formie i treści do tradycyjnej ludowej opowieści Joruba.

poezja i sztuki

Większość utworów w języku narodowym ma raczej formę dramatu lub poezji niż fikcji. Sztuka F Kwasi Fiawoo (1891-1969), Toko Atolia / The Fifth Landing Stage (1937), stała się współczesnym klasykiem. Poeta z Ghany J H Kwabena Nketia (1921-) pisze w swoim ojczystym języku Twi. Oprócz powieści Luo, Okot p'Bitek (1931-1982) z Ugandy napisał trzy długie satyryczne wiersze w Acholi, Song of Lawino (1966), Song of Ocol (1970) i Song of a Prisoner (1971), wszystkie przetłumaczone na język angielski przez autora.

Literatura afrykańska w językach europejskich

Poszczególni pisarze urodzeni w Afryce od czasu renesansu sporadycznie pisali o literaturze europejskiej, głównie w języku angielskim, francuskim i portugalskim. Wczesne prace obejmują dzieła klasycznego uczonego Juana Latino, zniewolonego Afrykańczyka, który później został profesorem na Uniwersytecie w Granadzie w 1557 r., XVIII-wiecznej sengalsko-amerykańskiej poetki Phyllis Wheatley i nigeryjskiej Olaudah Equiano, której żywy opis jego wczesnego życia w Afryce, jego zniewolenie, jego późniejsze przygody jako człowieka wyzwolonego, a jego zaangażowanie w ruch abolicjonistyczny (który walczył o zniesienie niewolnictwa) przeszedł do ośmiu edycji w XVIII-wiecznej Anglii. Do wcześniejszych zabytków pisarstwa afrykańskiego należy południowoafrykańska powieść historyczna z czasów przedkolonialnych Mhudi (napisana w 1917 r., wydana w 1930 r.) Autorstwa Sola Plaatje (1877-1932) oraz sztuki i poezja HIE Dhlomo (1905-1945), odtwarzanie afrykańskich krajobrazów i osiągnięć bohaterów, takich jak przywódca Zulusów Shaka. Późniejsze pisma, w tym autobiografie, takie jak ta autorstwa Es'kii Mphalele (1919-), zwracały większą uwagę na tematy deprywacji miejskiej oraz politycznego ucisku i przemocy, zwłaszcza w Afryce Południowej. To ożywiło poezję wygnanego Dennisa Brutusa (1924-) i powieści Alexa La Gumy (1925-1985), a także pojawiło się w pracach kenijskiego pisarza Ngugi wa Thiong'o i nigeryjskiego pisarza Cypriana Ekwensiego (1921- ). Przywrócenie przedkolonialnego życia wspólnoty, mitów i tradycji, związane z potępieniem kulturowych zakłóceń spowodowanych przez kolonistów lub chrześcijańskich misjonarzy, było przedmiotem poważnej troski ghańskiego poety Kofi Awoonora (1935-) i pisarzy nigeryjskich, takich jak Chinua. Achebe, poeta Ibo Christopher Okigbo (1932-1967) i powieściopisarz Amos Tutuola (1920-1997), który napisał książkę The Palm-Wine Drunkard (1952).
Afroamerykańska Literatura

Znaczna część pisarstwa Afroamerykanów, zwłaszcza w latach dwudziestych XX wieku, wpłynęła z kolei na francuskojęzycznych pisarzy z Afryki i Karaibów. Wśród nich głównymi byli czarny amerykański pisarz WEB Du Bois, który został obywatelem Ghany, poeta z Martyniki Aimé Césaire (1913-) i prezydent Senegalu Léopold Senghor, którzy byli zwolennikami koncepcji Negritude (czerń, przynależność do czarnego kultura), potwierdzając rosnące poczucie afrykańskiej osobowości oraz tożsamości politycznej i kulturowej w okresie kolonialnym i postkolonialnym. Dźwięczne wiersze Senghora, często opatrzone adnotacjami dla akompaniamentu muzycznego, naśladują tryby ceremonialnych pieśni pochwalnych Wolofa i Serera. Antologie de la nouvelle poésie n?gre et malgache (1948) Senghora, z przedmową Jean-Paula Sartre'a, pozostaje pomnikiem ruchu Negritude, który jest również powiązany z autobiograficznym Enfant Noir / The Dark Child (1928-1980) Camera Laye ( 1953, Birago Diop (1906-1989) odtworzenie tematu i stylu griotów w Les Contes d'Amadou Koumba / Tales of Amadou Koumba (1947), dziele zairejskiego poety Tchicaya U'Tam'si (1931-1988) ) i czasopismo Présence Africaine. Jednak nowi prozaicy frankofońscy, tacy jak Mongo Beti (1932-) i Ferdinand Oyono (1929-), choć krytyczni wobec kolonializmu, satyrowali to, co uważają za tendencję Negritude do przesady romantyzować tradycyjne społeczeństwo afrykańskie.

literatura w języku angielskim

Afrykanie piszący po angielsku generalnie odrzucali Negritude jako nierealistyczną idealizację afrykańskiej przeszłości. Powszechnie uznane powieści Chinua Achebe Things Fall Apart (1958) i Arrow of God (1964) czerpią z języka i form kultury ustnej, aby odtworzyć konflikty w tradycyjnym społeczeństwie Ibo i pokazać, jak konflikty te zostały zaostrzone przez kolonializm. W sztukach nigeryjskiego pisarza Wole′a Soyinki odrzuca się również próby uświetnienia przeszłości. Droga (1965) przeplata Jorubę i chrześcijańską metafizykę i rytuały. W Afryce Południowej dramat był ważnym instrumentem politycznego protestu, zwłaszcza w pracach Athola Fugarda.

Pisanie po portugalsku

Walka o niepodległość w Angoli przyniosła rewolucyjną poezję napisaną w języku portugalskim przez Veriato da Cruz (1928-1973), Angostino Neto (1922-1979) i Aldę do Espirito Santo (1926-). Kulungano (Marcellino dos Santos) (1929-) i Noemia de Sousa (1927-) piszą o rozpaczy i ucisku wśród biednych Mozambiku. José Craveirinha (1926-) z Mozambiku zdobył europejskie nagrody literackie. Do ważnych pisarek należą południowoafrykańskie Bessie Head (1937-1986) i Miriam Tlali (1933-), nigeryjska Flora Nwapa (1931-) i Mariama Bâ (1929-1986) z Senegalu.
Agate, James (Evershed) (1877-1947): angielski eseista i krytyk teatralny. Jego recenzje, z których wiele zostało opublikowanych, odznaczały się dowcipem, jasnością i powagą. Napisał dziennik Ego w dziewięciu tomach wydanych w latach 1935-49.
Agnon, Shmuel Yosef (1888-1970): pseudonim izraelskiego pisarza Samuela Josepha Czaczkesa. Urodzony w Buczaczu w Galicji (obecnie część zachodniej Ukrainy), uczynił z niej oprawę swojego najsłynniejszego dzieła Tmol Shilshom / Gość na noc (1937) (przekład 1968). Podzielił literacką Nagrodę Nobla w 1966 roku z Nelly Sachs.

Ahlberg, Allan (1938-): angielski autor wielu książek dla dzieci, z których wiele zostało zilustrowanych przez jego żonę Janet, zmarłą w 1994 roku. widziany w jego zbiorach poezji Please Mrs Butler (1984) i Heard it in the Playground (1990), które razem zdobyły nagrodę poetycką Signal w 1990 roku, jedną z wielu nagród otrzymanych przez tę parę. Pierwsze książki, które Janet i Allan Ahlberg napisali wspólnie, to seria Brick Street Boys, a ich ostatnią współpracą był The Jolly Postman (1986), który stał się jedną z najlepiej sprzedających się książek dla dzieci wszechczasów.
Aidoo, Ama Ata (1940-): ghańska dramaturg i pisarz. Pisze po angielsku o wyzwaniach współczesnych kobiet w tradycyjnych kulturach afrykańskich. Jej najbardziej znana sztuka Dilemma of a Ghost (1965) dotyczy trudności w pogodzeniu zachodniej edukacji z afrykańskimi wartościami i tradycjami. Jest także autorką powieści, takich jak na wpół autobiograficzna Our Sister Killjoy (1977) oraz opowiadań zebranych w No Sweetness Here (1970). Inne prace obejmują zbiory poezji Talking to Sometime (1985) i Birds and Other Poems (1987), zbiór opowiadań dla dzieci The Eagle and the Chickens (1986) oraz powieść Changes: A Love Story (1991).
Aiken, Conrad Potter (1889-1973): amerykański poeta, powieściopisarz i krótkometrażowy autor opowiadań. Jego wybrane wiersze (1929) zdobyły nagrodę Pulitzera. Na jego prace wpłynęła wczesna teoria psychoanalityczna i wykorzystanie techniki strumienia świadomości. Jego wiersz, wyróżniający się muzykalnością, to "A Letter from Li Po" (1955) i A Seizure of Limericks (1964). Jego powieści to Great Circle (1933), a zebrane przez niego opowiadania zostały opublikowane w 1960.
Aiken, Joan (Delano) (1924-2004): angielska powieściopisarka i autorka uznanych przez krytyków książek historycznych i tajemniczych dla dzieci, w tym Wilki z Willoughby Chase (1962) i The Jewel Seed (1997). Jej pierwszą publikacją był zbiór opowiadań dla dzieci All You've Ever Wanted (1953). Inne powieści to Black Hearts in Battersea (1964), Midnight is a Place (1974), The Shadow Guests (1980), The Cuckoo Tree (1981), Mansfield Revisited (1984), Deception (1987) i Jane Fairfax (1990) .
Ailly, Pierre d '(1350-1420): francuski geograf i teolog. Jako kardynał zaangażował się w Wielką Schizmę, argumentując za wyższością soborów kościelnych nad papieżami. Najlepiej zapamiętano go z książki Imago mundi / Image of the World (około 1410 r.), Jednego z wiodących tekstów geograficznych tego okresu, który wywarł silny wpływ na Krzysztofa Kolumba.
Ainsworth, William Harrison (1805-1882): angielski powieściopisarz historyczny. Napisał ponad 40 powieści i pomógł spopularyzować legendy Dicka Turpina w Rookwood (1834) i Herne the Hunter w zamku Windsor (1843). Ainsworth urodził się w Manchesterze. Ukończył studia w Londynie, gdzie został wprowadzony w kręgi muzyczne i literackie. Wśród jego przyjaciół byli Charles Dickens i William Thackeray. Jego powieści to Jack Sheppard (1839), Old St Paul's (1841) i The Lancashire Witches (1849).
Ajtmatow, Czyngis (1928-2008): pisarz kirgiski. Jego praca, czerpiąc z ustnej tradycji epickiej (język kirgiski nie miał alfabetu do 1928 r.), Dramatyzuje konflikt między plemiennymi zwyczajami koczowników kirgiskich a zachodnimi wartościami radzieckiej administracji, jak w Bely parokhod / The White Steamship (1970) and I dolshe veka dlitsya den / Dzień trwa dłużej niż wiek (1980). Jego zbiór opowiadań Povesti gor I stepey / Tales of Mountains and Steppes (1963) zdobył w 1963 roku Nagrodę Lenina. Otrzymał radziecką nagrodę państwową w dziedzinie literatury w 1968 r. Był korespondentem gazety Prawda w Kirgizie 1959-66. Inne prace to Trudnaya pereprava / A Difficult Passage (1956), Litsom k litsu / Face to Face (1957), Proshchay, Gulsary! / Farewell, Gulsary! (1967) i Pervy uchitel / The First Teacher (1967).
Achmatowa, Anna (1889-1966): pseudonim rosyjskiej poetki Anny Andreevny Gorenko. Była czołową członkinią ruchu Acmeist. Wśród jej prac jest cykl Requiem (1963), napisany w latach trzydziestych XX wieku i dotyczący terroru stalinowskiego oraz Poemat bez bohatera (1962, początek 1940).
Akins, Zoe (1886-1958): pisarz amerykański. Pisała wiersze, krytykę literacką i sztuki, m.in. Grecy mieli na to słowo (1930). Urodziła się w Missouri.
Aksakow, Siergiej Timofiejewicz (1791-1859): rosyjski pisarz. Urodzony w Ufie, został urzędnikiem państwowym i pod wpływem Mikołaja Gogola napisał powieści autobiograficzne, m.in. Kroniki rodziny rosyjskiej (1856) i Lata dzieciństwa (1858).
Akutagawa, Ryunosuke (1892-1927): japoński autor opowiadań, sztuk teatralnych i poezji. Znany ze stylistycznej wirtuozerii, pisał autobiograficzne fikcje i ponure bajki satyryczne, takie jak "Kappa" (1927), ale jego najlepsze prace to historie zaczerpnięte z XII i XIII-wiecznych opowieści japońskich, opowiadane w świetle współczesnej psychologii. Do najbardziej znanych należą "Jigokuhen" (1918), historia obsesyjnie ambitnego artysty, oraz "Rashomon", będący podstawą filmu Akiry Kurosawy pod tym samym tytułem (1951).
Alain-Fournier (1886-1914): pseudonim francuskiego pisarza Henri-Albana Fourniera. Jego zapadająca w pamięć, pół-autobiograficzna fantazja Le Grand Meaulnes / The Lost Domain (1913) była kultową powieścią lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Jego życie jest ściśle zapisane w korespondencji ze szwagrem Jacquesem Rivi?re. Zginął w akcji nad Mozą podczas I wojny światowej.
Alamanni, Luigi (1495-1556): włoski poeta i humanista. Większość swojego życia spędził na wygnaniu na dworze francuskim i odegrał ważną rolę we wprowadzaniu literatury i myśli włoskiego renesansu do XVI-wiecznej Francji. Jego dzieła, pod silnym wpływem klasyków greckich i rzymskich, obejmują La coltivazione / Agriculture (1546), długą imitację Georgiki Wergiliusza.
Alarcón, Juan Ruiz de (ok. 1581-1639): urodzony w Meksyku hiszpański dramaturg. Jego twórczość obejmuje dramaty bohaterskie i komedie intrygi, a jego arcydziełem jest La Verdad sospechosa / The Suspicious Truth (naśladowana przez francuskiego dramaturga Corneille′a w Le Menteur).
Alarcón, Pedro Antonio de (1833-1891): hiszpański dziennikarz i pisarz. Uznany Diario / Diary (1859) powstał na podstawie jego doświadczeń jako żołnierza w Maroku. Jego powieść El sombrero de tres picos / The Three-Cornered Hat (1874; przetłumaczona 1905) była podstawą baletu Manuela de Falla o tym samym tytule. Inne powieści Alarcóna, w tym El escándalo / The Scandal (1875), El ni?o de la bola / The Infant with the Globe (1880; przetłumaczone 1955) i El capitán veneno / Captain Spitfire (1881; przetłumaczone 1886), projektują romantyczny obraz tradycyjnego hiszpańskiego życia. Interweniował w życiu politycznym w obronie konserwatywnych wartości.
Alas, Leopoldo (1852-1901): hiszpański powieściopisarz i krytyk literacki. Jego arcydziełem, wydanym pod pseudonimem Clatin, jest La Regenta (1884), tragiczne studium wrażliwej kobiety w tępej i obłudne środowisko prowincjonalne.
Albee, Edward (Franklin) (1928-2016): amerykański dramaturg. Związany z Teatrem Absurdu, najbardziej znany jest ze swojej sztuki Kto się boi Virginii Woolf? (1962, nakręcony 1966), ponury obraz nieszczęsnego małżeństwa. Inne jego sztuki grane na arenie międzynarodowej to The Zoo Story (1960), The American Dream (1961) i Tiny Alice (1965). A Delicate Balance (1966) i Seascape (1975) zdobyły nagrody Pulitzera, a Three Tall Women (1994) to powrót do uznania krytyków.
Alberti, Rafael (1902-1999): hiszpański poeta. Jego wczesne prace, pod wpływem surrealizmu, to "Sobre los angeles / Concerning the Angels" 1927-28, żywe przedstawienie emocjonalnego kryzysu. Po 1931 r. Został komunistą i został zmuszony do opuszczenia Hiszpanii w wyniku wojny domowej. Osiadł w Ameryce Południowej. Inne prace to "A la pintura / On Painting" 1945 oraz autobiografia La arboleda perdida / The Lost Grove (1942; przetłumaczona 1976). Rafael Alberti: Selected Poems, pod redakcją Bena Bellitta, zostało przetłumaczone przez Lloyda Mallana w 1961 roku.
Alcaeus (ok. 611 - ok. 580 pne): grecki poeta liryczny. Urodzony w Mitylenie na Lesbos, rówieśnik Safony, był członkiem arystokratycznej rodziny przeciwnej panującym tyranom i spędzał czas na wygnaniu. Zachowane fragmenty jego wierszy dotyczą polityki, picia i miłości. Jego imię nosi strofa Alcaic.
Alciati, Andrea (1492-1550): włoski prawnik humanista. Pisał w szczególności z zakresu prawa cywilnego. Znalazł również czas na wyprodukowanie swojej Emblemata (1531), jednego z pierwszych i najpopularniejszych zbiorów alegorycznych obrazów, które wywarły głęboki wpływ na obrazowość sztuki manierystycznej i barokowej. W jego Emblemacie każdemu obrazowi towarzyszy łaciński napis, wskazujący na jego moralne lub duchowe znaczenie. Książka miała wiele wydań i została szeroko przetłumaczona.
Alciphron: grecki pisarz. Jego listy prozatorskie składają się z czterech grup: listów od rybaków, rolników, pasożytów i kurtyzan. Sceny rozgrywane są w Atenach w IV wieku p.n.e., a styl jest żywy i pełen wdzięku, choć nieco sztuczny.
Alcman (żył w VII wieku p.n.e.): grecki poeta liryczny. Komponował utwory chóralne na festiwale spartańskie, zwłaszcza piosenki śpiewane przez dwa chóry dziewczęce. Najdłużej zachowanym fragmentem jego twórczości jest "Partenion / Pieśń panieńska", odkryta w 1855 r. Wraz ze Stesichorosem był kierownikiem doryckiej szkoły poezji chóralnej. Jego prace są pełne kolorów, świeżości i delikatnych obrazów.
Alcoforado, Marianna (1640-1723): portugalska zakonnica. "Lettres portugaises / Letters of a portugalskiej zakonnicy" (1669), seria listów miłosnych rzekomo napisanych przez nią do młodej francuskiej szlachcianki (która porzuciła ją, gdy poznano ich związek), nie jest już uznawany za autentyczny.
Alcott, Louisa May (1832-1888): autorka amerykańska. Klasyka jej dzieci "Little Women" (1869) opierała się na jej własnych warunkach domowych; główna bohaterka Jo była częściowym autoportretem. Kontynuacją Little Women były Good Wives (1869), Little Men (1871) i Jo's Boys (1886).
Aldington, Richard (1892-1962): pseudonim Edwarda Godfree Aldington, angielskiego poety, powieściopisarza i krytyka. Czołowy Imagista, opublikował kolekcję Images (1915). Napisał biografie angielskich pisarzy D H Lawrence i T E Lawrence, a jego powieści obejmują Death of a Hero (1929) i All Men are Enemies (1933). Był żonaty z amerykańską poetką Hildą Doolittle (1913-37).
Aldiss, Brian W (ilson) (1925-2017): angielski powieściopisarz, pisarz science-fiction, antolog i krytyk. Jego futurystyczne powieści to Non-Stop (1958), Barefoot in the Head (1969), trylogia "Helliconia" (1982-85) i Somewhere East of Life (1994). Opublikował także kilka tomów opowiadań, w tym The Canopy of Time (1959), Starswarm (1964) i Seasons in Flight (1984). Trillion Year Spree (1986) to poprawione wydanie jego historii science fiction, Billion Year Spree (1973). Bury My Heart at WHSmith's, tom autobiografii, został opublikowany w 1990 roku.
Aldrich, Thomas Bailey (1836-1907): amerykański poeta i redaktor. Po Historii złego chłopca (1870), która jest częściowo autobiograficzna, nastąpiły powieści Prudence Palfrey (1874), Królowa Saby (1877) i Tragedia martwej wody (1880). Od 1881 do 1890, jako redaktor "Atlantic Monthly", wywierał znaczący wpływ na amerykańskie listy. Jego zebrane pisma zostały opublikowane w 1907 roku.
Aleardi, Aleardo (1812-1878): przybrane imię Gaetano Aleardi, włoskiego poety i patrioty. Jego wiersze są pełne namiętnych nadziei na wyzwolenie Włoch. Należą do nich "Il Monte Circello / Mount Circello" (1852), "Le citt? italiane marinare e commercianti / Italian Maritime and Commercial Cities" (1856), "I tre fiumi / The Three Rivers" (1857) i "Triste dramma / Smutny dramat "(1859).
Alecsandri, Vasile (1821-1890): rumuński poeta i dramaturg. Jako dyrektor nowego Teatru Narodowego w Jassach od 1840 roku napisał Chiritę w Jassach (1850) i Chiritę w prowincji (1852). Później się odwrócił do dramatu historycznego. Jego zbiór poezji ludowej Poesii populare (1852) był kamieniem milowym w literaturze rumuńskiej.
Aleixandre, Vicente (1898-1984: hiszpański poeta liryczny. Jego werset, taki jak surrealistyczny La destrucción o el amor / The Destruction of Love (1935) (przetłumaczony w 1976), miał republikańskie sympatie, a jego twórczość była przez pewien czas zakazana przez rząd Franco. W 1977 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Alemán, Mateo (1547-post 1615): hiszpański pisarz. Był autorem popularnej powieści łotrzykowskiej Guzmán de Alfarache (1599). Opublikował także życie św. Antoniego z Padwy (1604) i Ortografía castellana / Ortografia kastylijska (1609), traktat o ortografii. Urodził się w Sewilli jako syn żydowskiego lekarza więziennego. Studiował medycynę w Salamance i Alcalá, po czym wyemigrował do Meksyku w 1608 roku.
Alexander, William (1567-1640): hrabia Stirling szkocki poeta. Oprócz Aurory (1604) i Rekreacji z muzami (1637) napisał cztery `` tragedie monarchiczne '' Darius (1603), Krezus (1604), Tragedię Aleksandryjską (1605) i Juliusza Cezara (1607) w stylu Seneca. Jako dworzanin podążył za Jakubem VI do Anglii. W 1626 został mianowany sekretarzem stanu Szkocji, a w 1633 hrabią.
Alexandru, Ion (1942-): rumuński poeta. Jego wczesne prace zawierają echa Luciana Blagi (1895-1961). Filozoficzna refleksja i poszukiwanie czystości moralnej i absolutu charakteryzują jego uderzająco muzyczny werset.
Alexis, Willibald: pseudonim niemieckiego pisarza Georga Häringa.
Alfadir: `` all-father '', najwyższe z wielu imion Odyna w Eddzie Snorri Sturlusona.
Alford, Henry (1810-1871): angielski uczony, poeta i duchowny. Jego główne dzieło, krytyczne wydanie Nowego Testamentu w języku greckim w czterech tomach, zostało opublikowane w latach 1849-61. Jego rozdziały naukowe o poetach starożytnej Grecji ukazały się w 1841 r. Został mianowany dziekanem Canterbury 1857.
Alger, Horatio (1832-1899): amerykański pisarz książek dla dzieci. Napisał ponad 100 dydaktycznych opowieści moralnych, w których bohaterowie przechodzą od biedy do bogactwa dzięki ciężkiej pracy, szczęściu i dobrym uczynkom, w tym serie "Ragged Dick" z 1867 roku i "Tattered Tom" z 1871 roku.
Algren, Nelson Abraham (1909-1981): amerykański pisarz. Jego najbardziej znaną powieścią był Człowiek ze złotą ręką (1949; nakręcony w 1956), opowieść o hazardzie i narkomanii, która zdobyła pierwszą nagrodę National Book Award. Inne prace to dwie książki podróżnicze, proza-wiersz Chicago: City on the Make (1951) i powieść A Walk on the Wild Side (1956; nakręcony w 1962), której akcja rozgrywa się w burdelu w Nowym Orleanie.
Alice's Adventures in Wonderland: historia dla dzieci, opublikowana w 1865 roku przez Lewisa Carrolla (pierwotnie opublikowana jako Alice's Adventures Under Ground). Alice marzy, że podąża za Białym Królikiem w dół króliczej nory i spotyka fantastyczne postacie, takie jak Kot z Cheshire, Szalony Kapelusznik oraz Król i Królowa Kier. Wraz z towarzyszącym jej tomem Through the Looking-Glass i What Alice Found There (1872) jest to jedno z najczęściej cytowanych dzieł w języku angielskim. Oba tomy zostały zilustrowane przez Johna Tenniela. Sytuacja Alicji w Krainie Czarów zaczęła oznaczać absurdalną lub irracjonalną sytuację z powodu sennej logiki przygód Alicji w książce.
Alishan, Leon (1820-1901): ormiański poeta i historyk. Jego dzieła obejmują ormiańskie pieśni popularne, przetłumaczone w 1852 r., Monografie historyczne oraz tłumaczenia poezji angielskiej, niemieckiej i francuskiej, w tym Childe Harold Byrona. Pisał prace historyczne, geograficzne i botaniczne o Armenii.
alegoria: w literaturze opis lub ilustracja jednej rzeczy w kategoriach innej lub personifikacja abstrakcyjnych idei. Termin ten jest również używany do utworu poetyckiego lub prozy w formie rozbudowanej metafory lub przypowieści, która wykorzystuje symboliczne postacie fikcyjne. Przykładem użycia symbolicznej postaci fikcyjnej w alegorii jest romantyczny epos The Faerie Queene (1590-96) Edmunda Spensera w hołdzie królowej Elżbiecie I. Alegoria jest często używana do celów moralnych, jak w Johna Bunyan's Pilgrim's Progress (1678). . W średniowiecznej alegorii zwierzęta były często używane jako postacie; tradycja ta przetrwała w takich dziełach jak "Animal Farm" (1945) George'a Orwella.
Allen, (William) Hervey (Jr) (1889-1949): amerykański pisarz, poeta i biograf. Najbardziej znany jest z biografii Edgara Allana Poe, Israfela (1926) i zawadiackiej powieści historycznej, której akcja toczy się w okresie napoleońskim, Anthony Adverse (1933). Bardzo ceniony był jego dziennik z I wojny światowej Toward the Flame (1926). W latach 20. opublikował wiele tomików poezji, a po popularności Anthony Adverse napisał wiele innych powieści historycznych. Późniejsze powieści to Action at Aquila (1938), The Front and the Fort (1943), Bedford Village (1945) i The City in the Dawn (1947).
Allen, Frederick Lewis (1890-1954): amerykański autor i redaktor. Został redaktorem Harper's Magazine w 1941 roku i był powszechnie znany ze swoich barwnych dzieł historii społecznej, w tym Only Yesterday (1931).
Allen, Paula Gunn (1939-2008): uczona Laguna / Sioux. Allen, poetka i powieściopisarka, włączyła kwestie feministyczne do swoich pism o kulturze indyjskiej. Głównie związana z programem Native American Studies na University of California: Berkeley, jej książki to The Woman Who Owned the Shadows (1983), The Sacred Hoop (1986) i Spider Woman's Granddaughters (1989).
Allende, Isabel (1942-): chilijska pisarka urodzona w Peru. Jest jedną z czołowych przedstawicieli realizmu magicznego. Po zabójstwie w 1973 roku jej wuja, socjalistycznego prezydenta Chile Salvadora Allende, mieszkała na wygnaniu w Wenezueli. Jej pierwsza powieść La casa de los espíritus / Dom duchów (1982; nakręcona 1993) jest szczegółowym opisem życia rodzinnego w poprzednich burzliwych latach. Allende pracował jako dziennikarka w latach 1964-84. Jej późniejsze powieści De amor y de sombra / Of Love and Shadows (1984) i Eva Luna (1987) łączą fantazję z "prawdziwym" światem dziennikarstwa śledczego, kręcenia filmów i polityki. Opublikowała także opowiadania i książki dla dzieci.
Allibone, Samuel Austin (1816-1889): bibliograf amerykański. Jego trzytomowy Critical Dictionary of English Literature and British and American Authors został opublikowany w 1858 i 1871 roku. W latach 1867-1879, jako redaktor American Sunday School Union, Allen opublikował wiele indeksów i antologii, w tym An Alphabetical Index to the New Testament (1868) i cytaty prozy od Sokratesa do Macaulaya (1876).
Allingham, Margery Louise (1904-1966): angielski powieściopisarz-detektyw. Stworzyła detektywa Alberta Campiona w The Crime at Black Dudley (1929). Jej powieści kryminalne wykazują się dowcipem i pomysłowością, w tym More Work for the Undertaker (1949). Jej tajemnicze thrillery to Tiger in the Smoke (1952) i The Beckoning Lady (1955). Oaken Heart (1941) to relacja z życia na wsi podczas II wojny światowej.
Allingham, William (1824-1889): irlandzki poeta. Jego twórczość często ma silny charakter regionalny i nostalgiczny; w Laurence Bloomfield w Irlandii (1864) wykazuje ostry agrarny realizm. Inne tomy jego wierszy to Poems (1850) oraz Irish Songs and Poems (1887). Jego Dziennik, wydany w 1907 roku przez jego żonę, opowiada o jego przyjaźniach z Tennysonem, Leigh Huntem i Dantem Gabrielem Rossettim oraz o wpływie Bractwa Prerafaelitów.
Almagest: (arabskie al 'the' i zniekształcenie greckiego megiste 'największy') książka opracowana przez egipskiego astronoma Ptolemeusza w II wieku, która zawierała ideę wszechświata skoncentrowanego na Ziemi; została przetłumaczona na arabski w IX wieku. Podano kilka średniowiecznych książek o astronomii, astrologii i alchemii o tym samym tytule Każdy z 13 rozdziałów książki dotyczy innej gałęzi astronomii. We wprowadzeniu opisano wszechświat jako sferyczny i zawiera argumenty przemawiające za nieruchomością Ziemi w środku. Na podstawie tego błędnego założenia opisuje ruchy Słońca, Księżyca i planet; zaćmienia; oraz pozycje, jasność i precesja "gwiazd stałych". Książka opiera się na pracach wcześniejszych astronomów, takich jak Hipparchus.
Almeida-Garrett, Jo?o Baptista da Silva Leit?o (1799-1854): portugalski poeta i polityk. Lider portugalskiego ruchu romantycznego, brał także czynny udział w ruchach politycznych swojego kraju. Spośród jego sztuk Frei Luis de Sousa / Brat Luiz de Sousa (1844; przetłumaczony 1909), zbudowany na wzór klasycznej tragedii greckiej, uważany jest za najlepszy dramat narodowy Portugalii. Inne jego dzieła to epicki poemat Dona Branca (1826), Romanceiro, zbiór portugalskich opowieści ludowych i Folhas caídas, tom tekstów.
Almqvist, Carl Jonas Love (1793-1866): szwedzki autor. Jego kariera literacka rozpoczęła się w 1832 roku pierwszym z jego serii romansów; to i wiele jego późniejszych dzieł zostało zebranych w dwóch seriach Törnrosensbok / The Book of the Thorn Rose 1832-51. Jego kolejne teksty, dramaty i dzieła filozoficzne, estetyczne, moralne i edukacyjne wykazują niezwykłą wszechstronność.
Alonso, Dámaso (1898-1990): hiszpański poeta i krytyk. Jego najbardziej znaną poezją jest tom Hijos de la ira / Children of Wrath (1944; przetłumaczony 1970), ale jego głównym osiągnięciem była ponowna ocena poezji Góngory i św. Jana od Krzyża.
al-Rayhânî, Amîn (1876-1940): urodzony w Libanie poeta. Amîn przeniósł się z rodziną do Nowego Jorku w 1888 roku. Do jego dzieł należą "Myrtle and Myrrh" (1905) i "The Book of Khalid" (1911). Często nazywano go "ojcem poezji prozy w języku arabskim".
Alvaro, Corrado (1895-1956): włoski pisarz. Jego główna powieść Gente in Aspromonte / Revolt in Aspromonte (1930; przetłumaczona 1962) oraz zbiór opowiadań Settantacinque racconti / Seventyfive Tales (1955) koncentrują się na rzeczywistości, a także mitach jego rodzinnego regionu, Kalabrii.
Amado, Jorge (1912-2001): brazylijski pisarz. Jego pierwsza powieść, O país do carnaval / Kraj karnawału (1932), opowiada o młodym przedstawicielu inteligencji szukającym politycznych odpowiedzi w następstwie rewolucji 1930 roku. Kilka kolejnych powieści Amado nakreśliło jego osobisty manifest i podkreśliło przyczynę różne wyzyskiwane grupy społeczne. Gabriela, cravo e canela / Gabriela, Clove and Cinnamon (1952) zaznaczyli zmianę stylu i akcentu oraz skupili się na zmianie społeczno-politycznej. W 1935 r. Został uwięziony za swoje lewicowe przekonania polityczne i spędził kilka lat na wygnaniu, choć przez krótki czas reprezentował Komunistyczną Partię Brazylii jako poseł federalny do parlamentu brazylijskiego w latach 1946-47. Kolejne książki, takie jak Dona Flor e seus dois maridos: História moral e de amor / Dona Flor and Her Two Husbands (1966) oraz O gato malhado ea andorinha sinha / The Swallow and the Tom Cat (1976) pokazują równą świadomość społeczną i współczucie , ale są bardziej subtelne i używają ironii, aby uzyskać dobry efekt.
Amari, Michele (1806-1889): włoski historyk, orientalista i polityk. Jego najbardziej znane dzieło, La Guerra del Vespro Siciliano / Historia wojny nieszporów sycylijskich (1841; przetłumaczone 1850), zostało zakazane i uciekł do Francji, powracając do Włoch w 1859 roku, by walczyć pod dowództwem Garibaldiego. Był ministrem nauczania publicznego 1862-64 oraz profesorem języka arabskiego w Pizie i Florencji do 1878 r.
Ambler, Eric (1909-1998): angielski pisarz. Celował w opowiadaniu szybkiej, trzymającej w napięciu akcji. Wykorzystał ustawienia bałkańsko-lewanckie w thrillerach Maska Dimitriosa (1939) i Podróż w strach (1940). Inne jego książki to The Care of Time (1981).
Amerbach, Johannes (1443-1513): szwajcarski drukarz i wydawca. Po studiach w Paryżu w 1478 roku założył drukarnię w Bazylei i specjalizował się w tworzeniu wysokiej jakości tekstów dzieł Ojców Kościoła. Jego dom stał się wirtualną akademią dla uczonych z północnej Europy, a jedną z czołowych postaci, które go odwiedziły, był Johannes Reuchlin. Tę intelektualną tradycję kontynuował następca Amerbacha, wydawca Johann Froben.
American Academy of Art and Letters: grupa obywateli USA posiadająca wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki, literatury lub muzyki, wybrana spośród członków National Institute of Arts and Letters. Te dwie instytucje połączyły się w 1976 roku, tworząc American Academy oraz Institute of Arts and Letters. Celem akademii jest rozwój literatury i sztuk pięknych w USA; jej siedziba znajduje się w Nowym Jorku.
Amis, Kingsley (William) (1922-1995): angielski powieściopisarz i poeta. Od początku był związany z grupą pisarzy Angry Young Men. Jego ostro ironiczne prace obejmują pierwszą powieść, najlepiej sprzedającą się Lucky Jim (1954), komiksową opowieść o życiu na prowincjonalnym uniwersytecie. Jego późniejsze powieści to satyryczna komedia The Old Devils (1986), za którą zdobył nagrodę Bookera. Amis był synem urzędnika w południowym Londynie. Po służbie w Royal Signals Corps podczas II wojny światowej uczęszczał na Uniwersytet Oksfordzki. W Oksfordzie uważał się za komunistę, ale w końcu stał się zagorzałym konserwatystą. Był utalentowanym i pracowitym pisarzem, zdeterminowanym, aby codziennie wpisywać 500 słów. Był wykładowcą w University College w Swansea w Walii (1949-61). Dwukrotnie ożenił się, najpierw w 1948 roku, z Hilary, matką jego dwóch synów, w tym pisarza Martina Amisa, i córki. W 1965 roku ożenił się z powieściopisarką Elizabeth Howard; rozwiedli się w 1983 roku. W 1990 otrzymał tytuł szlachecki.
Amis, Martin Louis (1949-): angielski pisarz i dziennikarz. Jego prace charakteryzują się ostrym czarnym humorem i obejmują The Rachel Papers (1973), wspomnienie z okresu dojrzewania opowiedziane poprzez retrospekcje, Dead Babies (1975), który dotyczy dekadencji i sadyzmu, Money (1984), London Fields (1989) i Strzałka czasu (1991). Późniejsze prace to The Information (1995), Night Train (1997), Heavy Water and Other Stories (1998), Yellow Dog (2003) i jego pamiętnik Experience (2000). Urodzony w Oksfordzie w Anglii, syn powieściopisarza i poety Kingsleya Amisa, Martin Amis spędził dzieciństwo w Walii i krótko w USA. Po osiedleniu się w Cambridge w Anglii jego rodzice rozwiedli się. Amis studiował w Exeter College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W 1971 roku rozpoczął pracę jako recenzent książek dla Observer, a następnie zajmował stanowiska redakcyjne w Times Literary Supplement i New Statesman. Jest specjalnym pisarzem Observer od 1980 roku i regularnie publikuje w Sunday Telegraph i New York Times.
Ammianus Marcellinus (żył w IV wieku): rzymski żołnierz i historyk. Zachowane książki jego twórczości, traktujące o współczesnych sprawach późniejszego Cesarstwa Rzymskiego, stawiają go jako ostatniego głównego historyka rzymskiego.
Ammons, A (rchie) R (andolph) (1926-2001): amerykański poeta i nauczyciel. Ammons wykładał na Cornell University od 1964 roku. Jest znany jako poeta w tradycji transcendentalnej.
Amory, Thomas (1691-1788): irlandzki pisarz. Urodzony w Dublinie, Amory studiował medycynę w Trinity College, zanim przeniósł się do Londynu, gdzie mieszkał jako pustelnik, poświęcając cały swój czas pisaniu. Jego główne prace to Wspomnienia kilku dam Wielkiej Brytanii (1755), poświęcone uczonym kobietom mieszkającym na odległych i malowniczych odosobnieniach oraz Życie Johna Buncle'a, Esq., Zawierające różne obserwacje i refleksje, wykonane w kilku częściach świata ( 1756-66). Napisane w formie narracji z perspektywy pierwszej osoby, Życie Johna Buncle'a łączy teologię i utopijną fantazję z sentymentalnym opisem ośmiu małżeństw kobiet intelektualistów i zawiera wiele dyskusji o społeczeństwie anglo-irlandzkim i rodzimej kulturze irlandzkiej. Amory napisał także manuskrypt na temat starożytnego i obecnego stanu Wielkiej Brytanii, który został przypadkowo spalony.
Amyot, Jacques (1513-1593): francuski biskup i badacz muzyki klasycznej, jeden z czołowych tłumaczy swoich czasów. Od 1536 do około 1546 był profesorem łaciny i greki w Bourges, gdzie zaczął tłumaczyć dzieła klasyczne, zwłaszcza Żywoty Plutarcha. Po ponownym przetłumaczeniu na język angielski przez Thomasa Northa w 1579 r., Stało się to głównym źródłem jego rzymskich sztuk Szekspira.
Anakreont: grecki poeta liryczny. Mieszkał w Abderze, Samos i Atenach, gdzie był faworyzowany zarówno przed, jak i po ustanowieniu demokracji. Jego poezja miłosna, o wielkim wdzięku, została później szeroko naśladowana w wierszu znanym jako Anakreontycy. "Ancient Mariner, The Rime of the", wiersz Samuela Taylora Coleridge'a, opublikowany w 1798 r., Opisujący klątwę, która spada na marynarza i jego statek, kiedy strzela do albatrosa.
Ancrene Riwle (Middle English 'anchorites' rule): średniowieczny traktat prozy nieznanego autora angielskiego. Istnieje wiele wersji, w języku francuskim i łacińskim, a także w języku angielskim. Należą do nich Przewodnik Ancrene Wisse / Anchorites, który jest interesujący pod względem językowym, ponieważ reprezentuje lokalny standardowy język pisany używany w południowo-wschodniej Anglii na początku XIII wieku. Dzieło zostało pierwotnie napisane jako przewodnik dla trzech sióstr, które złożyły śluby święte, ale nie należały do zakonu. Wzywa do życia w rygorystycznym wyrzeczeniu, choć jego ton łagodzi człowieczeństwo i dowcip autora.
Andersen, Hans Christian (1805-1875): duński pisarz baśni. Przykłady obejmują "Brzydkie kaczątko", "Królowa śniegu", "Mała syrenka" i "Nowe szaty cesarza". Ich pomysłowość, wrażliwość i silne poczucie zdziwienia nadały tym opowieściom odwieczny i uniwersalny urok; zostały przetłumaczone na wiele języków. Pisał także powieści dla dorosłych i książki podróżnicze.
Anderson, Sherwood (1876-1941): amerykański autor opowiadań i powieściopisarz. Najbardziej znany jest ze swojego wrażliwego, poetyckiego i eksperymentalnego naturalizmu, radzącego sobie z desperacją życia w małym miasteczku na Środkowym Zachodzie. Jego najbardziej cenionym dziełem jest cykl opowiadań Winesburg, Ohio (1919); inne prace to powieść Dark Laughter (1925) i zbiór opowiadań Death in the Woods (1933). Jako członek Chicago Group, zachęcali go Theodore Dreiser, Carl Sandburg, a później Gertrude Stein.
Andrade, Mario de (1893-1945): brazylijski powieściopisarz i poeta, którego modernistyczne dzieła podkreślały wyraźną kulturową i językową separację Brazylii od Portugalii. Podczas swojego życia Andrade wyprodukował i opublikował wiele książek, które ostatecznie przyniosły mu pośmiertną międzynarodową sławę i sławę. Utrzymywał aktywne życie artystyczne i był dyrektorem Departamento de Cultura (Departamentu Kultury) w S?o Paulo. Jego prace to Ha uma g "ta de sangue em cada poema / W każdym wierszu jest kropla krwi (1917) i O movimento modernisto / Ruch modernistyczny" (1942).
André, Bernard (ok. 1450 - ok. 1522): niewidomy francuski poeta na dworze Henryka VII i Henryka VIII z Anglii. Urodzony w Tuluzie, przybył do Anglii pod koniec 1485 roku. Jego pierwszym angielskim patronem mógł być Richard Foxe, ale wkrótce został zatrudniony na dworze królewskim; był centralną postacią tego, co sam nazwał grex poetarum Henryka VII (stado poetów). Pisał głównie po łacinie, tworząc wiersze z okazji królewskich, a także Vita Henrici Septimi / Życie Henryka VII (ok. 1502).
Andrews, William Loring (1837-1920): amerykański bibliofil. Jako bogaty biznesmen zbierał rzadkie książki, a od 1865 roku zamawiał limitowane wydania wyróżniające się typografią, ilustracjami i oprawami. Był założycielem Grolier Club w Nowym Jorku.
Andriejew, Leonid Nikolajewicz (1871-1919): autor rosyjski. Wiele jego prac ukazuje obsesję na punkcie śmierci i szaleństwa, w tym symboliczny dramat Życie człowieka (1907), melodramat He Who Gets Slapped (1915) oraz powieści Czerwony śmiech (1904) i S.O.S. (1919) opublikowany w Finlandii, dokąd uciekł po rewolucji rosyjskiej.
Andric, Ivo (1892-1974): jugosłowiański pisarz i nacjonalista. Został dyplomatą i był ambasadorem w Berlinie w 1940 roku. Ma Drini cuprija / Most na Drinie (1945) to epicka historia małego bośniackiego miasta. W 1961 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
Andromacha: tragedia Eurypidesa, niepewna data. Hermiona, żona Neoptolemosa, szuka zemsty na Andromachi, kochance swojego męża, którego obwinia za własną bezdzietność, ale nie udaje jej się zabić Andromachii i jej syna. Neoptolemus zostaje zamordowana przez Orestesa, byłego zalotnika Hermiony.
Aneirin: walijski poeta. Napisał rdzeń eposu Y Gododdin (ok. 600), jednego z najwcześniejszych znanych wierszy w języku walijskim. Opisuje bitwę pod Catraeth (Catterick), w której brytyjskie plemię z Dun Edin (Edynburg) zostało mocno pokonane przez Northumbrians.
Angeli, Pietro Angelo (1517-1596): znany również jako Pier Angelo Bargeo Poeta z Barga, niedaleko Lucca. Pisał po włosku i po łacinie; jego Siriade (1591), łacińska epos o podboju Jerozolimy przez krzyżowców, został mocno przyciągnięty przez Tassa w jego własnym eposie Gerusalemme conquistata.
Angelou, Maya (1928-): ur. Marguerite Annie Johnson, amerykańska pisarka i czarnoskóra aktywistka. Stała się znana ze swoich potężnych autobiograficznych dzieł I Know Why the Caged Bird Sings (1970) i pięciu sequeli do A Song Flung Up to Heaven (2002). Opierając się na jej traumatycznym dzieciństwie, opowiadają o zmaganiach o fizyczne i duchowe wyzwolenie czarnej kobiety od dorastania na południu Stanów Zjednoczonych na emigrację do Ghany. Angelou urodził się w St Louis w stanie Missouri. Imię Maya pochodzi od jej starszego brata, który nazywał ją "moja" lub "moja". Po rozwodzie rodziców Angelou była wychowywana przez babcię ze strony ojca. Chciała zostać profesjonalną tancerką i zagrała główną rolę w przedstawieniu teatralnym Porgy and Bess. Redagowała także magazyny, a po sukcesie I Know Why the Caged Bird Sings pisała dla telewizji, gdzie wiele jej prac przerobiono na filmy. Jej prace dotarły do największej pojedynczej publiczności w styczniu 1993 r., Kiedy wyrecytowała swój wiersz "On the Pulse of Morning" na inauguracji prezydenta USA Billa Clintona.
Anglosaska Kronika: historia Anglii od najazdu rzymskiego do XI wieku, składająca się z serii kronik pisanych w języku staroangielskim przez mnichów, rozpoczęta w IX wieku (za panowania króla Alfreda) i trwająca do 1154 roku. Kronika, składająca się z siedmiu różnych rękopisów, stanowi unikalny zapis historii wczesnej Anglii, a także rozwój prozy staroangielskiej aż do jej ostatnich etapów. W 1154 roku staroangielski został wyparty przez średniangielski.
Anglosaska Literatura: inna nazwa literatury staroangielskiej.
Angry Young Men: termin publicystyczny stosowany do luźnej grupy brytyjskich pisarzy, którzy pojawili się w latach pięćdziesiątych XX wieku po przerwie twórczej, która nastąpiła po drugiej wojnie światowej. Zbuntowali się przeciwko panującym obyczajom społecznym, różnicom klasowym i "dobremu gustowi". Ich niezadowolenie wyrażało się w takich dziełach jak Lucky Jim Kingsleya Amisa (1954), Look Back in Anger Johna Osborne'a (1956), The Outsider Colina Wilsona (1956), Room at the Top Johna Braine'a (1957) i Hurry on Down Johna Waina (1953). Z grupą związany był także krytyk teatralny Kenneth Tynan.
Animal Farm: powieść George′a Orwella opublikowana w 1945 roku. W tej politycznej bajce opartej na rewolucji rosyjskiej zwierzęta hodowlane, na czele których stoją świnie Snowball i Napoleon, wyrzucają swoich ludzkich wyzyskiwaczy i próbują zamienić swoją farmę w utopię. Przedsiębiorstwo upada z powodu korupcji i słabości od wewnątrz, przywódcy udają ludzi, a ich społeczeństwo staje się totalitarnym państwem policyjnym. Napisany surową, prostą prozą, jest prawdopodobnie najczęściej czytaną z powieści Orwella.
Anna Karenina: powieść Lwa Tołstoja, wydana w latach 1873-77. Opisuje romans zamężnej kobiety z młodym oficerem Vroński, który kończy się jej samobójstwem.
Anstey, F (1856-1934): pseudonim Thomasa Ansteya Guthrie, angielskiego autora powieści fantasy. Vice versa (1882) to historia mężczyzny, który wymienia ciała ze swoim młodym synem. Inne powieści to Tinted Venus (1885), A Fallen Idol (1886), Baboo Jabberjee BA (1897) i The Brass Bottle (1900).
antologia (grecki "bukiet"): zbiór wierszy różnych autorów, zwłaszcza krótszych wierszy, takich jak fraszki. Najwcześniejszą znaną z nich jest grecka antologia, która zawiera krótszą kolekcję Meleagera, znaną jako Garland.
Anthony, Michael (1932-): pisarz z Trynidadu. W 1954 roku wyjechał do Londynu, gdzie publikował skąpo napisane powieści czerpiące z dzieciństwa. Należą do nich The Games Were Coming (1963), The Year of San Fernando (1965), Green Days by the River (1967) i King of the Masquerade (1974). Po powrocie do Trynidadu opublikował zbiór opowiadań Cricket in the Road (1973).
Antygona: tragedia Sofoklesa, napisana około 443 pne. Antygona chowa swojego brata Polynicesa, wbrew tebańskiemu królowi Creonowi, który więzi ją w jaskini. Przekonany przez wizjonera Tejrezjasza, by zmienił zdanie, Creon odkrywa, że Antygona się powiesiła. Następnie dowiaduje się o samobójstwie swojego syna, Haemona, który miał poślubić Antygonę.
antybohater: bohater powieści lub sztuki, który zamiast okazywać heroiczne lub sympatyczne cechy, jest niekompetentny, głupi i często niemoralny. Przykłady obejmują Don Kichota w Don Kichocie Cervantesa (1605) i Jimmy Porter w sztuce Johna Osborne'a Look Back in Anger (1957).
Antin, Mary (1881-1949): autorka rosyjskiego pochodzenia. Jej książki, takie jak From Polotzk to Boston (1899) i The Promised Land (1912), szczegółowo opisują życie imigrantów w Ameryce. Wykładowca i aktywistka, prowadziła kampanię przeciwko restrykcyjnym przepisom imigracyjnym.
antyniewolnicza literatura: w ruchu abolicjonistycznym w USA publikowane od około 1820 roku prace promujące koniec niewolnictwa. Książki, gazety, broszury, poezja, opublikowane kazania, piosenki, narracje o niewolnikach i inne formy literatury szerzyły przesłanie abolicjonistyczne na całej północy, wściekając się i zagrażając Południu. Główne gazety abolicjonistyczne to Apel Davida Walkera, The Liberator Williama Lloyda Garrisona i The North Star Fredericka Douglassa. Niewolnicze narracje (osobiste relacje o tym, jak wyglądało życie w niewoli), dały mieszkańcom północy wyobrażenie o rzeczywistości niewolnictwa i przeciwstawiły się bardziej idyllicznym portretom proz niewolnictwa napisanym przez białych właścicieli niewolników. Bestsellery opowiadania o niewolnikach obejmowały Narrację życia Fredericka Douglassa (1845) Fredericka Douglassa, Narrację Williama Wellsa Browna i Dwanaście lat niewolnika Solomona Northrupa. Wiele z nich zostało przetłumaczonych na język francuski, niemiecki, holenderski i rosyjski. Narracje niewolników ułatwiały również prowadzenie wykładów na temat niewolnictwa, kiedy ich autorzy podróżowali po Stanach Zjednoczonych i za granicą. Najpopularniejszą powieścią o walce z niewolnictwem była "Chata wuja Toma" (1851-52) autorstwa białej zwolenniczki abolicji Harriet Beecher Stowe. Sentymentalne przedstawienie potulnych chrześcijańskich niewolników, skonfrontowanych ze złem instytucji niewolnictwa, zyskało większe poparcie dla abolicjonizmu i wywołało serię adaptacji sceny, która grała entuzjastyczną publiczność na całym świecie.
Antoniusz i Kleopatra: tragedia Williama Shakespearea, napisana i po raz pierwszy wykonana w 1607-08. Marek Antoniusz zakochuje się w egipskiej królowej Kleopatrze w Aleksandrii, ale wraca do Rzymu, gdy umiera jego żona Fulvia. Następnie poślubia Octavię, aby uleczyć przepaść między jej bratem Oktawiuszem Cezarem a sobą. Antony wraca do Egiptu i Kleopatry, ale ostatecznie zostaje pokonany przez Oktawiusza. Wierząc, że Kleopatra nie żyje, Antoniusz zabija się, a Kleopatra odbiera sobie życie, zamiast poddać się Octaviusowi.
Afthonius (żył ok. 400 r. n.e.): grecki retoryk. Urodzony w Antiochii, był uczniem Libaniusza. Jego Progymnasmata, wprowadzenie do studiów nad retoryką, była w powszechnym użyciu przez tysiąc lat.
Apion (żył w I wieku naszej ery): grecki gramatyk i dyrektor szkoły aleksandryjskiej. Historia Apiona o "Androcles and the Lion" z jego Aegyptiaca przetrwała w Aulus Gellius'Noctes Atticae. Jego glosariusz homerycki, oparty na Arystarchie z Samotraki, przetrwał we fragmentach.
Apollinaire, Guillaume (1880-1918): pseudonim Guillaume Apollinaire de Kostrowitsky Francuski poeta arystokratycznego polskiego pochodzenia. Był liderem awangardy w paryskich kręgach literackich i artystycznych. Jego powieść Le Po?te assassiné / The Poet Assassinated (1916), a następnie eksperymentalne wiersze Alcools / Alcohols (1913) i Calligrammes / Word Pictures (1918) ukazują go jako przedstawiciela ruchu kubistycznego i futurystycznego. Urodzony w Rzymie i wykształcony w Monako, Apollinaire wyjechał do Paryża w 1898 roku. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na młodszych francuskich pisarzy, takich jak Louis Aragon. Ukuł termin "surrealizm", aby opisać swoją sztukę Les Mamelles de Tirésias / The Breasts of Tiresias (1917).
Apollonius z Rodos (lub Apollonius Rhodius) (żył w III wieku pne): grecki poeta. Był autorem eposu Argonautica, który opowiada historię Jasona i Argonautów oraz ich poszukiwań Złotego Runa. Uczeń Kallimacha, przez pewien czas był kierownikiem biblioteki w Aleksandrii. Apollonius był nowatorski, czyniąc miłość Medei do Jasona integralną częścią swojej historii. Prawdopodobnie wpłynęło to na Wergiliusza, pisząc o miłości Dydony do Eneasza.
"Apoloniusz z Tyru": średniowieczna opowieść, podobno pochodzenia greckiego. Apoloniusz z Tyru ujawnia kazirodztwo króla Antiocha z jego córką i ucieka z Antiochii, wracając po śmierci króla. Podczas podróży jego żona najwyraźniej umiera, rodząc córkę. Zostaje wyrzucona za burtę, a córka zostaje w Tarsie. Ostatecznie trójka jest połączona. Historia, o której mowa po raz pierwszy pod koniec VI wieku, była powszechnie popularna w średniowieczu. Włączono go w Confessio Amantis (1390) Johna Gowera, a Szekspir użył go w Peryklesie (1608-09).
Apollo Poeci: grupa poetów związanych z Apollo, periodykiem literackim opublikowanym w Kairze w latach 1932-34. Grupa pozostawała pod silnym wpływem francuskiej i angielskiej poezji romantycznej, a większość prac jej członków była wysoce subiektywna i liryczna. Apollo był redagowany przez Ahmada Zaki Abu Shadi (1892-1955) i służył jako medium dla twórczośi młodych poetów i krytyków na czele rozwoju literackiego. Oprócz Abu Shadiego, inni wybitni współpracownicy to Ibrahim Nagi (1893-1953) i "Ali Mahmud Taha (1902-1949).
Apperley, Charles James (1779-1843): walijski pisarz sportowy, który używał pseudonimu "Nimrod". Do jego najbardziej znanych dzieł należą Nimrod's Hunting Tours (1835), The Chase, the Turf and the Road (1837), Memoirs of the Life of the Late John Mytton (1837) i The Life of a Sportsman (1842). Urodzony w pobliżu Wrexham, uczył się w rugby, a następnie został kornetem w dragonach. Później zaczął pisać i dołączył do zespołu Przeglądu Sportowego.
Applegate, Jesse (1811-1888): amerykański kolonista i hodowca bydła. Applegate hodował bydło mięsne w dolinie Umpqua i napisał zachodni klasyk A Day with the Cow Column w 1843 (1876). Był wpływowym zwolennikiem prezydenta Abrahama Lincolna i Unii.
Apulejusz, Lucjusz (żył w II wieku naszej ery): rzymski prawnik, filozof i pisarz. Był autorem prozy fantasy The Golden Ass, or Metamorphoses. Urodzony w Madaura w Afryce Północnej, kształcił się w Kartaginie i Atenach. Dużo podróżował po Wschodzie, aby zostać inicjatorem tajemnic religijnych, a następnie przez pewien czas praktykował jako adwokat w Rzymie. Powrócił do Afryki poślubił bogatą wdowę, Aemilię Pudentillę, której rodzina oskarżyła go o zdobycie jej magią. Jego obrona przetrwała: Apologia lub De Magia. Został uniewinniony i resztę swojego życia poświęcił filozofii i literaturze. Jego główne dzieło, The Golden Ass, jest jedyną całą powieścią łacińską, która przetrwała.
Arabian Nights: opowieści w obiegu ustnym wśród arabskich gawędziarzy z X wieku, prawdopodobnie mające swoje korzenie w Indiach. Znane są również jako The Thousand and One Nights i obejmują "Ali Baba", "Aladdin", "Sinbad the Sailor" i "The Old Man of the Sea". Ich narzeczona Szeherezada miała powiedzieć sułtanowi Shahryarowi, aby uniknął losu jej poprzedników, którzy zostali straceni po nocy poślubnej, aby zapobiec ich niewierności. Każdego wieczoru zaczynała nową opowieść, którą zgodziła się zakończyć dopiero następnego wieczoru. Po 1001 nocy "wyrok" został uchylony. Najwcześniejsza pełna wersja arabska pochodzi z lat 1814-18, ponad 100 lat później niż pierwsze europejskie tłumaczenie w 12 tomach 1704-08, autorstwa francuskiego pisarza Antoine′a Gallanda, dzięki któremu dzieło stało się sławne. Niektóre z najbardziej znanych epizodów, takie jak Aladdin i Ali Baba, nie mają wcześniejszego źródła niż Galland, który być może faktycznie napisał te opowieści. Najwcześniejsza wersja angielska pochodzi z 1708 roku; Tłumaczenia zostały również wykonane przez E. W. Lane'a 1838-40 i Richarda Burtona, którzy opublikowali pełną wersję 1885-88.
arabska literatura: literatura napisana w języku arabskim, literatura arabska i świat islamu.
Aragon, Louis (1897-1982): francuski poeta i prozaik. Zaczynając jako dadaista, stał się jednym z przywódców surrealizmu, publikował tomy wierszy, aw 1930 r. Wstąpił do partii komunistycznej. Wzięty do niewoli podczas II wojny światowej, uciekł do ruchu oporu; jego doświadczenia znajdują odzwierciedlenie w poezji Le Cr?ve-coeur / Heart-break (1941) i Les Yeux d'Elsa / Elsa's Eyes (1942). Jego powieści obejmują surrealistyczny Le Paysan de Paris / The Nightwalker (1926), opisujący nieustanny upadek europejskiej burżuazji, a później powieści socjrealistyczne, w tym Les Communistes / The Communists (1949-51), La Semaine sainte / Wielki Tydzień (1958 ), La Mise ? mort / The Kill (1965) i Blanche, ou l'oubli / Blanche lub Forgetting (1967).
Arany, János (1817-1882): węgierski pisarz. Po jego komicznym eposie Zaginiona konstytucja (1846) w 1847 roku pojawił się Toldi, produkt popularnej szkoły nacjonalistycznej. W 1864 roku ukazało się jego epickie arcydzieło Śmierć króla Budy. W ostatnich latach Arany wyprodukował resztę trylogii Toldi i jego najbardziej osobiste teksty.
Arason, Jón (1484-1550): islandzki ksiądz, biskup diecezji północnej Islandii. Wprowadził tam drukarnię około 1530 roku i energicznie przeciwstawił się reformacji luterańskiej, którą duński król Christian III narzucił na kraj. Z powodu swojego oporu został wyjęty spod prawa, aresztowany i ścięty, co skutecznie zakończyło sprzeciw wobec reformacji. Arason był także poetą, któremu przypisywano zarówno dzieła religijne, jak i świeckie.
Aratus (315-245 p.n.e.): grecki poeta. Przebywając na dworze Antygona II Gonatusa napisał swój słynny poemat astronomiczny "Phaenomena", który był bardzo popularny w starożytności i został przetłumaczony na łacinę przez Cycerona.
Arbuthnot, John (1667-1735): szkocki pisarz i lekarz. Uczęszczał do księcia Jerzego, a następnie królowej Anny od 1705 do 1714 roku. Był przyjacielem Aleksandra Pope'a, Thomasa Graya i Jonathana Swifta i był głównym autorem satyrycznych Pamiętników Martinusa Scriblerusa (1741). Stworzył angielską postać narodową Johna Bulla, zamożnego rolnika, w swoich broszurach "History of John Bull" (1712) opowiadających się za pokojem z Francją.
Archer, Jeffrey Howard (1940-): Baron Archer z Weston-super-Mare, angielski pisarz i polityk. Był posłem konserwatystów w latach 1969-74, najlepiej sprzedającym się powieściopisarzem i dramaturgiem. Jego karierę polityczną zniweczył skandal, w którym został oskarżony o dokonywanie płatności na rzecz prostytutki, a później został uwięziony za stworzenie fałszywego alibi w sprawie o zniesławienie przeciwko Daily Star. Jego książki, które często dotyczą awansu nieistotnych postaci na wysokie stanowiska polityczne lub wielkiego sukcesu biznesowego, to Not a Penny More, Not a Penny Less (1975), Kane and Abel (1979), First Among Equals (1984) i The Czwarta władza (1997). Jego opowiadania zebrano w Krótkiej opowieści (2000). Napisał i zagrał w sztuce The Accused (2000).
Archilochus: grecki poeta. Urodzony na wyspie Paros, napisał najwcześniejszą grecką poezję osobistą, koncentrując się na tematyce wojny i seksualności. W obu kwestiach jest rozbrajająco szczery, ale ma też skłonność do osobistych inwektyw. Pisał w metrum jambicznym, który później wykorzystano do tragedii. Ocalały tylko fragmenty jego pracy.
Ardizzone, Edward (1900-1979): brytyjski ilustrator, autor i nauczyciel. Jako płodny artysta zilustrował ponad 180 książek, a jako oficjalny artysta wojenny podczas II wojny światowej ukończył około 520 prac w latach 1940-45. Był autorem serii książek dla dzieci "Tim", z których pierwszą był Little Tim and the Brave Sea Captain (1936).
Aretino, Pietro (1492-1556): włoski pisarz. Zarabiał na życie, zarówno w Rzymie, jak i Wenecji, publikując satyryczne broszury pod opieką wysoko postawionej rodziny. Jego "Listy" 1537-57 są wyjątkowym zapisem wydarzeń kulturalnych i politycznych jego czasów i ilustrują jego żywiołowy, żywiołowy charakter. Pisał także wiersze i komedie. Aretino, urodzony w Arezzo, zaczynał jako protegowany papieża Leona X, ale opuścił Rzym po opublikowaniu jego lubieżnych wersetów. Osiedlił się w Wenecji i szybko stał się znany jako "Plaga Książąt" ze swoimi okrutnymi satyrami na potężnych współczesnych; on był również dobrze opłacony za to, że nie wziął swojego pióra.
Argens, Jean-Baptiste de Boyer (1704-1771): markiz d'Argens francuski pisarz. Urodzony w Aix-en-Provence, został zaproszony do Poczdamu przez Fryderyka Wielkiego 1744. Jego główne prace to Lettres juives / The Jewish Letters (1736), Lettres chinoises / Chinese Letters (1739-40), Lettres cabalistiques / Cabalistic Letters ( 1741) oraz 14-tomowy Histoire de l'esprit humain / History of the Human Spirit (1765-68).
Argenson, Marc Antoine René de Voyer (1722-1787): markiz de Paulmy d'Argenson Francuski dyplomata i pisarz. Jego biblioteka została sprzedana po jego śmierci hrabiemu d'Artois (później Karolowi X) i stanowiła zalążek Biblioth?que de l'Arsenal w Paryżu. Wydał Mélanges tirés d'une grande biblioth?que / maintanea Drawn from a Great Library (1779-1888).
argentyńska literatura: literatura Argentyny od czasu uzyskania niepodległości w 1816 r. Jako pierwsze terytorium Ameryki Łacińskiej, które zbuntowało się przeciwko Hiszpanii, w 1810 r. Argentyna rozwinęła odrębną tradycję literacką, w której romantyzm był napędzany przez wyobraźnię reagowania na pustą samotność pampasów i liberalną niechęć do wiejskiej dyktatury Juana Manuela Rosasa (zm. 1852), często utożsamiana z barbarzyństwem. Ważnymi wczesnymi pisarzami są niezadowolony politycznie poeta Esteban Echeverría (1805-1851) i José Mármol (1817-1871), autor melodramatycznej powieści romantycznej Amalia (1851). Gaucho lub koczowniczy hodowca bydła, którego nienawidzili postępowi krytycy pasterskiej wizji Argentyny Rosasa, został przekształcony przez industrializację, która oznaczała jego wyginięcie, w tragicznie romantyczną postać, jak w Martín Fierro 1872-79 José Hernández (1834-1886). To z kolei wpłynęło na powieści o wyidealizowanej przygodzie gaucho i dojrzewaniu, takie jak Don Segundo Sombra (1926) Ricardo Güiraldesa i przyczyniło się do XX-wiecznej obsesji literackiej na punkcie argentyńskiej tożsamości, bohaterstwa i męskości lub machizmu w dziełach takich jak epicka przygoda. -novel Adán Buenosayres (1948) Leopoldo Marechala (1900-1970) oraz psychologiczne lub filozoficzne fikcje Ernesta Sábato (1911-2011) i Eduardo Mallea (1903-1982). Poeci, tacy jak Leopoldo Lugones (1874-1938), zarejestrowali modernistyczne reakcje na romantyczną i realistyczną konwencję, pod wpływem francuskiej awangardy, zachowując jednocześnie wyraźnie argentyńskie otoczenie i narodowe troski. We współczesnej Argentynie burzliwej politycznie, kosmopolityczne i często apolityczne, eksperymentalne i modernistyczne pisarstwo, typowe dla wpływowych fikcji Jorge Luisa Borgesa i Julio Cortázara (1916-1984), wywołało neorealistyczne lub socjalistyczne reakcje w twórczości Manuela Puiga (1932- 1990) i zaangażowanego pisarza marksistowskiego Davida Vi?asa (1929-2011).
Arghezi, Tudor (1880-1967) pseudonim Iona Theodorescu : Rumuński poeta, pamfleta, eseista i powieściopisarz. Jego życie jako mnicha i doświadczenia uwięzienia za pisarstwo polityczne były inspiracją dla jego poezji i powieści. Dwa cykle wierszy, 1907 (1955) i Cîtare omului / Ode to Man (1956), podniosły Argheziego do rangi pisarza klasycznego.
Ari, Thorgilsson (ok. 1067-1148): zwany "Mądrym" islandzkim kapłanem, określanym jako "ojciec islandzkiej historiografii". Jego Íslendingbók / Book of the Icelanders jest zwięzłym i dokładnym przeglądem historii Islandii od pierwszego zasiedlenia wyspy do około 1120 roku. Ari w dużym stopniu korzysta ze źródeł ustnych i jest bardzo krytyczny w swoim podejściu. Mógł dalej położyć podwaliny pod Landnámabók / Book of Settlements i inne prace historyczne.
?rîda, Nasîb (1887-1946): urodzony w Syrii poeta. Osiadł w Nowym Jorku, ?rîda pracował jako dziennikarz i był członkiem Pen Bond, grupy znanych arabskich pisarzy emigracyjnych. Obrażony amerykańskim materializmem tęsknił za swoją ojczyzną. Jego wiersze zostały zebrane i opublikowane jako "Al-Arwah, al-Ha'ira / Troubled Spirits" (1946).
Arion (żył w VII wieku pne): grecki pisarz, podobno pierwszy, który wprowadził dzieła chóralne zwane dytyrambami. Wrócił na dwór Periandra Koryntu po wizycie we Włoszech i na Sycylii. Legenda mówi, że przed utonięciem uratował go delfin, którego oczarowała jego piosenka.
Ariosto, Ludovico (1474-1533): włoski poeta. Pisał łacińskie wiersze i komedie o klasycznych liniach. Jego głównym dziełem jest wiersz Orlando furioso (1516, opublikowany w 1532), epickie traktowanie Historia Rolanda, poetycka ekspresja włoskiego renesansu. Ariosto urodził się w Reggio i dołączył do rodziny kardynała Ippolito d'Este w 1503 r. Często był zaangażowany w misje ambasadorskie i dyplomację księcia Ferrary, do którego wstąpił w 1518 r. Był gubernatorem Garfagnana 1522-2525, prowincja w Apeninach, gdzie zajmował się głównie tłumieniem bandytów i wprowadzaniem porządku. Po trzech latach przeszedł na emeryturę do Ferrary, aby pracować nad ostateczną wersją Orlando furioso.
Arystofanes (ok. 445 - ok. 380 p.n.e.): grecki dramaturg komediowy. Z jego 11 zachowanych sztuk (w sumie ponad 40), wczesne komedie odznaczają się brutalną satyrą, za pomocą której ośmieszał demokratycznych przywódców wojennych. Satyrował także współczesne kwestie, takie jak nowa nauka Sokratesa w The Clouds (423 p.n.e.) i obsesja na punkcie wojny, z seksstrajkiem kobiet w Lysistracie (411 p.n.e.). Chór odgrywa znaczącą rolę, często nadając spektaklowi tytuł, jak w The Wasps (422 p.n.e.), The Birds (414 p.n.e.) i The Frogs (405 p.n.e.).
Arystofanes z Bizancjum (ok. 257 - ok. 183 p.n.e.): grecki uczony. Jego dzieła obejmowały wydania Homera i innych poetów, a jego argumenty do sztuk Arystofanesa i tragików są w dużej mierze zachowane. Wykonywał także cenną pracę jako leksykograf i gramatyk. Studiował w Aleksandrii u Zenodota i Kalimacha i został mianowany szefem biblioteki muzealnej około 187 roku p.n.e.
Arystoteles (384-322 p.n.e.): grecki filozof, który bronił rozsądku i umiaru. Utrzymywał, że doświadczenie zmysłowe jest naszym jedynym źródłem wiedzy i że poprzez rozumowanie możemy odkryć esencje rzeczy, to znaczy ich cechy wyróżniające. W swoich pracach na temat etyki i polityki sugerował, że szczęście człowieka polega na życiu w zgodzie z naturą. Swoją teorię polityczną wyprowadził z uznania, że wzajemna pomoc jest naturalna dla ludzkości i odmówił ustanowienia jednej konstytucji jako uniwersalnie idealnej. Z dzieł Arystotelesa przetrwało około 22 traktatów, zajmujących się logiką, metafizyką, fizyką, astronomią, meteorologią, biologią, psychologią, etyką, polityką i krytyką literacką. Arystoteles urodził się w Stagira w Tracji i studiował w Atenach, gdzie został wybitnym członkiem Akademii założonej przez Platona. Następnie otworzył szkołę w Assos. W tym czasie uważał się za platonistę, ale jego późniejsza myśl odciągnęła go od tradycji, które ukształtowały jego wczesne pochodzenie i później był krytyczny wobec Platona. Około 344 pne przeniósł się do Mityleny na Lesbos, gdzie następne dwa lata poświęcił studiowaniu historii naturalnej. W międzyczasie, podczas pobytu w Assos, poślubił Pythias, siostrzenicę i adoptowaną córkę Hermeiasa, władcy Atarneusa. W 342 pne przyjął zaproszenie od Filipa II Macedońskiego, aby udać się do Pelli jako wychowawca syna Filipa Aleksandra Wielkiego. W 335 roku pne otworzył szkołę w Liceum (gaj poświęcony Apollinowi) w Atenach. Stała się znana jako "szkoła perypatetyczna", ponieważ mówił w górę iw dół, a jego prace są zbiorem notatek z wykładów. Kiedy Aleksander zmarł w 323 rpne, Arystoteles został zmuszony do ucieczki do Chalkidy, gdzie zmarł. Wśród jego licznych wkładów w myśl polityczną były pierwsze systematyczne próby rozróżnienia między różnymi formami rządów, koncepcje dotyczące roli prawa w państwie oraz koncepcje nauki o polityce. Arystoteles w Poetyce definiuje dramat tragiczny jako naśladownictwo (mimesis) działań człowieka, którego charakter jest podporządkowany fabule. Publiczność odczuwa litość i strach, ale oglądając sztukę, doświadcza oczyszczenia (katharsis) tych emocji. Druga książka Poetyki o komedii zaginęła. Trzy księgi Retoryki stanowią najwcześniejsze analityczne omówienie technik perswazji, a ostatnia przedstawia teorię emocji, do których mówca musi się odwołać.
Arlen, Michael (1895-1956): przybrane imię Dikrana Kuyumjiana, bułgarskiego pisarza pochodzenia ormiańskiego. Stał się znaturalizowanym brytyjskim poddanym 1922. Jego bestsellerowa powieść The Green Hat (1924) odzwierciedlała stylowo nieodpowiedzialny duch lat dwudziestych XX wieku. Inne jego książki to Ghost Stories (1927), Lily Christine (1928) i Hell! powiedziała Księżna (1934).
Armitage, Simon (1963-): angielski poeta. Używa uczciwego, rozsądnego języka i rytmu wioski, w której mieszka, Marsden, niedaleko Huddersfield w Anglii. Bada tematy wiary, zaufanie, kreacja, poświęcenie i tożsamość w życiu codziennym, z tematami tak szerokimi, jak mecze krykieta, romanse i astronomia. Zdobył nagrodę Eric Gregory Award w 1988 oraz nagrodę Sunday Times Young Writer of the Year w 1993. Kolekcje poezji obejmują Zoom! (1989), Kid (1992), Book of Matches (1993) i The Dead Sea Poems (1995). Armitage urodził się w Huddersfield w Yorkshire i dorastał w West Yorkshire. Po uzyskaniu dyplomu z geografii przez dwa lata pracował z młodymi przestępcami. Następnie udał się na Manchester University, gdzie uzyskał kwalifikacje jako pracownik socjalny. W 1989r jego prace znalazły się w radiowej serii New Voices. Opublikował także powieści, w tym Little Green Man (2001), mroczną opowieść o męskiej przyjaźni oraz The White Stuff (2004), o poszukiwaniu rodziny i tożsamości.
Arndt, Ernst Moritz (1769-1860): niemiecki poeta, historyk i patriota. W 1803 r. Opublikował Versüch einer Geschichte der Leibeigenschaft in Pommern und Rügen, historię pańszczyzny, która doprowadziła do jej zniesienia na Pomorzu w 1806 r. W 1806 r. Wezwał Niemców do zrzucenia jarzma Francji i został zmuszony do wygnania w Szwecja uciec Napoleonowi. Urodził się w Schoritz, syn wyemancypowanego chłopa pańszczyźnianego. Mianowany na uniwersytecie w Bonn jako profesor historii w 1818 r., Rzucił się w ruch na rzecz reformy konstytucyjnej i został zawieszony na stanowisku 1819-40. Pomnik ku jego czci został wzniesiony w Bonn w 1865 roku.
Arnim, Bettina von (1785-1859): niemiecka pisarka, siostra Clemensa Brentano. Wyszła za mąż za pisarza Ludwiga Achima von Arnima (1811). Jej publikacja Goethes Briefwechsel mit einem Kinde / Goethe's Correspondence with a Child 1835 rzekomo była zbiorem korespondencji między nią a Goethem, ale później okazała się w dużej mierze fikcyjna. Pisała także o kwestiach politycznych i społecznych.
Arnim, Elizabeth Mary, Countess von Arnim (1866-1941): angielska pisarka, urodzona w Sydney w Australii; kuzynka nowozelandzkiej pisarki Katherine Mansfield. Stała się powszechnie znana dzięki żywemu dowcipowi swojego pisarstwa. Jej pierwsza książka, Elizabeth and her German Garden (1898), zawierała zabawne szkice z jej życia rodzinnego. Późniejsze powieści to The Enchanted April (1922), Introduction to Sally (1926), The Jasmine Farm (1934) i Mr Skeffington (1940).
Arnim, Ludwig Achim von (1781-1831) : Niemiecki poeta i prozaik romantyczny. Pisał opowiadania, romans Armut, Schuld und Busse der Gräfin Dolores / Hrabina Dolores (1810) i sztuki teatralne, ale powieść historyczną Die Kronenwächter (1817) pozostawił niedokończoną. Wraz z Clemensem Brentano zebrał niemieckie pieśni ludowe w Des Knaben Wunderhorn / The Boy's Magic Horn (1805-08), z których kilka zostało opracowanych z muzyką Mahlera.
Árni Magnússon (1663-1730): islandzki uczony i antykwariusz. Był profesorem duńskich zabytków na Uniwersytecie w Kopenhadze od 1701 roku, gdzie zgromadził swoją kolekcję średniowiecznych rękopisów islandzkich. Chociaż znaczna część jego pracy zaginęła w pożarze w 1728 r., Wniósł on wielką przysługę do studiowania literatury staro islandzkiej, zakładając w Kopenhadze zbiór starych rękopisów Arnamagn?an. Wiele rękopisów wróciło teraz do ich islandzkiej ojczyzny.
Arnold, Edwin (1832-1904): angielski uczony i poeta. Napisał The Light of Asia (1879), przedstawienie życia i nauk Buddy zapisanymi pustymi wierszami. Światło świata (1891) opowiada o życiu Jezusa.
Arnold, Matthew (1822-1888): angielski poeta i krytyk. Jego wiersz "Dover Beach" (1867) był powszechnie uważany za jeden z najbardziej wymownych wyrazów duchowych niepokojów wiktoriańskiej Anglii. W swoich wysoce wpływowych esejach krytycznych zebranych w Culture and Anarchy (1869) zaatakował samozadowolenie i ignorancję wiktoriańskiej klasy średniej i opowiedział się za nową kulturą opartą na pogoni za wartościami artystycznymi i intelektualnymi. Arnold był synem Thomasa Arnolda, dyrektora szkoły rugby. Urodził się w Laleham, Middlesex i uczył się w Rugby School w Winchester i na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie zdobył nagrodę Newdigate w 1843 roku za wiersz o byłym angielskim lordu Protector, Oliverze Cromwellu. Opublikował dwa nieudane tomy poezji anonimowej, ale dwie kolejne publikacje w jego imieniu ukazały się w 1853 i 1855. W 1857 został mianowany profesorem poezji na Uniwersytecie Oksfordzkim. Po odejściu z tego stanowiska w 1867 poświęcił się pisaniu prozy. W 1883 r. Otrzymał roczną emeryturę w wysokości 250 funtów i w tym samym roku wykładał w USA. Zmarł w Liverpoolu i został pochowany w Laleham.
Arrianus, Flavius (ok. 96 - ok. 175): grecki historyk i filozof. Był namiestnikiem Kapadocji 131-37 i archontem Aten 147-48. Ostatnie lata życia spędził w Nikomedii, gdzie napisał Anabasis of Alexander, historię kampanii Aleksandra Wielkiego; Indica i Periplus z Euxine; i Kampania przeciwko Alanom (fragment).
Ars poetica lub Epistle to the Pisos: wiersz Horacego, o niepewnej dacie. Jest to dyskusja o poezji dramatycznej, oparta na podręcznikach greckich, ale pełna własnych spostrzeżeń poety. Został uznany za autorytatywny traktat i miał ogromny wpływ na rozwój europejskiego dramatu. Jest mało prawdopodobne, aby wiersz miał być pełną teorią. Być może został napisany, aby odwieść jednego z młodszych Pizos od kariery poetyckiej.
Arthur, Timothy Shay (1809-1885): pisarz amerykański. Był autorem opowieści moralnych i domowych, zwłaszcza Dziesięć nocy w sali barowej (1854), a w 1853 założył Arthur's Home Magazine.
Arundel Marbles: Łacińska Marmora Arundelliana : główna część ważnej greckiej kroniki odkrytej na wyspie Paros. Zamysłem autora było wymienienie głównych wydarzeń w Atenach z okresu Cecropsa (mitycznego króla, przypisywanego ok. 1581 r. Pne) do 264-263 rpne (prawdopodobnie czas własny autora). Arundel Marbles, który zawiera 93 linie (z kilkoma lukami lub lukami), został przywieziony do Anglii w 1627 roku w imieniu Thomasa Howarda, hrabiego Arundel i został opublikowany w Londynie 1628.
Asachi, Gheorghe (1788-1869): rumuński nauczyciel i pisarz. Był czołową postacią rumuńskiego renesansu kulturalnego początku XIX wieku. W 1813 r. Asachi wprowadził rumuński jako język nauczania w szkołach, aw 1829 r. Założył jedną z pierwszych rumuńskich gazet, Albina româneasca. Pomógł także założyć Konserwatorium Dramatyczne w Iasi w 1836 roku i napisał dwa dramaty historyczne: Petru Rares (1837) i Elena Dragos de Moldavia (1863).
Asbjörnsen, Peter Christen (1812-1885): norweski pisarz i folklorysta. We współpracy z J?rgenem Moe napisał zbiór Norske Folkeeventyr / Norwegian Folk Tales 1841-44. On sam opublikował Norske Huldreeventyr og Folkesagn / Norwegian Fairy Tales and Folk Legends 1845-47, w których można prześledzić rozwój ducha narodowego w literaturze norweskiej.
Asch, Sholem (1880-1957): amerykański powieściopisarz i dramaturg urodzony w Polsce. Pisał w jidysz od 1904 r., Poczynając od opowiadania "Dos Shtetl / The Little Town", klasycznej tragikomedii życia w małej żydowskiej osadzie. Jego sztuka Gott fun Nekoma / The God of Vengeance z 1907 roku była pierwszą wschodnioeuropejską sztuką żydowską, która została zaprezentowana na zachodnioeuropejskiej scenie, kiedy została wyprodukowana przez Maxa Reinhardta w Berlinie w 1910 roku. Pierwsze opowiadania Ascha zostały napisane po hebrajsku, ale pod wpływem Izaaka Pereca zaczął produkować utwory w języku jidysz. Asch przyjął obywatelstwo Stanów Zjednoczonych w 1920 r. I osiadł w Izraelu w 1954 r. Napisał wiele powieści i opowiadań, takich jak powieść Der Tilim Yied / Salvation (1934), Tales of My People (1948) i Passage in the Night ( 1953). Napisał także powieści historyczne i religijne, w tym Kiddush Hashem / For the Sanctification of the Name 1920 oraz trylogię na tematy Nowego Testamentu napisaną w języku angielskim: The Nazarene (1939), The Apostle (1943) i Mary (1949). Asch szukał pojednania między chrześcijaństwem a judaizmem.
Asklepiades (żył w III wieku pne): grecki epigramista i liryczny poeta z Samos, od którego pochodzi nazwa licznika Asklepiady. Jego teksty są rytmiczne i muzyczne, tchnął nowe życie w epigram jako formę poetycką; Zachowało się 45 jego fraszek.
Ashbery, John Lawrence (1927-2017): amerykański poeta i krytyk sztuki. Jego zbiory poezji - w tym Autoportret w wypukłym zwierciadle (1975), które zdobyły nagrodę Pulitzera - wyróżniają się bujną sztucznością oraz mocnymi elementami wizualnymi i muzycznymi. Jego najbardziej eksperymentalna praca, Europa (w The Tennis Court Oath (1962)), wykorzystuje metody montażu i kolażu wywodzące się z malarstwa kubistycznego. Inne tomy to Some Trees (1956), Houseboat Days (1977), As We Know (1979), A Wave (1984), And the Stars Were Shining (1994), Girls on the Run (1999), Your Name Here (2000) ) i Chinese Whispers (2002).
Ashbridge, Elizabeth (1713-1755): ur. Elizabeth Sampson Urodzona w Anglii amerykańska kwakierka. Została zapamiętana dzięki swojej autobiografii Some Account of the Fore-Part of the Life of Elizabeth Ashbridge, opublikowanej po raz pierwszy w Anglii w 1774 r. Książka jest szczerym opisem jej nieszczęśliwego małżeństwa i poszukiwań, z pomocą różnych grup religijnych, szczera wiara religijna. Jest niezwykły zarówno jako duchowy testament inteligentnej i odważnej kobiety, jak i odkrywczy (i często niepochlebny) obraz życia w kolonialnej Ameryce w pierwszej połowie XVIII wieku.
Ashford, Daisy (Margaret Mary Julia) (1881-1972): angielska pisarka. The Young Visiters (1919), powieść pełna nieświadomego humoru, została napisana, gdy miała dziewięć lat. Książka sponsorowana przez powieściopisarza i dramaturga J M. Barriego odniosła natychmiastowy sukces dzięki swemu bezmyślnemu urokowi. Zachował popularność i stał się młodzieńczym klasykiem. Napisała także Where Love Lies Deepest (1920) oraz Love and Marriage (1965). Wszystkie jej opublikowane prace zostały napisane w wieku 15 lat.
-Ashton, Winifred : prawdziwe nazwisko angielskiego pisarza i dramaturga Clemence'′a Dane'a.
Asimov, Isaac (1920-1992): urodzony w Rosji amerykański autor i redaktor science fiction i non-fiction. Opublikował ponad 400 książek, w tym powieści science fiction I, Robot (1950) i trylogię Foundation (1951-53), kontynuowaną w Foundation's Edge (1983). Jego dwutomowa praca The Intelligent Man's Guide to Science (1960) zyskała uznanie krytyków.
Askew, Anthony (1722-1774): angielski uczony. Pomógł rozwinąć zainteresowanie opinii publicznej rzadkimi rękopisami, rzadkimi wydaniami i doskonałymi kopiami oraz zebrał obszerną bibliotekę. Jego rękopis transkrybowanych inskrypcji znajduje się w British Museum w Londynie.
Asturias, Miguel Ángel (1899-1974): gwatemalski pisarz i dyplomata. Publikował poezję, legendy i powieści Gwatemali, takie jak El se?or Presidente / The President (1946), Men of Corn (1949) i Strong Wind (1950), atakując latynoamerykańskie dyktatury i "imperializm jankesów". Otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1967 r. Początkowo studiował prawo, a następnie kulturę starożytną Ameryki Środkowej w Paryżu we Francji, po czym wrócił do Gwatemali w 1933 r. W 1942 r. Został wybrany do Kongresu Gwatemali, a od 1946 do 1954 pełnił funkcję dyplomatyczną. stanowiska w Ameryce Środkowej i Południowej, zanim został tymczasowo wygnany. Był ambasadorem we Francji 1966-70.
Athenaeus (żył w III wieku): grecki pisarz, urodzony w Naucratis w Egipcie; studiował w Aleksandrii i Rzymie. Napisał zbiór Deipnosophistae / Scholars at Dinner w formie rozmów wyuczonych gości na przedłużonej uczcie. Książka dostarcza cennych informacji na temat greckich liter i nauki i jest jednym z głównych źródeł fragmentów zaginionych komedii i innych dzieł. Z oryginalnych 30 książek przetrwało tylko 15 i skrót.
Athenodorus Cordylion (żył w I wieku p.n.e.): Szef biblioteki w Pergamonie. Później osiadł w Rzymie i zmarł w domu św. Katon Młodszy około 47 roku p.n.e.
Atherton, Gertrude Franklin (1857-1948): powieściopisarka amerykańska. Jej powieści to między innymi The Californians (1898), powieść historyczna; The Conqueror (1902), fikcyjna biografia amerykańskiego męża stanu Alexandra Hamiltona; Julia France and Her Times (1912), powieść społeczna; oraz Black Oxen (1923), którego tematem jest odmładzanie gruczołów.
Atkinson, Katea (1951-): urodzona Katherine Atkinson angielska powieściopisarka, która zdobyła nagrodę Whitbread Book of the Year za swoją pierwszą powieść Behind the Scenes at the Museum (1995). Po studiach na uniwersytecie w Dundee w Szkocji pracowała jako nauczycielka i pisała opowiadania, za które również zdobywała nagrody. Jej druga powieść, Human Croquet, została opublikowana w 1997 r., A trzecia, Emotionally Weird, w 2000 r.
Atterbom, Per (Daniel Amadeus) (1790-1855): szwedzki poeta i krytyk. Jego prace obejmują dwa dramaty poetyckie, niekompletny F?gel Bl? / The Blue Bird i Lycksalighetens Ö / The Isle of Bliss (1824-27) oraz serię tekstów Blommorna / The Flowers (1812-36). Jego twórczość charakteryzuje się filozoficznymi i religijnymi medytacjami oraz niejasną alegorią.
Attyczni mówcy poddaszowi: dziesięciu czołowych mówców attycznych uznanych przez uczonych aleksandryjskich z okresu 450-300 p.n.e. Byli to Antyfona, Andocydy, Lizjasz, Izokrates, Izajos, Likurgos, Ajschines, Demostenes, Hyperides i Dinarchus.
Atwood, Margaret (Eleanor) (1939-): kanadyjska powieściopisarka, opowiadaczka i poetka. Jej powieści często traktują tematy feministyczne z dowcipem i ironią i obejmują Opowieść podręcznej (1986, nakręcona 1990, opera 2003), Ślepy zabójca (2000, nagroda Bookera) oraz Oryx i Crake (2003). Urodzony w Ottawie, Ontario i wykształcony na Uniwersytecie w Toronto, Atwood mieszkał i pracował w USA, Wielkiej Brytanii i Europie Środkowej. Powieści Atwooda to między innymi The Edible Woman (1969), Life Before Man (1979), Body Harm (1981), Cat's Eye (1989), The Robber Bride (1993) i Alias Grace (1996). Zbiory poezji obejmują The Circle Game (1966), Power Politics (1971), You are Happy (1974) i Interlunar (1984).
Aubanel, Théodore (1829-1886): francuski pisarz. We współpracy z Frédéricem Mistralem i Josephem Roumanille poświęcił się pracy nad ożywieniem i kontynuacją języka prowansalskiego i literatury prowansalskiej.
Aubignac, François Hedelin, Abbé d'Aubignac (1604-1676): francuski pisarz i krytyk. Bronił dramatycznych jedności w swojej czterotomowej Pratique du théâtre (1657) i jako pierwszy podał w wątpliwość istnienie starożytnego greckiego poety Homera w swoich Conjectures académiques (1715).
Aubigné, Théodore Agrippa d ′(1552-1630): francuski żołnierz i uczony. Jako hugenot walczył o sprawę za pomocą pióra i miecza. Na początku swojej kariery był towarzyszem Henryka z Nawarry, przyszłego Henryka IV, ale opuścił swój dwór, kiedy Henryk nawrócił się w 1593 roku. Pisma Aubigne'a obejmują głównie historie Francji uzasadniające pozycję hugenotów: Histoire universelle (1560-1601 i 1616- 19) i werset Les Tragiques (rozpoczęty w 1577, opublikowany w 1616). Mógł jednak także pisać poezję miłosną (Printemps, 1571-73) i satyrę (np. "Confession catholique du Sieur de Sancy", 1598-1600, atakujący protestantów, którzy wyrzekają się praw).
Aubrey, John (1626-1697): angielski biograf i antykwariusz. Był pierwszym, który uznał Stonehenge za świątynię druidów. Jego Życie, rozpoczęte w 1667 roku, zawiera plotki, anegdoty i cenne spostrzeżenia na temat ówczesnych celebrytów. Został opublikowany jako Brief Lives w 1898 roku. Różne (1696), dzieło o folklorze i opowieściach o duchach, było jedynym dziełem, które ukazało się za jego życia.
Aucassin et Nicolette : XIII-wieczna francuska opowieść o romantycznej przygodzie. Obsesyjnej miłości Aucassina do Nicolette, saraceńskiej dziewczyny wychowanej na chrześcijankę, sprzeciwia się jego ojciec, hrabia Beaucaire. Po dziwnych przygodach i długiej rozłące łączy go z Nicolette, obecnie uznaną za córkę króla Kartaginy. Opowieść została opisana przez nieznanego autora jako pieśni, ponieważ pieśni i narracja prozą przeplatają się. Sugerowano źródła arabskie i bizantyjskie, ale bardziej oczywisty jest ich związek z "Floire et Blanchefleur". Świeżość i wdzięk dodają delikatny humor i nuta parodii.
Auchincloss, Louis (Stanton) (1917-2010): amerykański prawnik i pisarz. Po drugiej wojnie światowej Auchinloss podjął karierę jako prawnik z Wall Street, zawód, który kontynuował, zdobywając reputację jako prawnik, pisarz w tradycji Henry'ego Jamesa.
Auden, W (ystan) H (ugh) (1907-1973): urodzony w Anglii amerykański poeta. Napisał kilka ze swoich najbardziej oryginalnych wierszy, takich jak Look, Stranger! (1936), w latach trzydziestych XX wieku, kiedy kierował wpływową lewicową grupą literacką, w skład której wchodzili pisarze Louis MacNeice, Stephen Spender i Cecil Day-Lewis. Auden przeniósł się do USA w 1939 r., Został obywatelem USA w 1946 r. I przyjął bardziej konserwatywny i chrześcijański punkt widzenia, na przykład w The Age of Anxiety (1947). Napisał także dramaty wierszowe z angielskim pisarzem Christopherem Isherwoodem, takie jak The Dog Beneath the Skin (1935) i The Ascent of F6 (1936), a także libretta operowe, w szczególności dla urodzonego w Rosji kompozytora Igora Strawińskiego The Rake's Progress (1951). Auden był profesorem poezji w Oksfordzie w latach 1956-61. Jego ostatnie prace, w tym Academic Graffiti (1971) i Thank You, Fog (1973), są lekkie i kpiące pod względem stylu i brzmienia, ale są olśniewającymi wirtuozowskimi wykonaniami poety, który rozpoznał swoją pozycję czołowego pisarza w wierszach swoich czasów. Auden urodził się w Yorku i studiował na Uniwersytecie Oksfordzkim. Po przeprowadzce do USA w 1939 r. Został profesorem nadzwyczajnym literatury angielskiej na Uniwersytecie Michigan. Później część każdego roku spędzał w Austrii, a rok przed śmiercią wrócił do Anglii.
Aulnoy, Marie Catherine, Baronne d'Aulnoy (1650-1705): francuska pisarka. Jej sześć tomów Contes de fées / Fairy Stories (1698), które zawierają "The Blue Bird" i "The Yellow Dwarf", odniosło trwały sukces. Napisała także kilka romansów, teraz zapomnianych, oraz żywe, ale niegodne zaufania Mémoires de la Cour d'Espagne / Wspomnienia hiszpańskiego sądu.
Aumonier, Stacy (1887-1928): angielski pisarz. Jego powieść The Querrils (1919) opowiada o rodzinie z czasów wojny. Jego zbiory opowiadań obejmują Heartbeat (1922), Overheard: Fifteen Tales (1924), The Baby Grand (1926) i Little Windows (1931).
Aurelius, Victor Sextus: rzymski historyk. Pisał biografie cesarzy od Augusta do Konstancjusza II.
Aurispa, Giovanni (1376-1459): urodzony Giovanni Pichumerio urodzony na Sycylii nauczyciel greki i kolekcjoner rękopisów. Odegrał ważną rolę w rozwoju studiów greckich w okresie renesansu i zebrał kilka rzadkich rękopisów klasycznej literatury greckiej, w tym wersję Illiady Homera oraz dzieła dramaturgów Ajschylosa i Sofoklesa.
Auroras of Autumn, The: zbiór wierszy 1950 amerykańskiego poety Wallace'a Stevensa. Tytułowy wiersz to gęsta, medytacyjna liryka traktująca o niepokojach poety związanych z wierzeniami religijnymi. Wykorzystuje zorzę polarną jako obraz świata migoczącego między jasnym latem a ciemną zimą.
Ausonius, Decimus Magnus (ok. 310 - ok. 395): łaciński poeta, syn lekarza z Burdigala (Bordeaux), gdzie otrzymał wykształcenie. Najpierw został adwokatem, a później profesorem gramatyki i retoryki. Odniósł taki sukces, że cesarz Walentynian zaprosił go do Rzymu, aby został wychowawcą jego syna Gracjana. Kiedy Gracjan objął tron, nagrodził swojego nauczyciela, dając mu prefektury Galii i Włoch, a w 379 roku mianował go konsulem. Auzoniusz przeszedł na emeryturę do Burdigala po śmierci Gracjana w r.383.
Austen, Jane (1775-1817): angielska pisarka. Opisała swój surowiec jako "trzy lub cztery rodziny w wiejskiej wiosce". Rozważna i romantyczna została opublikowana w 1811 r., Duma i uprzedzenie w 1813 r., Mansfield Park w 1814 r., Emma w 1816 r. I Northanger Abbey and Persuasion razem w 1818 r., Wszystkie anonimowo. Dostrzegała mowę i maniery z dowcipem i precyzją, a jej wnikliwa obserwacja ludzkich zachowań owocuje spostrzeżeniami wykraczającymi poza ograniczenia epoki historycznej. Wiele jej prac zostało z powodzeniem zaadaptowanych na potrzeby filmu i telewizji. Austen urodziła się w Steventon w Hampshire, gdzie jej ojciec był rektorem. Została wysłana do szkoły w Reading ze swoją starszą siostrą Cassandrą, która była jej wieloletnią przyjaciółką i powierniczką, ale uczył ją głównie ojciec. W 1801 r. Rodzina przeniosła się do Bath, a po śmierci ojca w 1805 r. Do Southampton, osiedlając się w 1809 r. Z matką i siostrami w domu w Chawton w Hampshire, zapewnionym przez jej brata Edwarda (1768-1852). Zmarła w Winchester i została pochowana w katedrze. Powieści Austen ukazują ją jako artystkę skrupulatną i świadomą, konsekwentnie dbającą o dokładność wykorzystywanych informacji. To przywiązanie do precyzji znajduje odzwierciedlenie w precyzyjnym używaniu języka. Opisując jednostki borykające się ze zwykłym życiem i presją społeczną, bada ośrodki ludzkiego doświadczenia, używając ostrego, satyrycznego dowcipu, aby ujawnić szaleństwa, hipokryzję i fałszywe prawdy świata. Choć była współczesną romantyzmem, jej powieści zachowują pewien klasycyzm i dystans, zawsze zachowując poczucie proporcji. Większość obejmuje ruch w kierunku samorealizacji, szczególnie odczuwalny u Emmy. Fabuła Austen jest często przekazywana dialogiem, który ujawnia również charakter.
Auster, Paul (1947-): pisarz amerykański. Eksperymentalnie wykorzystując techniki kryminalne, zgłębiał współczesną miejską tożsamość w uznanej trylogii New York: City of Glass (1985), Ghosts (1986) i The Locked Room (1986). Późniejsze powieści to In the Country of Last Things (1987), Moon Palace (1989), The Music of Chance (1991) i Mr Vertigo (1994). Opublikował także prace z wielu innych gatunków literackich, na przykład wspomnienia The Invention of Solitude (1982), zbiory poezji Unearth (1974) i Wall Writing (1976), zbiory esejów White Spaces (1980) i The Art of Hunger (1982) oraz scenariusz do filmu Smoke (1995).
Austin, Alfred (1835-1913): angielski poeta. Po jego satyrycznym poemacie The Season (1861) pojawiły się sztuki i tomiki poetyckie, które są dziś mało czytane. Ogród, który kocham (1894) to sielanka prozy. Był laureatem poety w latach 1896-1913.
australijska literatura: literatura australijska zaczyna się od listów, dzienników i wspomnień pierwszych osadników i odkrywców. Pierwszym godnym uwagi poetą był Charles Harpur (1813-1868); idiomy i rytmy typowe dla kraju opracowali m.in. Henry Kendall (1841-1882) i Andrew Barton (Banjo) Paterson. Do nowszych poetów należą Christopher Brennan i Judith Wright, Kenneth Slessor, RD (Robert David) Fitzgerald (1902-1987), AD (Alec Derwent) Hope (1907-2000), James McAuley (1917-1976) oraz poeta i powieściopisarz David Malouf. Wśród wczesnych australijskich powieściopisarzy są Marcus Clarke, Rolfe Boldrewood i Henry Handel Richardson. Uderzające ostrą żyłę we współczesnych tematach to dramaturg Ray Lawler i powieściopisarz Patrick White; ten ostatni otrzymał literacką Nagrodę Nobla w 1973 roku. Thomas Keneally zdobył w 1982 roku nagrodę Bookera za Arkę Schindlera. Rozwój kina australijskiego w latach 70. i 80. pomógł i skorzystał na późnym rozkwicie australijskiego dramatu. Kultura Aborygenów, wykorzystywana jako źródło wyobraźni przez nacjonalistycznych pisarzy między wojnami, dała początek zarówno tłumaczonym zbiorom poezji ustnej, mitów i narracji, jak i nowoczesnej, radykalnej politycznie tradycji literatury aborygeńskiej w języku angielskim.
autobiografia: własna biografia osoby lub pisemny opis jej życia, różniący się od dziennika lub pamiętnika, będący połączoną narracją prozą, i odróżniający się od wspomnień, ponieważ mniej zajmuje się współczesnymi wydarzeniami i osobowościami. Boke of Margery Kempe (ok. 1432-36) jest najstarszą znaną autobiografią w języku angielskim. Formy autobiografii obejmują konfesjonał, który stara się wiernie opisać słabość moralną i życie wewnętrzne, jak w wpływowych Wyznaniach św.Augustyna (początek V w.) Oraz Wyznaniach francuskiego filozofa i pisarza Jeana-Jacquesa Rousseau (1781) ); niedoszły przykład, starający się promować określoną sprawę lub pogląd, za którym opowiada się pisarz, jak w Mein Kampf, napisanej w latach dwudziestych przez przyszłego niemieckiego dyktatora Adolfa Hitlera, lub w autobiografii angielskiego filozofa Johna Stuarta Milla (1873); oraz pamiętniki wojskowe i polityczne, mające stanowić wkład do historii.
Avery, Samuel Putnam (1822-1904): amerykański koneser sztuki i filantrop. Jeden z założycieli Metropolitan Museum w Nowym Jorku, Avery również ufundował i zbudował Avery Architectural Library w Columbia College w 1891 roku.
Avianus (żył ok. 400 r. n.e.): rzymski pisarz baśni. Jego bajki, spisane elegijnymi kupletami, liczą w sumie 42.
Avram, Henriett D (Davidson) (1919-2006): bibliotekarka amerykańska. Avram pracowała w przemyśle prywatnym i rządzie; piastował ważne stanowiska w Bibliotece Kongresu. Jako specjalista od systemów informatycznych, wniosła doświadczenie w katalogowanie i automatyzację bibliotek.
Awwakum, arcykapłan (1621-1682): pseudonim Awwakuma Pietrowicza. Rosyjski duchowny prawosławny i pisarz. Był kluczową postacią w religijnej i literackiej historii Rosji. Awwakum był przywódcą "staroobrzędowców", odrzucających reformy kościelne zainicjowane przez patriarchę Nikona, którzy do dziś tworzą odrębną sektę Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (Raskolników). Avvakum został aresztowany w 1653 roku i zesłany do odległego regionu. W ciągu ostatnich 12 lat swojego życia, spędzony w podziemnym więzieniu, wydał liczne instrukcje swoim zwolennikom i wydał swoją autobiografię Zhitie protopopa Avvakuma / Życie arcykapłana Avvakuma. Oprócz treści teologicznych jego pisma w nowatorski sposób wykorzystują język rosyjski w języku narodowym. Nieskruszony do ostatniego, został spalony stawka w 1682 roku.
Awdry, W (ilbert) V (ere) (1911-1997) : angielski autor i duchowny Kościoła Anglii. Jego kolejowe historie dla młodzieży, zwłaszcza te z "Thomasem na silniku", zachwyciły pokolenia dzieci. Pierwsza książka Thomasa, The Three Railway Engines, ukazała się w 1945 roku, a Thomas, The Tank Engine, rok później. Potem pojawiło się ponad 25 książek, każda oparta na prawdziwym doświadczeniu, aż do ukazania się Tramway Engines w 1972 roku. Po tej dacie autorstwo objął syn Awdry'ego, Christopher. Awdry urodził się w Ampfield w Hampshire. Ayenbite of Inwit Remorse of Conscience tłumaczenie prozy popularnego francuskiego traktatu Somme des vices et des vertus. Ukończony w 1340 roku przez mnicha augustianów, Dana Michela z Northgate w Canterbury, jest interesujący głównie filologicznie jako przykład dialektu kentyńskiego.
Ayer, Edward Everett (1841-1927): amerykański kolekcjoner książek. Ayer podarował swoją osobistą kolekcję Bibliotece Newberry w Chicago w 1911 r. Był jednym z założycieli Biblioteki Historii Naturalnej Field, a jej pierwszym prezesem został w 1893 r.
Ayme, Marcel (1902-1967): francuski pisarz. Napisał wiele powieści, w tym La Jument verte / The Green Mare (1933), Le Chemin des écoliers (1946), Uranus (1948) i Les Tiroirs de l'inconnu (1960); krótkie historie; trzy tomy opowiadań dla dzieci; i tomy esejów. Po II wojnie światowej napisał także wiele udanych sztuk, m.in. La Mouche bleue (1957), Patron (1960) i Le Minotaure (1963).
Azorín (1873-1967): pseudonim hiszpański pisarz José Martínez Ruiz. Jego prace obejmują tomy krytycznych esejów i opowiadań, sztuk teatralnych i powieści, m.in. autobiograficzny La voluntad / The Choice (1902), opisujący duchowy pesymizm jego pokolenia oraz Antonio Azorín (1903). Przyjął imię bohatera tego ostatniego jako pseudonim. Jego wyczucie atmosfery i czasu koncentruje się na kastylijskim krajobrazie i historii w dziełach takich jak Los pueblos / Towns (1905) i Castilla / Castille (1912). Przykładem jego krytyki literackiej są Lecturas espa?oles / Spanish Readings (1912), Clásicos y modernos (1913), Las valores literarias (1913) i Al margen de los clásicos (1915). We wszystkich jego pracach panuje bardzo osobisty ton, a jego wpływ w pierwszych dwóch dekadach XX wieku był bardzo silny.

---

[ 553 ]

---